در اسناد تاریخی چند هزارساله هم "آوه" می‌خوانندش و هم "آبه". اما امروزی‌ها آوه را زیباتر از واژه دیگری برای این شهر می‌دانند و اکنون که در بهار طبیعت قرار داریم دومین قطب تشیع جهان اسلام در جنوب شهرستان ساوه زیباتر شده و در انتظار گردشگران نوروزی است.

بناها و معماری استان مرکزی ار تنوع بالایی برخوردار است و از ستون های بلند و باستانی خورهه گرفته تا بازار تاریخی این شهر و تپه های تاریخی حکایت از قدمت چندین هزار ساله دارد که یکی از آنها شهر آوه، تپه باستانی و شهر زیر زمینی بیش تز هفت هزار ساله آوه است.

آوه به لحاظ جغرافیایی در جنوب شهرستان ساوه و در 30 کیلومتری آن، در شمال شرق استان قرار دارد و در کنار قدمت دیرینه خود دارای جاذبه های گردشگری فراوان چه به لحاظ بناهای تاریخی و چه به لحاظ طبیعت منطقه است.

گروهی از تاریخ نویسان و علما در نوشته های خود چون دمشقی، فیروزآبادی و یاقوت حمودی این شهر را  "آبه" و گروهی چون ابن‌خلدون، مقدسی، ابن بطوطه و نویسندة حدود العالم، آن را " آوه " آورده‌اند و البته اکنون به هر نامی باشد این اظهار نظرها حکایت از قدمت دیرینه این شهر دارد.

مردم آوه از دیرباز مسلمان و پیرو مذهب شیعه جعفری بودند و درآمد آنان از فعالیتهای زراعی، باغداری، دامداری، خدماتی و تولیدی تامین می شده و اکنون نیز با همان دین و مذهب مدافعان اسلام راستین هستند.

وجود تپه باستانی، آب انبار قدیمی، زیارتگاه‌های معروف به پیغمبر و شاهزاده سلیمان، کاروانسرای صفوی و آستان مقدس امامزاده عبدالله، فرصت های گردشگری این شهر است.

محوطه و تپه باستانی؛ حکایت از قدمت دیرینه منطقه دارد

تپه تاریخی آوه در کنار این شهر قرار دارد که تاکنون با اقدامات باستان شناسی، سفالینه‌های بسیاری استخراج شده است که عمدتاً به دوره‌های پیش از اسلام و نیز برخی هم به دورهه های بعد از اسلام تعلق دارند.

محوطه باستانی نیز کشف شده است که دارای محدوده‌ای، حدود یک و نیم در یک کیلومتر مربع شامل یک تپه بزرگ به ارتفاع 23 متر در وسط و تپه ماهورهایی در اطراف تپه اصلی است که دارای آثار مختلف تاریخی از دوران پیش از تاریخ تا دوران اسلامی است.

شهر زیر زمینی آوه

از سوی دیگر بر اساس اسناد تاریخی در زیر شهر فعلی آوه شهر 220 هکتاری تاریخی آوه قرار دارد که به دلایل نامعلومی در دوران مغول متروکه شد و بر اثر عوامل جوی فرو ریخته است.

گواه این موضوع رفت و آمد اروپایی ها در دوران قاجار و حفاری های غیر مجاز در این منطقه است که در تاریخ به وضوع از آن یاد شده است.

در زمان ناصرالدین شاه که رفت‌وآمد اروپاییان به ایران افزایش یافت این محوطه مورد تعرض و تجاوز اشخاص سودجو و حفاران غیرمجاز قرار گرفت و بسیاری از آثار به غارت رفت و مزین بخش موزه های غرب شد.

این شهر به دلیل قرار گرفتن در دشت استقرار یافته و بافت مسکونی متراکمی دارد، بیشتر بناهای خانه های آن در یک طبقه و با سقف مسطح ساخته شده اند.

کاروانسرای صفوی بعد دیگر گردشگری آوه

بنای کاروانسرای آوه در دو روایت به دوره صفوی و ایلخانی بازمی گردد و یکی از آثار ملی به ثبت رسیده ایران است که در میان کاوشگران به کاروانسرای بی کتینه نیز معروف است چرا که هیچ کتیبه ای در آن به چشم نمی خورد و اسناد آن به روایات تاریخ نگاران بازمی گردد.

از ویژگی های این بنا، می توان به تمرکز معماری در ایوان جنوبی کاروانسرا اشاره کرد که بنا را قرینه ساخته است.

در کنار این ویژگی ورودی بزرگ و مستطیل شکل کاروانسرای آوه از دیگر مشخصه های معماری است که نظر هر بیننده را جلب می کند. ورودی مستطیل شکلی که در حد فاصل ورودی فضای ایوان و محل رفت و آمد کاروانسرا قرار دارد.

وجود حجره هایی در اطراف حیاط  و بقایای دودکش هاش و بخاری های از جاذبه های خاص کاروانسراست.

امامزادگاه آوه؛ جاذبه دیگر گردشگری منطقه

امامزاده شاهزاده عبدالله اوجان، آوه ، بنایی است که بین آوه و ساوه در نزديکى راه اصفهان به تهران قرار دارد که مربوط به امامزاده عبدالله، فرزند بلافصل امام موسى الکاظم (ع - است.

این بنا دارای گنبد برجى، است و از داخل به شکل هشت ضلعى در آمده است که به دوران سلجوقيان بازمی گردد است.

همچنین در ميان شهر آوه، گورستان وسيعى است که در قسمت شمالى آن، بقعه‌اى قديمى وجود دارد که در مورد صاحب مدفن و تاريخ ساخت بنا اطلاع دقيقى در دست نيست، و از ساخته‌هاى دوره ديلمى و قرن چهارم که مورد اقبال و توجه مردم است.

به هر حال آوه به عنوان دومین قطب شیعه جهان اسلام دارای جاذبه های متعدد گردشگری است که با وجود اقامت گاههای مناسب در ساوه همجوار آوه، به چند روزی گشت و گذار می ارزد.