عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان مرکزی تاثیر سایبان در ارتقا عملکرد کمی و کیفی میوه انار و جلوگیری از آفتاب‌سوختگی را تشریح کرد.
وحیده نرجسی در گفت و گو با ایسنا اظهار کرد: انار یکی از مهم‌ترین محصولات باغبانی کشور به شمار می رود و از مشکلات عمده در مناطق انارخیز کشور بروز عوارض سفیدشدگی آریل، آفتاب‌سوختگی و ترکیدگی این میوه است. دما و شدت نور بالا سبب بروز عوارض مذکور، رنگ‌گیری نامناسب آریل‌ها، کاهش بازارپسندی میوه‌ها و کاهش شاخص‌های کیفی آنها و به صورت خلاص، تنزل کمیت و کیفیت میوه تولیدی شده و ارزش صادرات انار را کاهش داده است.
وی افزود: آفتاب‌سوختگی پوست میوه انار عارضه‌ای فیزیولوژیک است که در اثر دمای بالا و شدت زیاد نور خورشید ایجاد می‌شود. پوست میوه‌های آفتاب‌سوخته به رنگ قهوه‌ای تا سیاه تغییر کرده و در قسمت زیرین بخش آفتاب‌سوخته، آریل‌ها کم‌آب و اغلب بی‌رنگ می‌شوند.
عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان مرکزی اظهار کرد: در میوه‌های مبتلا به عارضه سفیدشدگی آریل نیز دانه‌ها بی‌وزن و بی‌آب شده و رنگ آریل‌ها از قرمز تیره به سفید کرمی تا قهوه‌ای سوخته تغییر یافته و بافت آریل‌ها نرم شده و تغییر شکل یافته و میوه‌ها از طعم و کیفیت نامطلوبی برخوردار می شوند، بنابراین یافتن راهکارهایی جهت کاهش تنش نوری و دمایی در فصل رشد و نمو میوه‌ها جهت کاستن از خسارات مذکور ضروری به نظر می رسد.
وی ادامه داد: استفاده از پوشش سایبان در مناطق گرم و خشک با میزان تابش بالا با دستکاری شرایط محیطی، منجر به کاهش شدت تابش نور ارسالی به تاج درختان، کاهش دمای سطح میوه و برگ، کاهش تنش کم‌آبی و گرمایی در درختان، افزایش رطوبت نسبی زیر پوشش سایبان، کاهش سطح تبخیر و تعرق، افزایش میزان فتوسنتز و افزایش راندمان مصرف آب شده و عملکرد قابل توجه‌تر و افزایش دوره برداشت را نیز به همراه دارد.
نرجسی در خصوص نتایج کاربردی بررسی تاثیر انواع سایبان بر روی درختان انار رقم ملس ساوه بیان کرد: به منظور بررسی تاثیر سایبان بر میوه انار رقم ملس ساوه، پژوهشی طی دو سال انجام شد. پوششهای سایبان در رنگ‌های سفید و سبز با دو درصد سایه‌دهی (30 و 50 درصد) در زمان گردویی شدن میوه‌ها اعمال و با درختان شاهد(بدون پوشش) مقایسه شدند.
وی خاطرنشان کرد: تاثیر سایبان در کنترل آفتاب‌سوختگی در میوه‌های انار ناشی از اثر خنک‌کنندگی و تعدیل دمای هوا در اطراف تاج درختان زیر سایبان است که از برخورد مستقیم نور خورشید به سطح برگ و میوه‌ها و بروز تنش دمایی در آنها جلوگیری کرده و هم‌چنین به سبب کاهش دما و شدت نور، موجب افزایش درصد رطوبت نسبی هوا و کاهش تبخیر از سطح خاک شده و میکروکلیمای مناسبی را برای انجام فرآیندهای فیزیولوژی درخت همانند فتوسنتز، سنتز رنگدانه‌های آنتوسیانین، تبخیر و تعرق در بافت برگ و میوه فراهم می کند.
عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان مرکزی اضافه کرد: استفاده از سایبان، به طور موثری سبب کنترل عارضه آفتاب‌سوختگی میوه‌های انار رقم ملس ساوه شد. استفاده از سایبانها با 30 درصد سایه‌دهی به دلیل بافت درشت‌تر، استحکام و عمر مفید کمتر و ابتلا به درصدی آفتاب‌سوختگی در میوه‌های رشد یافته زیر آنها، توصیه نمی‌شود.
نرجسی افزود: از میان سایبان‌های مورد بررسی، بهترین سایبان از نظر رنگ و درصد سایه‌دهی، تیمار سفید با 50 درصد سایه‌دهی بود که کاربردشان روی درختان ملس ساوه از زمان گردویی شدن میوه‌های انار(خرداد ماه) تا زمان رسیدگی و برداشت محصول در شهرستان ساوه به دلیل اثرات مثبتی که بر کاهش تنش‌های دمایی و نور و افزایش درصد رطوبت وزنی خاک و محتوای نسبی آب برگ، دارد، توصیه می‌شود، زیرا علاوه بر کنترل آفتاب‌سوختگی باعث افزایش عملکرد کمی و کیفی محصول انار، افزایش فنل کل، ویتامین C و افزایش سنتز آنتوسیانین و بهبود رنگ میوه و آریل انار خواهد شد و مهم‌تر آنکه کاربرد پوشش سایبان سفید 50 درصد منجر به حفظ صفات کیفی آب‌میوه از قبیل مواد جامد محلول، اسیدیته قابل تیتر ، pH و شاخص طعم همانند شاهد شده است.
وی تاکید کرد: از طرف دیگر میزان اسید آمینه پرولین که در گیاهان در شرایط اعمال تنش افزایش می‌یابد، در میوه‌های انار زیر سایبان سفید 50 درصد سایه‌دهی، پائین‌ترین مقدار در میان سایبان‌های مورد بررسی بود، که نمایانگر کاهش تنش در درختان مورد بررسی در مقایسه با سایر سایبانها و شاهد است. با این حال، مطالعات تکمیلی برای درک کامل‌تر تاثیر پوششهای سایبان رنگی و بررسی سایر رنگ‌ها بر مکانیسم‌های فیزیولوژیکی درخت انار، نیاز است.
