رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ساوه گفت: سایت تاریخی منطقه گردشگری شهر آوه قابلیت تبدیل شدن به یکی از پایگاه های مهم پژوهش های باستانشناسی مرکز کشور را دارد.
رضا ایاز در گفت‌وگو با ایسنا، درخصوص آخرین وضعیت سایت تاریخی شهر آوه اظهار کرد: سایت تاریخی منطقه گردشگری شهر آوه حدود ۷۵ هکتار است که در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده و دارای سند ششدانگ است.
وی با اشاره به وجود کاروانسرای تاریخی آوه مستقر در این سایت گفت: حدود ۷۰ درصد این کاروانسرا مرمت و بازسازی شده و با توجه به محدودیت اعتبارات، کار مرمت آن به صورت فازبندی انجام می‌شود.
وی در ادامه با اشاره به اینکه سایت تاریخی منطقه گردشگری شهر آوه قابلیت تبدیل شدن به یکی از پایگاه‌های مهم پژوهش‌های باستانشناسی مرکز کشور را دارد، افزود: این سایت تاریخی یکی از شهرهای مهم دوره اسلامی و شیعه‌نشین بوده و طبق آخرین فصل کاوش، حدود ۱۱۰ هکتار عرصه این شهر تاریخی زیر خاک مدفون است که مشتمل بر کاروانسرا، آب انبارها، بازار و لایه‌های مهم تاریخی از آغاز ایجاد تا به امروز است.
ایاز با اشاره به کاوش انجام شده در سال ۱۳۸۵ از سایت تاریخی آوه گفت: شناخت دقیق و آگاهی بیشتر از تاریخ این منطقه گردشگری نیاز به کار پژوهشی و باستانشناسی دارد که بدلیل کمبود اعتبارات متوقف شده است. انجام کار کاوشگری در سایت تاریخی آوه ضمن حفاظت از آثار باستانی، نگرانی‌ها درخصوص از بین رفتن یا تخریب آنان را از بین می‌برد.
وی بیان کرد: محوطه تاریخی آوه در دوره مغول به دلایلی که هنوز مشخص نشده، متروک شد و پس از گذشت سال‌ها و بر اثر عوامل جوی به صورت آوار فرو ریخت و در زیر خاک قرار گرفت.
وی با اشاره به قدمت بیش از پنج هزار ساله آوه افزود: کاروانسرای شاه‌عباس و قلعه تاریخی کیخسرو با قدمتی هفت هزار ساله از آثار با ارزشی است که در آوه وجود دارد.
گفتنی است، تپه‌های باستانی شهر آوه متعلق به دوران سیلک است، همان جایی که مردم محل به آن "قلعه خاک" می‌گویند و براساس افسانه‌های محلی، زنی به نام خاورزمین بر آن حکومت می‌کرده و این روایت ها نشان از قدمت تمدن و فرهنگ باستانی مردم منطقه دارد.
منطقه آوه یکی از نقاط شیعه‌نشین کشور در ۱۴۰۰ سال قبل بوده و محوطه تاریخی این منطقه گواه اصالت و پیشینه تاریخی آن است.
منطقه نمونه گردشگری آوه از قابلیت‌های بسیاری برخوردار است، این شهر در حاشیه آزادراه ساوه سلفچگان در جنوب شرقی شهرستان ساوه واقع شده و به عنوان منطقه نمونه گردشگری انتخاب شده است.
شهر تاریخی آوه در حدود ۲۵ کیلومتری جنوب ساوه و در مسیر جاده ترانزیت ساوه به قم قرار دارد. نام آوه در منابع یونانی، اباخینه یا اباکینه ذکر شده و به نظر می‌رسد که با عنوان آواکنا که در حدود قرن سوم پیش از میلاد و در دوره سلوکی همراه با ساواکنا یعنی ساوه به ایستگاه‌هایی در میان راه ری به همدان اطلاق شده است، از یک ریشه باشد.
شهر امروزی آوه در جنوب محوطه‌ای باستانی قرار گرفته و دارای آثاری از قبیل امامزاده پنج تن و قبرستانی قدیمی در قسمت جنوبی شهر بوده که امروزه نشانی از آثار معماری آنها به چشم نمی‌خورد.
در جنوب شهر فعلی، محوطه‌ای باستانی با عرصه‌ای در حدود ۲۲۰ هکتار قرار دارد که نشانه‌ها و آثاری بارز و آشکار از استقرار و سکونت دوره‌های پیش از تاریخ و آثاری مربوط به دوران تاریخی بویژه دوره ساسانی از جمله آثار سفالی و اشیای دیگر در این محوطه کشف شده است.
شهر آوه در دوران اسلامی نیز با توجه به قرارگیری در فاصله کمتر از ۵۰ کیلومتری از شهر قم که در قرن اول هجری سکونتگاه چند قبیله عرب مسلمان و اولین و اصلی‌ترین پایگاه تشیع در ایران و منطقه بوده، به سرعت از دین اسلام تبعیت کرده و به دومین پایگاه تشیع در ایران تبدیل شد.
