رئیس سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری ساوه گفت: معضلاتی در بازار تاریخی این شهر وجود دارد که این مجموعه را به یک «بمب ساعتی عمل نکرده» تبدیل و یک تهدیدی جدی ایجاد کرده است.
رضا یزدی در گفت‌وگو با ایسنا، درباره ایمنی بازار سنتی و سر پوشیده قدیمی در ساوه اظهار کرد: در تمام شهرهای کوچک و بزرگ، محلی برای تجارت و تبادل کالا وجود دارد که اصطلاحا بازار گفته می‌شود. در ساوه و بسیاری از شهرهای دیگر نیز این اماکن از سالیان قبل شکل گرفته و برخی از آنها همچنان پابرجا هستند.
وی با بیان اینکه عمده این مراکز در بخش مرکزی شهرها واقع شده و اکثرا جزو بافت‌های فرسوده هستند، بازار تاریخی این شهر را همچون «بمب عمل نکرده» توصیف کرد و گفت: این تعبیر نشان‌دهنده نگرانی جدی از وضعیت بحرانی و ناایمن این بازار است که ممکن است در صورت بروز حوادثی مانند آتش‌سوزی یا زلزله، فاجعه‌های جبران ناپذیری را به همراه داشته باشد.
یزدی افزود: همانگونه که گفته شد اطراف بازارها در گذشته بیشتر کاربری مسکونی داشته و رفته رفته کاربری ها به شکل مغازه تغییر پیدا کرده و به صورت امروز درآمده است. این تغییر کاربری غالبا بدون اخذ مجوز لازم انجام شده است. طبیعی است که هر ساختمانی بر اساس نوع کاربری که دارد طراحی و ساخته می‌شود و تمام تأسیسات و تجهیزات ساختمان از جمله سیم‌کشی‌های برق، لوله کشی گاز و آب و ... بر این اساس تعبیه می‌شود. حال اگر ساختمانی بدون در نظر گرفتن این شرایط اقدام به تغییر کاربری کند و تاسیسات و تجهیزات بنای قدیمی را متناسب با کاربری جدید نکند ریسک خطر در آن محل بالا می‌رود.
وی با بیان اینکه با تغییر کاربری هر واحدی، باید تاسیسات آن نیز متناسب با نوع کاربری تغییر اصولی کند، گفت: متاسفانه این مشکل در بسیاری از نقاط بازار و اطراف آن به چشم می خورد که افراد بدون توجه به خطرات موجود، اقدام به تغییر کاربری غیر اصولی و بدون مجوز لازم می‌کنند و با این کار ضریب خطر را بالا می‌برند که اتفاقا در بازار سنتی به دلیل تجمع مغازه‌ها موضوع حساس‌تر هم می‌شود.
سیم‌کشی فرسوده برق از مهمترین عوامل حریق در بازار سنتی و سرپوشیده ساوه
یزدی ادامه داد: یکی از مهمترین عوامل بروز آتش سوزی در بازار و ابنیه قدیمی به ویژه با کاربری کارگاه یا انباری، سیم کشی‌های قدیمی و فرسوده است. در گذشته غالب سیم‌های برق روکش پارچه‌ای داشت و حداکثر برای ۱۵ سال کارآیی لازم را داشت و پس از آن باید تعویض یا مرمت می‌شد.
وی افزود: با کمی دقت در محدوده بازار به ویژه مغازه‌های قدیمی‌تر با آشفتگی وحشتناکی در نحوه سیم کشی کاملا غیر اصولی و غیر ایمن مواجه می‌شویم و از آنجاکه در یک پاساژ یا ساختمان قدیمی بیشتر مغازه‌ها و انبارها به صورت خودسرانه و بدون در نظر گرفتن میزان مجاز باردهی کنتور برق و توان خروجی سیم‌های برق، اقدام به سیم کشی و انشعابات فراوان کرده‌اند و اغلب به دلیل استفاده از سیم‌های تکه‌ای و نوارپیچی شده و نامناسب و عدم استفاده از فیوزهای کارآمد و استاندارد، باعث ایجاد حرارت و شعله وری می‌شوند و در صورت بروز آتش سوزی، شعله‌های آتش از طریق سیم‌های برق به سادگی به اطراف و سایر مغازه‌ها نیز سرایت می‌کند.
رئیس سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهر ساوه با بیان اینکه در مواردی، شاهد سرایت آتش از طریق سیم‌های برق به بیش از چندین مغازه بوده‌ایم، گفت: این معضل اگر چه بزرگ است؛ اما با هزینه اندکی قابل پیشگیری است و در مغازه‌ها و پاساژهای قدیمی با یک مدیریت صحیح می‌توان نسبت به تعویض تمام سیم‌کشی‌های برق اقدام کرد و با هزینه اندکی جلوی خسارت‌های سنگین را گرفت. باید در بازدیدهای دوره‌ای وضعیت سیم کشی‌های برق را بررسی کنیم و به سادگی و با حداقل هزینه می‌توان نسبت به تعویض یا مرمت آنها اقدام کرد.
چیدمان نامنظم اجناس و افزایش ریسک خطر
یزدی با اشاره به چیدمان اجناس در مغازه‌ها و پاساژها اظهار کرد: از دیگر موارد مهم در بروز حوادث، چیدمان نامنظم و غیر اصولی اجناس در مقابل مغازه‌ها و به ویژه در راهروها و راه‌پله‌های طبقات در بازار و پاساژهاست. چیدمان غلط اجناس می‌تواند خطرات زیادی داشته باشد که از آن جمله می‌توان به زخمی کردن سیم های برق در اثر برخورد اجناس با آنها و ایجاد اتصالی یا واژگون شدن اجناس چیده شده و مسدود شدن راه عبور نیروهای آتش‌نشان اشاره کرد که این کار علاوه بر اینکه تردد و عملیات آتش نشانان را در هنگام بروز آتش سوزی سخت و دشوار می‌کند باعث تاخیر در رسیدن نیروها به محل و وارد آمدن خسارات مالی بیشتر نیز می‌شود.
به گفته رئیس سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهر ساوه، پیوستگی و فشردگی کارتن‌های اجناس به همدیگر به سهولت می تواند باعث گسترش آتش سوزی و سرایت آن به اطراف شود.
انبارداری غیراصولی و افزایش ریسک حوادث
وی با بیان اینکه از موارد مهم دیگر می‌توان به انبارداری غیراصولی اجناس اشاره کرد، گفت: اینکار باعث حوادث زیادی می شود. به عنوان مثال مواد قابل اشتعال به سادگی در مجاورت وسایل گرمازا و شعله دار قرار می‌گیرند یا روشن ماندن طولانی مدت وسایل برقی پرمصرف در مجاورت این مواد نیز از عوامل بروز آتش سوزی است.
وی افزود: عدم حضور افرادی در قالب نگهبان یا سرایدار در بعضی از پاساژها یا عدم دقت کافی آنان به ویژه در ساعات پس از فعالیت بازار و حضور طولانی مدت و بی احتیاطی ناشی از خستگی مفرط نیز از جمله این عوامل است در حالی که با رعایت اصول انبارداری و چیدمان اجناس بر اساس ریسک خطر و میزان شعله‌وری و سایر موارد مهم می‌توان جلوی بروز حوادث و خسارات میلیاردی را گرفت.
وی ادامه داد: سقف‌های کاذب داخل مغازه‌ها نیز از عوامل بروز حادثه است. تعدادی از مغازه‌های بازار که دارای نیم طبقه همراه با سقف‌های کاذب است که از مواد سریع الاشتعال ساخته شده‌اند. در فضای بالای این سقف‌ها، بعضی کسبه با بی احتیاطی اجناس خود را قرار می‌دهند و از آن مانند انباری استفاده می‌کنند در چنین شرایطی، عبور سیم‌های برق از فضای داخلی این سقف‌ها، احتمال آتش سوزی را افزایش می‌دهد.
دیوارهای فرسوده و خطر ریزش
رئیس سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهر ساوه، مسئله دیگر را فرسوده بودن دیوارها دانست و گفت: هنوز دیوارهای خشتی در بازارها به چشم می‌خورد که گاهی در آستانه ریزش است. بعضی از این بناها دوطبقه هستند و روی این دیوارها و سقف های خشتی قدیمی نیز افراد تردد می‌کنند و ریزش آوار بسیار محتمل است. بهتر است پیش از هرگونه حادثه، با اخذ مجوزهای لازم نسبت به نوسازی بخش های قدیمی و فرسوده یا حداقل مقاوم سازی آنها اقدام شود.
وی تاکید کرد: ایمن سازی بازار تنها برعهده شهروندان و کسبه نیست و سازمان‌های مرتبط نیز باید کمک کنند. وزارت کار، اتحادیه‌ها و صنوف مختلف با بازرسی از کارگاه‌ها و مغازه‌ها بویژه در بازار، باید مالکان را مجاب به ایمن‌سازی محل کسب خود کنند و مجوز ادامه فعالیت آنان را منوط به اخذ تأییدیه ایمنی از سازمان آتش نشانی کنند. شهرداری ها نیز با سهولت در امر ارائه مجوزهای مختلف سهم بسزائی در این کار خواهند داشت.
یزدی بر لزوم اقدام پیشگیرانه نیز تاکید کرد و گفت: باید قبل از وقوع هرگونه حادثه، برنامه‌های جامعی برای بازسازی و ایمن‌سازی بازار تدوین و اجرایی شود تا از وقوع بحران‌های آتی جلوگیری شود. برای جلوگیری از بحران‌های احتمالی در آینده، پیشنهاد می‌شود که علاوه بر بازسازی بازار، طرح‌های امدادی و اطفاء حریق مناسب و استانداردسازی امکانات آب، برق، گاز نیز به کار گرفته شود.
