از دانش آموزان به عنوان آینده سازان جامعه یاد می‌شود، آینده سازانی که رشد شخصیتی و روانی آنها به اندازه رشد علمی و موفقیت مادی شان مهم بوده و چه بسا که اهمیتی بیشتری هم دارد و با توجه به نسبت مستقیم مدرسه و آموزش‌های آن با رشد همه جانبه نسل آینده، بد نیست میزان تاثیرگذاری مدارس امروز بر رشد شخصیتی مدیران و آینده سازان کشور بررسی شود.
در واقع سوال اینجاست که آیا مدارس در این خصوص نقش موثری ایفا می کنند؟ و آیا نظام تعلیم و تربیت به همان میزان که به تحصیل دانش آموزان اهمیت می‌دهد، به پرورش شخصیت و رشد روانی و شخصیتی دانش‌آموزان و آماده‌کردن آنها برای ورود به عرصه‌های بزرگتری مثل دانشگاه یا دیگر عرصه‌های اجتماعی نیز اهمیت می‌دهد و اصولا دوران مدرسه تا چه میزان می‌تواند در آینده دانش آموزان تاثیرگذار باشد و روز دانش آموز فرصتی است تا به این موضوع بپردازیم.
پاسخ به این سوالات و برخی سوالات دیگر در این خصوص، موضوع گزارشی است که ایسنا در گفت‌وگو با اساتید دانشگاه پیگیری کرده است.
علیرضا بهرامی عضو هیات علمی دانشگاه اراک است و با توجه به تخصصش در روانشناسی ورزشی، با دانشجویان و ورزشکاران که هر دو عموما، قشر جوان جامعه را تشکیل می دهند و همگی از مسیر مدرسه عبور کرده اند، سر و کار دارد و می تواند برداشتش از اینکه مدارس امروز تا چد در پرورش انسان آینده ساز برای کشور موثر هستند را با توجه به تعاملاتی که با جوانان داشته و دارد برایمان بگوید.
وی در گفت‌وگو با ایسنا با بیان اینکه در حال حاضر تاثیرگذاری نظام آموزش و پرورش با توجه به پیچیدگی‌هایی که دارد کاهش یافته است، اظهار کرد: برای تاثیرگذاری مدرسه در رشد شخصیتی دانش آموزان نیازمند یک تحول جدی هستیم و این مهم قطعا با شعار و حرف عملیاتی نخواهد شد.
جای خالی مهارت آموزی در مدارس
وی با بیان اینکه در دوران ۶ ساله ابتدایی باید محفوظات یادگیری را کاهش داده و قدرت مهارتی دانش آموزان را افزایش دهیم، اظهار کرد: دوران ابتدایی مهمترین دوره برای یادگیری مهارت‌های زندگی نظیر ارتباط موثر با همکلاسی، خانواده و دیگران و نیز یادگیری عملی برخی مهارت‌هایی است که دانش آموزان در منزل به آنها نیاز دارند تا تحت تاثیر آن مسئولیت پذیر شوند به عنوان مثال در این دوران باید دانش آموز به تنهایی بتواند کفش خود را واکس بزند و بسیاری از امور مربوط به زندگی فردی خود را انجام دهد و قانون مسئولیت پذیری را در زندگی روزمره خود بپذیرد.
وی در ادامه، تقویت و پرورش کنترل هیجان و هوش هیجانی را از دیگر مهارت‌هایی دانست که دانش آموزان باید فرا بگیرند و گفت: در حال حاضر آموزش و پرورش چنین محصولی را تولید نمی‌کند و تا زمانی که نظام آموزش و پرورش به سمت و سوی یادگیری مهارت‌های زندگی به ویژه در دوران ابتدایی حرکت نکند و صرفا در مسیر یادگیری محفوظات طی مسیر کند نه تنها مشکلی از مشکلات کشور، دانش آموزان و خانواده‌های آنان حل نمی‌کند بلکه هر روز آنها را با تبعاتی نظیر استرس، اضطراب امتحان، مقایسه کردن و ... مواجه می‌کند.
خروج نظام آموزشی عادلانه از ریل
بهرامی با اشاره به اینکه حدود ۸۰ درصد نفرات برتر کنکور پذیرفته شده در دانشگاه‌های دولتی را دانش آموزان مدارس غیردولتی تشکیل داده‌اند، گفت: این بی‌عدالتی در نظام آموزش و پرورش موجب شده است تا نظام آموزشی عادلانه از ریل اصلی خود خارج شود.
وی بیان کرد: نوجوانان ما معنویت گرا و آرمان طلب هستند و از ویژگی‌های ممتازی برخوردارند، اما متاسفانه بستری که این ویژگی را تربیت، تقویت و بارور کند در مدارس وجود ندارد. از طرفی وقتی معلمین از نظر اقتصادی در تنگناهای معیشتی قرار دارند و تمرکز لازم برای آموزش موثر در مدارس ندارند، محصولی که به عنوان دانش آموز به جامعه ارائه بدهند، کارآمد نخواهد بود.
وی با تاکید بر اینکه شرایط اقتصادی معلمین باید در بهترین وضعیت قرار گیرد، اظهار کرد: وقتی نسل جوان می‌بیند که معلمین و اساتید دانشگاه از نظر اقتصادی در شرایط مناسبی قرار ندارند طبیعی است که به سمت درس و تحصیل گرایش پیدا نمی‌کنند.
در خانواده اول باید انسان تربیت کنیم
این مدرس دانشگاه در ادامه، گرایش مدارس و دانشگاه‌ها به سمت مهارت محوری را راهکار برون رفت از شرایط فعلی در نظام آموزشی دانست و گفت: مهارت محوری باید از مدرسه به سمت مسئولیت پذیری دانش آموزان آغاز شود و خانواده‌ها هم نقش تاثیرگذاری در این خصوص دارند. متاسفانه برخی خانواده‌ها بچه‌های مهندس تربیت می کنند اما با انسان تربیت کردن فاصله داریم.
وی ادامه داد: در درون خانواده باید اول انسان تربیت کنیم و دانش آموزی خوش رفتار، مسئولیت پذیر و منظم بار بیاوریم. وقتی دانش آموز در محیط آموزشی غنی به سمت مهارت‌آموزی قدم بردارد قطعا وقتی به دانشگاه می‌رود در همین مسیر حرکت می کند و یک نیروی انسانی ماهر و متعهد بار می آید و به عنوان یک نیروی موثر به جامعه تحویل داده می شود.
دانش آموز باید در مسیر چالش‌های صحیح قرار گیرد
وی تصریح کرد: دانش آموز باید در مسیر چالش‌های صحیح قرار گیرد تا از طریق بارش فکری خود به دنبال حل مسئله باشد و اگر در نظام آموزشی تحول ایجاد شود قطعا شاهد تحول در حوزه صنعت، فرهنگ، افتصاد و ... خواهیم بود.
عضو هیات علمی دانشگاه اراک در پاسخ به این پرسش که آیا نظام تعلیم و تربیت به همان میزان که به تحصیل دانش‌آموزان اهمیت می‌دهد، به پرورش شخصیت و رشد روانی و شخصیتی دانش‌آموزان و آماده کردن آنها برای ورود به عرصه‌های بزرگتری مثل دانشگاه یا دیگر عرصه‌های اجتماعی نیز اهمیت می‌دهد، گفت: مهمترین خاستگاه رشد شخصیت دانش آموزان ابتدا خانواده و سپس مدرسه است اما مدارس ما چنین ویژگی‌هایی جهت رشد شخصیت ندارند، گرچه والدین هم مقصر هستند. آنها صرفا به دنبال این هستند که فرزندان‌شان محفوظاتی را در ذهن خود ایجاد کنند و نمره ۲۰ بگیرند تا با دیگران مقایسه شوند که تمامی این موارد مخرب و ضربه زننده به شخصیت دانش آموز است.
کمبود معلم ورزش نباید گریبانگیر دوران ابتدایی شود
وی در ادامه، ورزش را یکی از عوامل رشد شخصیت دانست و گفت: باید دید ورزش در دوران ابتدایی چه جایگاهی دارد ولی مدیر مدرسه و کادر آموزشی، عموما هیچ نقشی جز نمره خوب دادن به دانش آموز برای جلوگیری از اعتراض والدین ندارند. در صورتی که معلم ورزش می‌تواند از طریق بازی، مسئولیت پذیری و تعامل را به دانش آموز آموزش دهد، بر این اساس باید میزان ساعات درس ورزش بویژه در دوران ابتدایی افزایش یابد و اگر کمبود معلم ورزش وجود دارد، این مشکل نباید گریبانگیر دوران ابتدایی شود چراکه حضور معلم ورزش در دوران ابتدایی واجب‌تر از دوران متوسطه است.
لزوم آموزش مشارکت و تعامل در دوران ابتدایی و بازنگری جدی در تدوین و تعلیم دروس
وی با تاکید بر لزوم آموختن مهارت‌هایی نظیر ورزش و هنر به دانش آموزان گفت: دانش‌آموزی که در دوران ابتدایی کار مشارکتی و تعاملی یاد نگیرد، هرچقدر هم که شعر حفظ کند و درس یاد بگیرد، کامل نیست. محیط مدرسه و نظام آموزش و پرورش با همراهی والدین باید به سمت آموزش مهارت‌های زندگی حرکت کنند.
بهرامی خواستار بازنگری جدی در تدوین و تعلیم دروس شد و گفت: شاید در برخی دروس نیازی به یادگیری نباشد و مهمترین وجه تمایز نظام آموزشی در ایران با سایر کشورها اثرگذاری مهارت‌های زندگی است.
باید طرحی نو درانداخت
وی به موضوع آگاهی سازی نیز اشاره کرد و با تاکید بر لزوم آموزش سواد رسانه‌ای در مدارس گفت: سواد رسانه‌ای باید در همین دوره ابتدایی آموزش داده شود. متاسفانه امروزه تاثیر فضای مجازی بر افراد از تاثیر از رادیو و تلویزیون بیشتر شده واگر سواد رسانه ای از دوران ابتدایی آموزش داده شود موجب استفاده درست و اثربخش از رسانه و آگاهی از نقاط منفی و مثبت شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی خواهد شد و باید در این زمینه طرحی نودرانداخت تا سواد رسانه‌ای بهبود یابد.
وی در خصوص سرمایه گذاری آموزش و پرورش برای رشد شخصیتی دانش آموزان گفت: متاسفانه نظام تعلیم و تربیت در این حوزه خیلی توفیق نداشته است و تاثیر آن را در جامعه می‌بینیم و اهداف و برنامه‌هایی که تدوین شده عملیاتی نشده و تحقق نیافته است.
بهرامی تاکید کرد: باید آموزش از طریق ابزارهای جذاب هنری به دانش آموز ارائه شود و این قابلیت وجود دارد که بتوان در جهت آموزش اثربخش در دوران ابتدایی و متوسطه اول گام‌های بهتری برداشت تا در کنار سواد رسانه‌ای شاهد رشد شخصیتی دانش آموزان باشیم.
دانشگاه فرهنگیان با کمبودهای جدی مواجه است
وی همچنین خواستار تقویت امکانات دانشگاه فرهنگیان شد و گفت: دانشگاه فرهنگیان با کمبودهای جدی مواجه است و باید امکانات و زیرساخت‌های آن که تربیت کننده معلم است تقویت شود. نظام دانشگاهی ما ابزارهای لازم برای آموزش درست نیروی انسانی را ندارد و گرچه اقدامات اثربخشی انجام شده، اما با توجه به محدودیت منابع مالی، نیازمند بازنگری است.
مدیرکل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان مرکزی، استاد دانشگاه اراک و دانشگاه فرهنگیان استان است. با توجه به شغل و تعاملات او با کودکان، نوجوانان و جوانان و البته آموزش و پرورش، نگاه به موضوع مورد بحث این گزارش از دید او نیز جالب توجه و تامل برانگیز است.
بارقه هایی برای تقویت فعالیت های تربیتی و پرورشی ایجاد شده است
احسان منصوری به ایسنا گفت: نظام آموزش و پرورش کنونی با مشکلاتی که مواجه است و مهمترین کاری که در حال حاضر با استفاده از زیرساخت‌های موجود می‌تواند انجام دهد مقوله آموزش است.
وی افزود: در شرایطی که وزارت آموزش و پرورش باید به دنبال تامین زیرساخت‌های مورد نیاز مدارس، مرمت و بازسازی مدارس و جلوگیری از تخریب آنها، برچیده شدن مدارس کانکسی و ... باشد، انتظار ایده‌آل وجود ندارد که بتواند در حوزه مهارت افزایی برای دانش آموزان نقش جدی ایفا کند.
وی با اشاره به اینکه نظام آموزش و پرورش در حوزه زیرساختی و معلمان در حوزه معیشتی دچار مشکلات جدی هستند، گفت: مراکز مشاوره ای و ارتباطی در آموزش و پرورش توسعه یافته اند و در حوزه پرورشی نیز با توجه به فعالیت تشکل های دانش آموزی بارقه هایی برای تقویت فعالیت های تربیتی و پرورشی ایجاد شده است.
منصوری با اشاره به سوابق وزیر آموزش و پرورش در حوزه پرورشی گفت: نگاه مثبت مقام عالی وزارت به حوزه پرورشی یقینا موجب تقویت این بخش می شود و تقویت حوزه پرورش و تربیت منجر به ارتقای شاخص های آموزشی و کیفی شدن آموزش خواهد شد.
بازوهایی که باید بکار گرفته شوند
وی در ادامه بر استفاده از ظرفیت مراکزی نظیر کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان به عنوان بازوان تربیتی و پرورشی در نظام آموزشی تاکید کرد و گفت: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان صرفا به فضای تعقلی کودکان نمی پردازد بلکه از عناصری نظیر هنر، ادبیات، فضای فرهنگی موجود و ... برای مهارت آموزی جامعه هدف استفاده می‌کند. توجه به بازوان تربیتی آموزش و پرورش نظیر کانون های پرورشی کودکان و نوجوانان و کانون های تربیتی آموزش و پرورش می‌تواند اهداف هدف‌گذاری شده در حوزه تربیتی را محقق کند.
نظام غیررسمی آموزش و پرورش و زیست مجازی دانش آموزان نادیده گرفته می‌شود
استاد دانشگاه فرهنگیان، در ادامه با بیان اینکه نظام غیررسمی آموزش و پرورش اهمیت داده نشده و نادیده گرفته می‌شود، گفت: امروزه پرورش دانش آموزان در بستر شبکه های مجازی شکل گرفته در حالی که زیست مجازی دانش آموزان نادیده گرفته می‌شود یا کم اهمیت پنداشته می‌شود.
وی اظهار کرد: وقت زیست مجازی دانش آموزان نادیده گرفته می‌شود ارتباط بین نسلی ایجاد نمی‌شود و کادر آموزشی نمی‌توانند در جریان فعالیت آموزشی، ارتباط موثر با دانش آموزان در این بستر برقرار کنند.
نظام رسمی و نظام غیر رسمی آموزش و پرورش باید بهم متصل شوند
وی با بیان اینکه سبک زندگی و زیست دانش آموزان با والدین و معلمین خود متفاوت شده است، گفت: در گذشته سبک زندگی معمولا سینه به سینه یا از طریق دیداری و شنیداری منتقل می‌شد، اما شرایط به گونه ای شده که در انتقال سبک زندگی انقطاع بوجود آمده است، پس نظام رسمی و نظام غیر رسمی آموزش و پرورش باید بهم متصل شوند تا فاصله بین دانش آموزان و والدین و معلمان کاهش یابد.
منصوری در ادامه گفت: برخی دانشجویان وقتی پس از فارغ التحصیلی از دانشگاه برای کارورزی به مدرسه بر می گردند اذعان می‌کنند که احساس می‌کنیم در دوران کارورزی با موجودات عجیبی برخورد داریم. این نکته نشان می‌دهد که اگر با همین رویه حرکت شود مدرسه مرجعیت خود را در تربیت و پرورش دانش آموزان از دست می دهد و نسل جوان با چالش های جدی مواجه می‌شود.
وی گفت: با نزدیک شدن مدرسه به فضای زیستی دانش آموزان نقش مرجعیت به مدارس برمی‌گردد که نیازمند ایجاد و تقویت فضای تحول خواهی است.
لزوم تغییر جهت اولویت های حکمرانی فرهنگی‌آموزشی به سمت آموزش و پرورش
وی با تاکید بر برگزاری اردوهای تربیتی و پرورشی برای دانش آموزان به منظور کاهش فاصله معلمان با دانش آموزان گفت: باید اولویت های حکمرانی فرهنگی و آموزشی تغییر جهت داده و به سمت آموزش و پرورش برگردد و تا زمانی که این تغییر جهت انجام نشود نمی‌توان انتظار تحول داشت.
منصوری با بیان اینکه باید بجای اینکه درس های نظری صرف داشته باشیم دانش آموزان را به اجتماع ببریم تا مهارت و سبک زندگی سالم یاد بگیرند، گفت: تغییر نسل در معلمان، راه چاره است. باید معلمینی که از طریق دانشگاه فرهنگیان یا ماده ۲۸ جذب نظام تعلیم و تربیت می‌شوند به سمت و سویی سوق داده شوند که فعالیت آموزشی آنها تحول در نظام تعلیم و تربیت را رقم بزند.
انتهای پیام
