بدون تردید یکی از فعالیت‌های ذهنی سطح بالا و بسیار پیچیده حل مسائل ریاضی است. در صورتی که بتوان فعالیت پیچیده را در فضای توأم با استدلال، برنامه ریزی، نظارت، ارزیابی و نیز کارهای دستی آموزش داد، می‌توان امیدوار بود یادگیرندگان به جای حفظ کردن، فرمول‌های ریاضیات را به خوبی دریابند و بیاموزند که چگونه آن را یاد بگیرند و در موقعیت‌های واقعی از آن مهارت‌ها استفاده کنند.
یکی از راه‌های دستیابی به این هدف می‌تواند تدوین شیوه‌ها و روش‌های نوین و ایجاد صلاحیت‌های آموزش ریاضی باشد. این صلاحیت‌ها می‌تواند توانایی‌هایی مانند فهم مفاهیم اولیه ریاضی، انجام محاسبات ذهنی یا نوشتار عملیات مختلف مانند (جمع، تفریق، ضرب، تقسیم و ...)، حل مسئله، تفسیر داده‌ها، تخمین و مانند اینها را در برگیرد.
محاسبات ذهنی به عنوان بخشی از این توانایی، محرک خوبی برای مغز است که با استفاده از هر دو نیمکره راست و چپ باعث توسعه مغز به صورت همزمان و در نتیجه دستیابی به رشد متعادل‌تر می‌شود. از سوی دیگر محاسبات ذهنی با افزایش قدرت یادگیری، تمرکز، خلاقیت و بهبود حافظه می‌تواند افزایش اعتماد به نفس، عملکرد تحصیلی بهتر و نیز نمایش خلاقیت در حل مسائل را به همراه داشته باشد، در این میان یکی از روش‌های موثر، آموزش محاسبات ذهنی با چرتکه است.
چرتکه ابزاری است برای محاسبه چهار عمل اصلی در ریاضی که در حالت پیشرفته‌تر می‌تواند برای محاسبه کسر و ریشه و مربع اعداد نیز مورد استفاده قرار گیرد. گسترش کاربرد چرتکه موجب شده است تا پژوهش‌های مختلفی درباره اثربخشی و مکانیسم تاثیر آن انجام شود به طور کلی مطالعات مربوط به این زمینه را می‌توان در سه حیطه تاثیر بر عوامل شناختی روانی، هیجانی و جسمانی طبقه بندی کرد.
کارشناسان حوزه آموزش از جمله مزایای یادگیری چرتکه را توسعه استفاده از تمام مغز، بهبود سرعت و دقت، بهبود حافظه، ارتقای خلاقیت و تمرکز، بهبود اعتماد به نفس، قادر ساختن دانش آموزان به حل مسائل ریاضی در زمان کوتاه و بهبود قدرت تخیل افراد به ویژه در کودکان و نوجوانان می‌دانند.
آموزش محاسبات ذهنی با چرتکه باعث افزایش اعتماد به نفس، بهبود در تمرکز، تقویت حافظه و پرورش نیمکره‌های مغز می‌شود و به فرد کمک می‌کند تا بتواند از تمام ابعاد و توان مغز خود کمک بگیرد و در حوزه‌های مختلف پیشرفت کند.
چندی پیش مسابقات بین المللیPAMA به محوریت کشور تایوان بین ۲۱ کشور عضو PAMA با حضور ۶۰۰ نفر در ۵ سطح A تا E برگزار شد و تیم ۶ نفره موسسه کودکان هوشمند ساوه با کسب بالاترین امتیاز، رتبه اول این مسابقات جهانی را از آن خود کرد.
موسسه کودکان هوشمند فعالیت خود را از اسفندماه ۱۳۹۲ آغاز و در تمامی دوره‌ها فعالانه شرکت کرده و در مسابقات کشوری و جهانی حضوری مقتدرانه داشته است. حضور مقتدرانه در مسابقات جهانی آفریقای جنوبی در سال ۱۳۹۶، مسابقات جهانی مالزی در سال ۱۳۹۷، مسابقات جهانی تایلند در سال ۱۳۹۸ و این بار پس از گذشت دو سال توقف به دلیل کرونا، کسب مقام برتر بیستمین دوره مسابقات جهانی محاسبات ذهنی بین ۶۰۰ نفر از ۲۱ کشور از جمله افتخارات نابغه‌های ایرانی است.
کسب عنوان قهرمانی در مسابقات جهانی محاسبات ذهنی توسط تیم نابغه‌های موسسه کودکان هوشمند ساوه بهانه‌ای شد تا در گفت‌وگو با مسئول نمایندگی کانون کودکان هوشمند استان مرکزی به معرفی بیشتر آموزش محاسبات ذهنی با چرتکه بپردازیم.
مسئول نمایندگی این کانون در استان مرکزی در گفت‌وگو با ایسنا، گفت: دوره سنی ۶ الی ۱۲ سال یعنی دوره ابتدایی، بهترین و مهمترین دوره یادگیری و شکل‌گیری شخصیت کودکان است، از این رو است که دوره تحصیلی ابتدایی مهمترین دوره آموزشی و تربیتی محسوب می شود.
احمد احمدی با اشاره به اینکه مهمترین عضو بدن انسان مغز بوده که تشکیل شده از دو نیمکره چپ و راست با ویژگی‌های خاص به خود است، تصریح کرد: نیمکره چپ در بحث یادگیری محل انجام محاسبات است و فرد یا دانش‌آموزی که نیمکره چپ فعالی داشته باشد علاقه به دروس محاسباتی همچون ریاضیات و فیزیک در او بیشتر است، اما نیمکره راست محل حفظیات و تصویرسازی در مغز است و افرادی که نیمکره راست‌شان بیشتر رشد کرده باشد علاقه‌مندی آنها به دروس حفظ کردنی همچون ادبیات، شعر و قرآن و ... بیشتر است.
وی بیان کرد: افراد موفق معمولا افرادی هستند که به نسبت دارای دو نیمکره چپ و راست یکسان باشند. کسانی که دو نیمکره ذهنشان به صورت یکسان رشد کرده باشد به کل دروس و علوم از محاسباتی و حفظ کردنی به صورت یکسان علاقمند هستند و از نظر روحی، روانی و اخلاقی دارای اخلاق و رفتار منطقی و عامه‌پسند هستند.
وی با بیان اینکه چرتکه و آموزش ذهنی ریاضیات بیشترین تاثیرات خود را بر روی این گروه سنی یعنی ۶ الی ۱۲ سال دارد و بر روی بزرگترها تاثیری ندارد و حتی توان محاسبات آنرا ندارند، افزود: نتایج حاصل از سومین مطالعه بین‌المللی ریاضیات و علوم نشان داد که عملکرد دانش آموزان ایرانی در درس ریاضی نسبت به دانش آموزان سایر کشورهای جهان ضعیف است و با متوسط جهانی فاصله زیادی دارند. همه کسانی که به نحوی با آموزش ریاضی در کشور در ارتباط بودند در پی کسب این نتایج ضعیف به جستجوی علل این نتیجه غیرمنتظره پرداختند.
احمدی افزود: ریاضی برای کودکان، خانواده و جامعه می‌تواند یک مشکل اساسی به حساب آید لذا دستیابی به راه‌حل‌هایی برای مقابله با این مشکل دارای اهمیت است. در این میان یکی از آموزش‌هایی که می‌تواند نقش مهمی در زمینه ریاضی داشته باشد آموزش از طریق محاسبه ذهنی با چرتکه است. گسترش کاربرد چرتکه بویژه در آسیا به منظور انجام محاسبات و مهمتر از آن در زمینه آموزش محاسبات به عنوان روش محاسبه ذهنی این ادعا را شکل داده و تقویت کرده است که این روش می‌تواند افزون بر افزایش توانایی در ریاضی سبب رشد سایر ویژگی‌های شناختی مانند تمرکز و دقت و نیز ویژگی‌های روانی و هیجانی شود.
وی گفت: به اعتقاد برخی پژوهشگران، این آموزش نه تنها منجر به ایجاد اعتماد به نفس و تسلط در انجام محاسبات می‌شود بلکه با ایجاد یک چارچوب زیربنایی سبب توسعه مهارت‌های مورد نیاز یادگیری در مدرسه و زندگی روزمره کودکان می‌شود. روش آموزش محاسبات ریاضی با چرتکه می‌تواند توانایی شناخت دانش آموزان را افزایش دهد تا بتوانند آن را در عرصه‌های زندگی به کار گیرند از سوی دیگر تمرکز آنها بهتر شده و خلاقیت شان افزایش می یابد و حافظه قوی دانش‌آموزان کمک می‌کند تا در رویارویی با مسائل، یک راه‌حل مدبرانه ارائه دهند.
مدیر کانون کودکان هوشمند ساوه افزود: اصطلاح محاسبات ذهنی به فرآیندی اطلاق می‌شود که در آن محاسبات بدون کمک روش‌های بیرونی انجام، نگهداری و سازماندهی می‌شود تا پاسخی دقیقا تقریبی و ذهنی به دست آید. محاسبات ذهنی را می‌توان از طریق چرتکه آموزش داد چرا که ابزاری است برای محاسبه چهار عمل اصلی در ریاضی که در حالت پیشرفته تر برای محاسبه کسر و ریشه و مربع اعداد نیز مورد استفاده قرار می گیرد. این روش به دانش آموزان کمک می‌کند تا ارتباط بین اعداد و مفاهیم انتزاعی را درست درک کنند.
وی در خصوص تمرکز گفت: تمرکز یکی از مهمترین ویژگی‌های افراد در بحث یادگیری و خیلی از مسائل دیگر است. افزایش سرعت عمل مغز، اعتماد به نفس و اتخاذ تصمیم‌های صحیح و منطقی از مهمترین ویژگی‌هایی است که در خصوص تمرکز باید بدان اشاره کرد.
او در خصوص چرتکه گفت: توصیه ما به والدین این است که اگر دوست دارید فرزندتان با قدرت بالا یادگیری و تمرکزی خوب و درک و فهمی بهتر به مدرسه وارد شود، ابتدا آنان را در کلاس‌های چرتکه ثبت نام کنید تا مغز آنها کاملا آماده شود. بعد از این دوره اگر فرزندتان را در هر کلاس یا رشته مهارتی ثبت نام کنید قطعا نفر اول آن کلاس یا گروه خواهد شد حال این کلاس درس مدرسه باشد یا کلاس قرآن، کامپیوتر، زبان یا کلاس‌های ورزشی و ...
او بیان کرد: در کلاس های چرتکه برخلاف تصور، ریاضیات تدریس نمی‌کنیم بلکه با استفاده از چهار عمل اصلی در ریاضیات(ضرب، تقسیم، تفریق و جمع) تکنیک‌هایی را به کودکان آموزش می‌دهیم تا با تکرار و تمرین باعث تقویت مغز و یکسان‌سازی دو نیمکره فرد شوند و حاصل این کلاس‌ها دانش آموزی با ذهنی توانمند و سرعت عمل بالا و همچنین دارای قدرت یادگیری و قدرت محاسباتی با تمرکز و اعتماد به نفس مثال زدنی است.
احمدی افزود: طبق آمارهای موجود، افرادی که کلاس‌های چرتکه را با موفقیت سپری کرده اند اکثرا شاگردهای ممتاز و برتر کلاس و مدرسه‌شان بوده و بسیاری از آنها در مدارس تیزهوشان قبول شده‌اند و و با موفقیت مشغول به ادامه تحصیل هستند. بر اساس نظرات دریافتی از مربیان کلاس‌های ورزشی همچون شنا، فوتسال و ... و همینطور کلاس‌های موسیقی، هنری، کامپیوتر و زبان و ... افرادی که بعد از اتمام دوره کلاس‌های چرتکه وارد کلاس‌های فوق شدند به دلیل توانمندی خاص ایجاد شده در مغزشان و قدرت بالای یادگیری و دقت و تمرکز، نفر اول کلاس‌ها بودند و مربیان رضایت کامل از روند یادگیری آنها دارند.
وی بیان کرد: علت اصلی رشد و پیشرفت این دانش‌آموزان نیز استفاده همزمان از دو نیمکره چپ و راست است. آنها در نیمکره راست چرتکه را تصور می‌کنند و در نیمکره چپ همزمان محاسبات را انجام می‌دهند و انجام این عمل به صورت همزمان باعث ایجاد تمرکز صددرصدی در فرد می‌شود و فرد به چیزی غیر از انجام آن نمی‌تواند فکر کند. با تکرار و تمرین، سرعت پردازش مغز بالا می‌رود و ضمن ایجاد تعادل در نیمکره‌های مغز فضای مغز بازتر شده و این مغز آماده یادگیری سریع هر مطلب و خلق چیزهای جدید است.
احمدی بیان کرد: محاسبات صورت ماجراست و اصل، همان ایجاد تمرکز و تعادل و ارتقای سطح یادگیری و ایجاد اعتماد به نفس در کودکان است. وقتی مغز در این دوره رشد خود، شکل صحیح به خود می‌گیرد طبیعتا این ویژگی برای آینده نیز ماندگار می‌شود و تاثیرات مثبت خود را در آموزش، کار، تحصیل، ورزش و روحیات و اخلاق و روان فرد به جا می‌گذارد که خوشبختانه ما شاهد هزاران فرد موفق در این حوزه هستیم.
مسئول نمایندگی کانون کودکان هوشمند استان مرکزی با اشاره به اینکه هدف اصلی و کلی از آموزش محاسبات ذهنی ایجاد تعادل بین دو نیمکره ذهن است، گفت: زمانی که بچه‌ها آموزش می‌بینند یاد می‌گیرند که چرتکه را در نیمکره راست مغزشان تصور کنند و به صورت همزمان در نیمکره چپ‌شان محاسبات را انجام دهند. این نوع تکرار و تمرین باعث پیشرفت همزمان دو نیمکره می‌شود، در این صورت، فرد تک بعدی نمی‌شود و در هر زمان و مکان و فرصتی تصمیمات منطقی اتخاذ می‌کند و احساسات بر او غلبه نمی‌کند.
وی افزود: در خصوص یادگیری دروس، با توجه به یکسان بودن دو نیمکره، علاقه و قدرت یادگیری نسبت به دروس محاسباتی و هم دروس حفظ کردنی یکسان می‌شود و دیگر اینطور نیست که فرد صرفا به ریاضی علاقه داشته باشد یا صرفا به شعر و ادبیات، بلکه علاقه‌مندی وی به همه دروس است.
احمدی با اشاره به ایجاد و تقویت انگیزه و توسعه اجتماعی بودن و تاثیرات دیگر فراگیری محاسبات ریاضی در کودکان گفت: این نوع محاسبات، تکنیکی جهت ارتقای سطح دو نیمکره و ایجاد تعادل در بین آنهاست تا فرد هم از نظر شخصیتی و هم از نظر یادگیری به وضعیتی بهتر برسد.
وی با اشاره به اینکه امکان برگزاری کلاس به صورت مجازی نیز برای سایر شهرها وجود دارد، افزود: اگر چه آموزش محاسبات ذهنی ریاضی بر بهبود، سرعت و دقت محاسبات متمرکز است، اما این امکان وجود دارد که کودکان را قادر سازد تا از برخی راهبردهای سودمند در توانایی ریاضی سطح بالا استفاده کنند.
به گزارش ایسنا، در شرایط کنونی جامعه، مواجهه با فناوری‌های نوین آموزش کودکان در سن رشد، بیشترین ثمرات را برای خانواده ها در پی خواهد داشت، از این رو با شروع آموزش محاسبات ذهنی با چرتکه در کشور از سال ۹۱ گامی نو در پرورش نسل جدیدی از کودکان در کشور برداشته شد.
استفاده از تکنولوژی جدیدی که منجر به پرورش ذهن شود و همچنین ارائه آموزش‌های جدیدی که کودکان بتوانند بیشتر از ظرفیت مغز و توانمندی شخصی خود استفاده کنند از جمله انتظاراتی است که می توان با توسعه آموزش محاسبات ذهنی به آنرا محقق کرد.
بی‌شک دانشمندان و فرهیختگان نامدار با راهبری خود منجر به پیشرفت و توسعه این مسیر شدند. امید است توسعه آموزش محاسبات ذهنی با چرتکه منجر به سربلندی کودکان و آینده سازان این کشور شود.
