در دیماه سال جاری آزادسازی بخشی از آب سد کمال‌صالح به سمت استان لرستان سوالات و ابهاماتی را برای مردم استان مرکزی بویژه اراک بوجود آورد.
از سویی پیش از آن مقامات محیط زیست استان لرستان در گفتگو با برخی رسانه‌ها عنوان کرده بودند که بر اساس کنوانسیون‌های بین‌المللی 30 درصد از میزان آب ورودی به سد کمال صالح در استان مرکزی برای احیای اکوسیستم پایین‌دست باید به عنوان حقابه زیست‌محیطی آزادسازی شود.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)- منطقه مرکزی- مدیرکل محیط زیست لرستان گفته بود که از زمان آبگیری سد کمال صالح در مرز دو استان مرکزی و لرستان، حقابه زیست‌محیطی لرستان پرداخت نشده و بنا بر اظهار نظر وی این امر منجر به نابودی اکوسیستم منطقه شده است.
به اعتقاد این مقام مسئول اختصاص حقابه سدهای پائین‌دستی یک قاعده الزام‌آور است که از سوی وزارت نیرو در قالب دستورالعمل‌هایی ابلاغ شده و مسئولان موظف به اجرای آن هستند. چنانکه به دلیل عدم آزادسازی آب از سد کمال‌صالح، مسئولان لرستانی اقدام به طرح موضوع در وزارت نیرو و نیز مجلس شورای اسلامی کرده و اخیرا نیز در صدد طرح موضوع از طریق دستگاه قضایی برآمده‌اند.
در همین رابطه "سیدجلال شاهرخ" معاون حفاظت و بهره‌برداري شركت سهامی آب منطقه‌اي مركزي در گفت‌وگو با ایسنا با تاکید بر اینکه عدم رعایت دستورالعمل‌های تخصیص و بهره‌برداری سدها می‌تواند بر روی اکوسیستم و محیط زیست تاثیرگذار باشد، افزود: هر سدی که احداث می‌شود طبق دستورالعمل ابلاغی از سوی وزارت نیرو در راستای رعایت مسائل زیست‌محیطی متاثر از تاثیرات حاصل از تغییر رژیم آبی رودخانه‌ها در پایاب سدها و اثرات متفاوت بر اکوسیستم پایین‌دست و نحوه تغذیه آبخوان‌های مسیر رودخانه‌ها باید سالانه مقادیری آب آزادسازی کند.
وی تاکید کرد: البته در کنار این موضوع یعنی آزادسازی آب برای سایر مصارف، باید به سایر نکات از جمله میزان حجم ذخیره موجود در مخزن سد به منظور امکان راهبری سد جهت دستیابی به اهداف اصلی آن که اساسا این سدها به آن منظور احداث شده‌اند، نیز توجه شده و آنها را مد نظر قرار داد. به عبارت دیگر این مسئله زمانی می‌تواند عملیاتی شود که حجم آب ذخیره شده در پشت سد در حدی باشد که بدون خدشه یا امکان تهدید برای رسالت اصلی سدها بتوانیم به سایر موضوعات نیز بپردازیم.
وی ادامه داد: سد کمال صالح دارای حجم مخزن 100 میلیون متر مکعبی است، برنامه این سد در سال‌های آبی نرمال و تر سالی، تامین 65 میلیون متر مکعب آب جهت شرب کلانشهر اراک، برخی شهرها و روستاهای شهرستان شازند، تعدادی از روستاهای استان لرستان، همچنین صنایع شهرستان شازند است. از مجموع حجم مخزن این سد 19 میلیون متر مکعب حجم مرده سد محسوب شده و به منظور حفظ پایداری سد حفظ شده و تخلیه نمی‌شود.
معاون حفاظت و بهره‌برداري شركت سهامی آب منطقه‌اي مركزي افزود: برای سد کمال صالح نیز همانند تمام سدهای در حال بهره‌برداری، سهمیه تخصیص آب بخش‌های مختلف و اولویت هر یک ابلاغ شده است و این موضوع هر ساله با توجه به آورد سالیانه حوزه آبریز در کنار اولویت‌های تعریف شده در برنامه منابع و مصارف سالیانه سد مد نظر قرار داده می‌شود. یکی از تخصیص‌های سد کمال صالح در کنار سایر تخصیص‌ها تحت عنوان حقابه زیست محیطی این سد در رودخانه تیره به سمت لرستان است که به شرکت سهامی آب منطقه‌ای مرکزی ابلاغ شده است.
وی اضافه کرد: در سال‌های با شرایط نرمال بارندگی یا تر سالی، متناسب با حجم ذخیره سد، اساسا رهاسازی این حقآبه زیست‌محیطی برای پائین‌دست، در دستور کار این شرکت خواهد بود.
به گفته شاهرخ، با آبگیری سد کمال صالح از سال 89 تاکنون به دلیل تداوم روند خشکسالی و عدم آورد مناسب عملا حجم ذخیره و مخزن سد کمال صالح در این مدت به حد نرمال نرسیده و به همین منظور عملا امکان هیچگونه رهاسازی وجود نداشته است و براین اساس این اقدام هم طی سال‌های پس از شروع بهره‌برداری سد صورت نگرفته است.
وی تصریح کرد: به دلیل ریسک بالای تامین آب شرب شهرها و صنایع استان مرکزی و علیرغم پیگیری‌های صورت گرفته از سوی مسئولان استان لرستان مبنی بر رهاسازی آب، استان مرکزی اجرای این درخواست را با جمیع جهات اعلام شده به صلاح ندانسته و آن را اجرایی نکرده است. حتی یکی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی استان لرستان طی درخواستی از مقام عالی وزارت نیرو خواستار رهاسازی آب به پائین‌دست شده بود که وزارت نیرو در پاسخ صراحتا اولویت تامین آب را در تامین آب شرب، دانسته است.
این مقام مسئول در آب منطقه‌ای مرکزی با اشاره به وضعیت مطلوب بارش‌های سال جاری گفت: امسال به دلیل شرایط نرمالی که ناشی از افزایش میزان بارندگی‌ها بود، قرار بر این شد که مقدار محدودی به میزان 500 هزار متر مکعب که در مقابل حجم ورودی در سال آبی پیش رو تاثیر زیادی ندارد، آزادسازی شود. بدین منظور پس از تصمیم بر اجرای آزادسازی این میزان آب، یک اقدام چند منظوره در دستور کار شرکت سهامی آب منطقه‌ای مرکزی قرار گرفت.
شاهرخ با اشاره به لزوم اقدام در خصوص اجرای مانور سالانه شیرهای خروجی سد که به دلیل جلوگیری از رسوب آب در پشت شیرها امری ضروری است، افزود: برای صرفه‌جویی در هدررفت آب در یک زمان هم مانور شیرهای آب را انجام دادیم، هم با هماهنگی با شرکت آب منطقه‌ای استان لرستان نسبت به آزادسازی این میزان آب آن هم در فصل غیر زراعی اقدام شده است.
وی در همین زمینه تصریح کرد: قرار بود این آزادسازی آب در خردادماه سال جاری انجام شود، ولی به دلیل عدم قطعیت در آورد مناسب و عدم اطمینان از تحقق ضریب اطمینان لازم درخصوص حجم آب پشت سد کمال صالح و نیز عدم آگاهی لازم از میزان بارش‌ها در سال آبی پیش رو، همچنین عدم ایجاد توقع برای کشاورزان پایین‌دست در این فصل و هدایت آب به حوزه کشاورزی و مغفول ماندن پارامترهای زیست‌محیطی که هدف اصلی این آزادسازی آب بود، این موضوع را در فصل زمستان و در دیماه به دلیل نیاز آبی کمتر نسبت به فصل زمستان انجام داده‌ایم، با این وصف که یک دبی نسبتا بالا از آب در مدت زمان بسیار کم آزادسازی شده است و این آب با تلفات معقول به پشت سد مروک لرستان هدایت شده است.
