تا بحال شده بخواهید روغن هسته انار بخرید؟ کافی است سری به سایت های فروش محصولات آرایش بهداشتی بزنید، هر ۵۰ سی سی روغن هسته انار بین ۱۶۰ تا ۱۹۰ هزار تومان قیمت دارد.
هر ۴۰۰ گرم پودر پوست انار نیز که مصارف غذایی و صنعتی دارد هم حدود ۳۶ هزار تومان ارزش دارد و هر ۱۰۰ گرم گل انار خشک شده حدود ۲۶ هزار تومان می ارزد.
حالا به این فکر کنید که هر ساله در هر هکتار از ۱۰ هزار هکتار باغ انار بارور ساوه حدود ۱۵ تن انار با کیفیت تولید می شود، یک حساب سرانگشتی می توان به شما بگوید که هر ساله در این شهرستان چقدر روغن دانه انار یا پودر پوست انار تولید نشده و به خورد دام داده شده یا به شکل کود هدر رفته و البته دورریز شده است!
یک حساب و کتاب معمولی می تواند بگوید که در سایه بی توجهی به فراوری کامل و اصولی انار در قطب تولید انار کشور تاکنون چقدر ثروت از دست رفته و به زباله تبدیل شده یا در بهترین حالت، خوراک دام شده و می شود، حالا بگذریم از محصولاتی مثل رب انار و دانه خشک انار که ارزش آنها قطعا با ارزش پوست خشک شده این محصول قابل مقایسه نیست و این مقایسه هیچوقت برای هیچ مسئولی مهم نبوده است و همچنان نه از برندهای گوناگون خبری هست و نه از پایانه صادراتی و نه بسته بندی و نه ارتقا تولید محصول از سنتی به صنعتی و مدرن و نه بازاریابی داخلی و خارجی و نه ... !
حالا اگر بخواهید باز هم سرانگشتی حساب کنید که در طول سال هایی که قطب تولید انار کشور، بهترین انار این مملکت را با صرف هزینه های بسیار تولید کرده چند میلیون یا حتی چند میلیارد دلار ثروت را در سایه بی توجهی به صنایع تبدیلی و فراوری این محصول، به کود یا خوراک دام تبدیل کرده مطمئنا انگشت کم می آورید، مخصوصا اگر بدانید که مثلا هر لیتر روغن هسته انار در فرانسه دو هزار یورو قیمت دارد.
محققان می گویند انار دارای خواص ادرارآور و ملین است، آب انار برای بیماری‌های مجاری ادراری، درمان اسهال، تصفیه خون، تقویت کبد، کلیه، قلب، معده مفید است و پوست و دانه و ریشه و تمام اجزای این درخت بهشتی دارای کاربردی فوق العاده در تقویت جسم و حتی روح آدمی است.
بر اساس آنچه گفته شد در واقع آنچه از ثروت آفرینی در خصوص انار مطرح است، فقط به دانه‌های یاقوتی آن محدود نمی شود و از این میوه بهشتی می‌توان محصولات متعددی را تولید و ثروت فراوانی را ایجاد کرد.
افراد کمی می دانند که پوست انار را نباید به عنوان یک ماده دورریختنی نگاه کرد چراکه با فرآوری آن می‌توان پودری تهیه کرد که و در صنایع آرایشی، بهداشتی و دارویی کاربرد دارد یا می توان با استفاده از آن الیاف را رنگ کرد و دانه خشک شده انار به عنوان چاشنی غذا استفاده می شود و روغن دانه انار خاصیت درمانی دارد، یا اینکه از مشتقات انار برای درمان بواسیر، زخم دهان و دندان درد، به عنوان ضد انگل و کرم‌های داخلی بدن، درمان سوختگی، ضد اگزما و خارش پوست، درمان گلودرد و تنظیم کننده قاعدگی بانوان استفاده می‌شود.
محصولات تولید شده از فرآوری انار تا چند برابر خود محصول برای تولید کننده ارزش اقتصادی به همراه دارند، اما متاسفانه فرآوری اصولی و گسترده این محصول، امری مغفول است و تاسف بارتر اینکه در قطب تولید انار، پوست و دانه‌های آن پس از استحصال آب انار دور ریخته می‌شود و بخشی از آن نیز به عنوان خوراک دام مورد استفاده قرار می‌گیرد در حالی که انار فقط همان دانه های قرمز نیست و حتی گلهای این محصول در فصل بهار نیز کاربرد دارویی دارند و می‌توان آنها را فرآوری کرد و به قیمتی بیش از میوه فروخت، در واقع در اتمسفر تولید انار چیزی به عنوان ضایعات وجود ندارد.
ناتوانی کارگاه های کوچک در بازاریابی مشتقات انار
در همین رابطه مدیر جهادکشاورزی شهرستان ساوه در گفت‌وگو با ایسنا گفت: فرآوری محصولات باغی به ویژه انار به عنوان محصول شاخص ساوه چندان جدی گرفته نشده و علیرغم به ظرفیت بالای این شهرستان به عنوان قطب تولید انار جهان و ارزآوری بالایی که از این محصول وجود دارد، این بخش های جانبی مورد غفلت قرار گرفته است.
"حسن شریفی" با اشاره به اینکه از فراوری میوه انار می‌توان محصولات متعددی را بدست آورد، گفت: آبگیری یکی از شیوه‌های فرآوری انار است و بزرگترین صنعتی که در این حوزه می‌تواند فعالیت کند صنعت کنسانتره است که هم‌اکنون سه واحد تولیدی و صنعتی آبگیری انار با ظرفیت بالا در شهرستان فعال است و بخشی از انار تولیدی شهرستان را تبدیل به کنسانتره می‌کنند.
وی به تولید ناردونه به عنوانی یکی دیگر از محصولات فرآوری شده انار در ساوه اشاره کرد و گفت: با خشک کردن دانه‌های انار، از آن در مصرف خانگی یا صنایع تکمیلی استفاده می شود که این نوع فرآوری در ساوه با ظرفیت محدود صورت می‌گیرد. همچنین تنها یک واحد تولیدی از سال گذشته کار تولید سرکه انار را آغاز کرده که در صورت افزایش تقاضا در بازار مصرف، ظرفیت تولید آن افزایش خواهد یافت.
او در ادامه به روغن هسته انار به عنوان یک محصول فرآوری شده از این محصول اشاره کرد و افزود: می‌توان از این محصول در صنایع تکمیلی بویژه آرایشی و بهداشتی استفاده کرد که هم اکنون در این شهرستان دو واحد تولیدی کوچک و در ظرفیت بسیار محدود اقدام به روغن گیری هسته انار می‌کنند ولی با توجه به ظرفیت بالای این شهرستان در عرصه تولید انار، توسعه روغن گیری از هسته انار در این منطقه ضرورت دارد.
مدیر جهادکشاورزی ساوه در خصوص فرآوری پوست انار نیز گفت: پوست انار حاوی موادی است که در صنایع شیمیایی از آن استفاده می‌شود و باید پس از خشک شدن پوست انار در شرایط خاص توسط دستگاه آنرا پودر کرده و در صنعت شیمیایی و دارویی از آن استفاده کرد.
وی بیان کرد: در سنوات گذشته در قالب مشاغل خانگی و واحدهای کوچک روستایی اقدام به خشک کردن پوست انار می کردند اما به دلیل ناتوانی در عرضه آن به بازار مصرف و صادرات محصول، موفق نبودند. متاسفانه در حال حاضر پوست انار و دانه آن مستقیما به مصرف دام می‌رسد که ارزش افزوده آنچنانی ایجاد نمی کند.
او بیان کرد: طبیعی است که اگر بتوان پوست و دانه انار را در قالب ایجاد صنایع تکمیلی با سرمایه‌گذاری بخش خصوصی وارد چرخه تولید کرد می توان با فرآوری آنها برای مصارف بهداشتی، دارویی و آرایشی، ارزآوری بالایی را فراهم کرد و با بازاریابی از طریق فعالان اقتصادی، از این مزیت بهره‌برداری اصولی کرد.
شریفی افزود: ضعف زیرساخت‌ها و عدم توانایی اقتصادی تولیدکنندگان و باغداران انار اجازه نمی‌دهد که بخواهند پس از برداشت محصول و آبگیری و رب‌گیری انار، پوست و دانه آن را فرآوری کنند. براین اساس لزوم ورود سرمایه‌گذاران و فعالان اقتصادی با هدایت و راهبری تشکل های کشاورزی و باغداری نظیر تعاونی باغداران برای ایجاد صنایع تبدیلی و تکمیلی در حوزه انار در قطب تولید انار ضرورت دوچندان دارد.
وی بیان کرد: وقتی ظرفیت برای فرآوری انار در حوزه مشاغل خانگی و روستایی در سطح محدود وجود دارد باید صنایع تبدیلی و تکمیلی به کمک باغدار بیایند تا بتوان با بازاریابی و صادرات محصول، انگیزه تولیدکننده را دوچندان کرد و با ورود سرمایه گذاران علاوه بر تامین نیاز صنایع دارویی، بهداشتی و آرایشی به پوست و دانه انار، برای کشور ارزآوری و اشتغال جدید و پایدار ایجاد کرد.
مدیر جهادکشاورزی ساوه تصریح کرد: میوه انار یک محصول دارویی است و از تمام اجزای آن می‌توان برای مصارف دارویی استفاده کرد و فرآوری آن در برخی کشورهای توسعه یافته و حتی در برخی نقاط ایران انجام می شود، اما این مهم در قطب تولید انار مغفول واقع شده است.
وی بیان کرد: در فصل بهار بخشی از گلهای درخت انار بر زمین می‌ریزد و از بین می‌رود در حالیکه با خشک کردن گل های انار در فصل بهار و بسته بندی درست، می‌توان این بخش از محصول را نیز صادر کرد تا در مصارف دارویی و بهداشتی مورد استفاده قرار گیرد. امیدواریم با بهبود روابط خارجی و برطرف شدن تحریم‌ها و تامین زیرساخت‌ها بتوان محصول انار را از مرحله گل دهی تا برداشت فرآوری کرده و در سایه ایجاد اشتغال جدید برای کشور ارزآوری کرد.
به گزارش ایسنا، همان طور که در این گزارش بدان اشاره شد، تشکل های باغداری و کشاورزی نقش موثری در راهبری و آگاهی بخشی لازم به باغداران به منظور فرآوری محصول انار دارند و باید از ظرفیت این تشکل ها بویژه تعاونی باغداران در راستای تحقق این مهم استفاده کرد، موضوعی که مدیرعامل تعاونی باغداران شهرستان ساوه نیز بدان تاکید دارد و ضعف برخی زیرساخت‌ها از جمله زمین مورد نیاز برای ایجاد صنایع تبدیلی انار و نبود نقدینگی را عامل مهمی در تحقق نیافتن این مزیت برای قطب تولید انار جهان می‌داند.
قطع دست دلالان از بازار انار اولویت نخست تعاونی باغداران ساوه
وی که حدود هفت ماه است به عنوان مدیرعامل این تعاونی انتخاب شده است در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: در مدت زمان کوتاهی که مسئولیت تعاونی باغداران ساوه را پذیرفتم همواره یکی از دغدغه‌ها، ایجاد صنایع تبدیلی برای انار به عنوان محصول شاخص ساوه بوده است.
"راضیه کریمی" گفت: قطع دست واسطه ها و دلالان از بازار انار اولویت نخست تعاونی باغداران است تا بتوان سازوکاری فراهم کرد که تولیدکننده مستقیما و با قیمت بالا محصول تولیدی را به بازار مصرف عرضه کند و از محل آن درآمد بالایی کسب کرده و برای تولید انار در سال آینده بتواند با نقدینگی مناسب عملیات داشت را انجام داده و محصول با کیفیت وارد بازار مصرف کند.
کریمی فرآوری محصول انار از صفر تا صد را یکی دیگر از اولویت‌های تعاونی باغداران دانست و افزود: نباید مشتقات انار در قالب ضایعات دورریز شود چرا که در شرایط فعلی فروش انار با توجه به هزینه تمام شده بالا برای باغداران توجیه اقتصادی ندارد و اگر بتوان این محصول را فرآوری کرد قطعا شاهد درآمدزایی بالا و ایجاد اشتغال برای تولیدکننده خواهیم بود.
وی بیان کرد: با حمایت ادارات جهادکشاورزی و صمت و نیز مشارکت سرمایه‌گذاران بخش خصوصی می توان بستر ایجاد صنایع تبدیلی انار در این شهرستان را ایجاد کرد، اما در عین حال تعاونی باغداران این آمادگی را دارد تا با واگذاری زمین و اعطای تسهیلات با سود پائین و تنفس بالا نسبت به کمک به ایجاد صنایع تبدیلی برای فرآوری اقدام کند.
ساوه همچنان پایانه صادراتی انار ندارد
مدیر عامل تعاونی باغداران ساوه همچنین به نبود پایانه صادراتی انار در ساوه نیز اشاره کرد و گفت: امیدواریم با حمایت مسئولان پایانه صادراتی انار ساوه که هنوز به سرانجام نرسیده است فعالیت خود را آغاز کند و در کنار پایانه بتوان صنایع تبدیلی انار را نیز ایجاد کرد.
نبود نگاه توسعه ای به صنایع تبدیلی انار
یک باغدار نمونه و تولیدکننده انار در ساوه نیز در گفت‌وگو با ایسنا، نبود سرمایه‌گذار را دلیل اصلی نپرداختن به فرآوری محصول انار دانست و افزود: شاید یکی از دلایل نبود سرمایه‌گذار در این حوزه اطلاع نداشتن از مزیت فرآوری محصول انار و بکارگیری آنان در صنایع دارویی، بهداشتی و آرایشی است.
"علی یزدان‌پناه" افزود: از قدیم از پوست انار برای رنگ کردن پارچه و نخ استفاده می‌شد و دانه انار نیز به دلیل برخورداری از آنتی اکسیدان بالا کاربرد بسیاری در صنایع دارویی و بهداشتی دارد اما متاسفانه تنها بخش محدودی از ظرفیت محصول تولیدی شهرستان در این حوزه بکار گرفته می‌شود که آن هم میراث گذشته است و هیچ نگاه توسعه‌ای به صنایع تبدیلی محصول انار در این شهرستان وجود ندارد.
وی بیان کرد: جای سرمایه گذاری در حوزه صنایع تبدیلی انار در ساوه که انار آن زبانزد عام و خاص است خالی بوده و خلاء بزرگی در این خصوص وجود دارد. مخصوصا روغن هسته انار و پوست خشک شده آن که درخصوص تولید آنها باید از ظرفیت شرکت‌هایی که در حوزه تولید آب انار فعالیت می‌کنند نیز استفاده کرد.
هر لیتر روغن هسته انار دو هزار یورو
یزدان‌پناه افزود: در کشور فرانسه هر لیتر روغن هسته انار حدود دو هزار یورو به فروش می‌رسد در حالیکه هسته انار در ایران پس از آب گیری دورریز می‌شود یا در بهترین حالت در قالب خوراک دام مورد استفاده قرار می‌گیرد.
وی گفت: اعلام نیاز صنایع بهداشتی، آرایشی و دارویی به محصولات فرآوری شده از انار و اطلاع رسانی به سرمایه‌گذاران می‌تواند انگیزه فعالان اقتصادی را برای راه اندازی صنایع تبدیلی این محصول تقویت کند.
به گزارش ایسنا، به نظر می‌رسد فرآوری محصول انار در قطب تولید این محصول با توجه به تجارب و دانش باغداران موضوع پیچیده‌ای نیست و علت مغفول ماندن آن کم توجهی و نبود عزم و اراده بین بخش دولتی، خصوصی و تشکل های کشاورزی است.
دولت، بخش خصوصی و باغدار سه ضلع مثلث ایجاد صنایع تبدیلی در حوزه کشاورزی هستند و در نقاطی از کشور که برخی محصولات شاخص مانند ساوه در تولید انار، زرندیه در حوزه پسته، شمال کشور در تولید انواع مرکبات فعالیت دارند ایجاد و راه اندازی صنایع تبدیلی ضرورت دو چندان دارد.
در شهر صنعتی کاوه شهرستان ساوه که بزرگترین شهر صنعتی کشور است روزانه صنایع کوچک و بزرگ در حوزه تولیدات گوناگون احداث می‌شود علاوه بر آن در شهرک صنعتی سرمایه گذاری خارجی واقع در منطقه احمدآباد ساوه نیز که یک منطقه صنعتی جدیدالتاسیس است شاهد ساخت و سازهای گوناگونی در حوزه صنایع غذایی، دارویی، فلزی، کاغذی، معدنی، شیشه، لوازم خانگی و... و هستیم، اما جای تعجب و البته تاسف است که در قطب صنعت و کشاورزی کشور خبری از احداث صنایع تبدیلی در حوزه کشاورزی به جز معدود واحدهای تولیدی که صرفا آب انار تولید می کنند، نیست.
باید منتظر ماند و دید آیا اراده‌ای برای احداث واحدهای تولیدی در حوزه فرآوری مشتقات انار بوجود خواهد آمد تا ضمن ایجاد اشتغال جدید، ارزآوری برای کشور و افزایش درآمد برای باغداران حاصل شده و پوست و دانه این محصول با ارزش دورریز نشود.
گفتنی است، که سطح زیر کشت باغات انار بارور انار در ساوه افزون بر ۱۰ هزار هکتار است و با گذشت پنج سال از خاطره تلخ سرمازدگی درختان انار در سال ۱۳۹۵ و با احیای باغات پس از کف بر کردن درختان، پیش بینی می‌شد که تولید انار در قطب انار جهان به وضعیت عادی همانند سال ۹۵ و قبل از سرمازدگی برگردد و امسال در هر هکتار ۱۵ تن و در مجموع ۱۵۰ هزار تن انار از باغات این شهرستان تولید شود.
اما شرایط دمایی که امسال در انارستان‌های ساوه حاکم شد و یاقوت سرخ ساوه روزهای گرم و شب‌های خنک را تجربه کرد موجب شد تا میزان برداشت از آنچه که پیش‌بینی شده بود فراتر رود و حدود ۱۶۰ هزار تن انار برداشت شود گرچه با بزرگتر شدن درختان پیش بینی می‌شود که در سال‌های آینده به شرط آنکه سرمازدگی یا اتفاق دیگری صورت نگیرد میزان برداشت به بیش از ۱۶۰ هزار تن برسد.
