پیام دکتر صالحی معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان انرژی اتمی ایران به اولین کنفرانس ملی پیشرفت های نوین در حوزه انرژی که به همت موسسه آموزش عالی انرژی در ساوه برگزار شد، توسط دکتر احمد قریب مدیر این موسسه قرائت شد.

 متن این پیام بدین شرح است: امروزه انرژی بخشی جدایی ناپذیر از زندگی بشر در جوامع مدرن و صنعتی است. توانایی های هر کشور یا جامعه در تولید انرژی و نحوه مصرف آن یکی از ویژگی های مهم در سنجش میزان پیشرفت آن کشور محسوب می شود. انرژی یکی از اجزای اصلی زندگی بشر است که به طرز غیرقابل تصویری تمام ابعاد زندگی انسان را تحت تاثیر قرار داده است.

به موازات تغییر در ساختارهای اجتماعی، اقتصادی و سیاسی وضعیت و جایگاه سیستم های تولید، توزیع و مصرف انرژی نیز تغییر کرده است. در طول تاریخ، بشر همواره به اشکال مختلفی به انرژی وابسته بوده و تغییر و تکامل سیستم انرژی همواره یکی از نیروهای محرکه جوامع بشری به منظور پیشبرد اهداف خود بوده است. تاروپود اصلی جوامع امروزی را شبکه انرژی، ارتباطات و اطلاعات تشکیل می دهد به طوری که بروز هر گونه نقص و اشکال در این شبکه به ایجاد ضعف و آسیب در این جوامع منجر می شود.

جوامع امروزی به طور عمده در شهرها سکونت دارند و بدون وجود انرژی قادر به انجام بسیاری از فعالیت های خود نیستند، بدین روی هدف بسیاری از تعاملات در سطح جهانی میان کشورهای مختلف و شرکت های چند ملیتی فعال در حوزه انرژی تامین با ثبات پایدار انرژی است.

اگر چه رویکرد بسیار قوی و تلاش های بلند مدتی وجود دارد که منبع انرژی در جهان تا سال های متمادی (فراتر از سال 2030 میلادی) وابسته به سوخت های فسیلی خواهد بود، به طور حتم بشر در آینده ترکیبی از انواع انرژی ها را (شامل زغال سنگ، نفت، گاز طبیعی، هسته ای، آبی و تجدیدپذیر) برای تامین نیاز انرژی خود مصرف خواهد کرد. علاوه بر آن محدود بودن ذخایر انرژی (به ویژه انرژی های فسیلی) و افزایش تقاضا و همچنین موضوع بسیار مهم و حساسی مانند آلودگی آب و هوای کره زمین، سبب می شود کشورهای مختلف مسیرهای متفاوتی را برای تامین انرژی خود انتخاب کرده و در فضای رقابتی و حساس تجارت انرژی به اجرا می گذارند.

اصلی ترین نیروهای پیشران عرضه و تقاضای انرژی در سطح جهان را می توان در نرخ رشد اقتصادی، نرخ رشد مصرف انرژی، الزامات سرمایه گذاری، تغییرات جمعیت شناختی، انتشار گاز دی اکسید کربن، نوآوری و توسعه فناوری، شدت انرژی جهانی، قیمت های نفت و توسعه منابع جایگزین انرژی برشمرد.

نوآوری و توسعه فناوری های جدید راه حل هایی برای کاهش مصرف انرژی در طرف تقاضا و افزایش بهره وری در سمت عرضه انرژی است. در طرف تقاضا می تواند سهمی در ارتقای بخش های ساختمان، حمل و نقل، صنعت و تجهیزات برق داشته باشد و در طرف عرضه نیز سهم آن در توسعه استفاده از منابع تجدیدپذیر، فناوری های زغال سنگ پاک و فناوری های پیشرفت هسته ای است.

دکتر صالحی در ادامه آورده است: اما مسئله دیگری که به این مناسبت مایلم به آن اشاره کنم که بدون تردید یکی از بزرگ ترین مخاطرات و تهدیدهای پیش روی جامعه بشری است، بحران جهانی محیط زیست است. طی دو قرن گذشته بسیاری از بنگاه های صنعتی و اقتصادی تمام توان خود را جهت افزایش تولید و از میدان بدر کردن رقیب بدون توجه به عواقب و پیامدهای ناگوار آن به کار گرفته اند. در حال حاضر در پی انتشار فاجعه بار گازهای گلخانه ای و گرم شدن کره زمین بسیاری از سیاست پیشگان و مخاطبان رسانه های جمعی در سطح منطقه ای و جهانی به عمق آن پی برده اند.

امروز دیگر این حقیقت بر کسی پوشیده نیست که زمین بعنوان یگانه زیست بوم مخلوقات خداوندی در معرض خطر جدی است. اینجانب با توجه به سابقه مذاکرات صورت گرفته در ارتباط با جلوگیری از گرم شدن کره زمین، بر این اعتقادم که چندان نمی توان به نتایج مباحثات و مذاکرات بین المللی جهت وادار کردن قدرت های صنعتی به کنترل این رقابت خانمان برانداز امیدوار بود، بلکه باید از پژوهشگران دانشگاهی و محققان درد آشنا طلب استمداد و یاری کرد.

از طرف دیگر امید می رود با شتاب گرفتن توسعه منابع جایگزین مانند انرژی خورشید، زیست توده، باد و هسته ای که جزو منابع انرژی پاک تلقی می شوند تاثیر قابل توجهی بر عرضه و تقاضای جهانی انرژی ایجاد شده و به دنبال ان بتوان تغییرات آب و هوایی کره زمین را کنترل کرد. از دیدگاه علمی راه حل برتر استفاده از منابع انرژی پاک است که به دلایلی همچون عدم ایجاد آلودگی، در دسترس بودن و افزایش امنیت انرژی و حرکت به سوی توسعه پایدار می تواند مورد توجه ویژه باشد.

در این میان انرژی های پاک هستند که علاوه بر مزیت های انرژی های تجدیدپذیر، محدودیت های مربوط به این نوع انرژی ها را نیز ندارند به عبارت دیگر تولید برق از نیروگاه های هسته ای هم از لحاظ اقتصادی رقابت پذیر است و هم مانند نیروگاه های فسیلی منبع پایدار و قابل پیش بینی تولید برق است.

با توجه به مسائل پیش گفته  و برای پاسخگویی به نیازهای آینده داشتن طرح جامع انرژی در سطح ملی برای کشور از اهمیت بسزایی برخوردار است. این به معنای آن است که باید نگرشی راهبردی در تدوین برنامه بلند مدت بخش انرژی کشور وجود داشته باشد که هم فرابخشی عمل کند و هم جامع باشد. برنامه ریزی برای تامین مطمئن و پایدار انرژی مورد نیاز کشور در بلندمدت و بهینه کردن تابع هدف و تعیین سهم هر یک از روش های تولید با در نظر گرفتن بلند مدت فرصت ها، تهدیدات، مزایا و معایب هرکدام، از مواردی است که علاوه بر حصول اطمینان از دستیابی به اهداف بلندمدت در تعیین چشم انداز و ماموریت های نهادهای توسعه دهنده فناوری مراکز علمی پژوهشی و دانشگاه های کشور به عنوان عامل کلیدی تاثیرگذار است.

در چنین فضایی وظیفه پژوهشگران حوزه انرژی و فناوری های مرتبط، آن است که به جبران مافات پرداخته و در عمل اثبات کنند که استفاده از مزایای روش های نوین با رعایت استانداردهای تدوین شده می تواند ضمن رفع نیازهای روزافزون جوامع انسانی به انرژی، بیشترین تاثیر را در حفاظت از محیط زیست نیز داشته باشد.

اینجانب معتقدم که برگزاری چنین کنفرانس هایی می تواند طلیعه یک حرکت فراگیر برای سازگار کردن بهرمندی از علوم و فنون جدید با حفظ و حراست از مواریث طبیعی باشد. امید است در آینده نزدیک شاهد به ثمر رسیدن این رویکرد خردمندانه و خدا پسندانه در سطح ملی باشیم.