انبارهای باروت توصیف خوبی برای آنهاست، در چشم برهم زدنی جرقه می زنند، برافروزند، می سوزند و می سوزانند، با هیاهوی باد به این سو و آنسو می روند و هرچه در مسیرشان باشد به خاکستر تبدیل می کنند.
به گزارش ایسنا، منطقه مرکزی، بارش های فراوان و نزولات آسمانی در زمستان ۹۷ و بهار ۹۸ زمینه ساز رویش گیاهان و رستنی های بسیاری در طبیعت استان مرکزی شده است و با افزایش نسبی دمای هوا شاهد خشک شدن این رستنی ها و گونه های گیاهی در طبیعت و باغات هستیم، این رستنی های که در بهار مناظر چشم نوازی ایجاد می کنند با گرم شدن هوا حکم انبارهای باروت را پیدا می کنند و دود این تهدیدات اگر جدی گرفته نشوند، گاه به چشم روستانشینان و عرصه های جنگلی نیز خواهد رفت.
آتش سوزی مراتع در روزهای اخیر و با نزدیک شدن به فصل گرما در حال اوج گرفتن است و در ادامه نیز تشدید خواهد شد، این شرایط زنگ خطر و هشداری نسبت به وقوع حریق وسیع طبیعت، باغات و کشت و کار مردم است و ضروری است که به منظور پیشگیری و مقابله با این رخدادها که متاسفانه ۹۰ درصد آنها بر اثر بی مبالاتی و خطای انسانی واقع می شود، با مشارکت متولیان امر متشکل از منابع طبیعی، محیط زیست، جهاد کشاورزی، شهرداری و آتش نشانی، فرماندهان بسیج و نیروی انتظامی، شوراهای اسلامی و دهیاران، اصحاب رسانه، نمایندگان سازمان های مردم نهاد و آحاد مختلف مردم مدیریت و اقدام شود.
سهم شهرستان های ساوه و زرندیه از رویش های بهاری به دلیل وسعت بالای سرزمینی و حجم قابل توجه مراتع و باغات به مراتب بیشتر از سایر نقاط استان مرکزی و حجم حریق مراتع نیز در این دو شهرستان بسیار بالاست چنانچه رئیس اداره منابع طبیعی شهرستان ساوه از وقوع حریق در سطح 250 هکتار از عرصه های طبیعی این شهرستان طی چند روز اخیر خبر داده است.
پوریا حسن پور در جمع خبرنگاران گفته بود: با افزایش دما و رویش انواع پوشش گیاهی به سبب بارش های مطلوب بهاری، مراتع در معرض حریق قرار دارند.
وی از وقوع سه فقره حریق در این شهرستان طی روزهای اخیر خبر داده بود و اظهار کرده بود در سه روز گذشته، بیش از ۲۵۰ هکتار از مراتع این شهرستان در مناطق سیلجرد، سدالغدیر و روستای جمشیدآباد ساوه، طعمه حریق شد. این حریق ها که عمدتا به علت عدم توجه عامل انسانی رخ داده با تلاش های نیروهای مردمی، آتش نشانی و یگان حفاظت از اراضی این اداره مهار شده اند.
حسن پور اجرای طرح های آبخیزداری و بیولوژیکی در عرصه های طبیعی و افزایش سطح آگاهی های شوراها و دهیاران از طریق برگزاری کلاس های آموزشی را از اقدامات این اداره برای حفاظت از مراتع بیان کرد و افزود: حفظ پوشش گیاهی مراتع علاوه بر جلوگیری از وقوع سیل و ریزگردها می تواند به تقویت و بهبود کیفیت خاک کمک دو چندان کند.
به گفته وی در شهرستان ساوه ۳۵۰ هزار هکتار مرتع وجود دارد که تقریبا ۷۷ درصد از مساحت این شهرستان را شامل می شود.
بیشترین واقعه آتش سوزی در روزهای اخیر در روستاها و در سطح مراتع و باغات روستایی صورت گرفته است و سوالی که در این شرایط مطرح می شود اینست که آیا نقاط روستایی از تجهیزات مناسب و زیرساخت های لازم در هنگام وقوع حریق و امکانات اطفای حریق برخوردار هستند؟ و به عبارتی سطح آمادگی و ایمنی روستاها برای مقابله با حوادث ناشی از آتش سوزی چقدر است؟
این موضوع آنقدر مهم بود که موجب تنظیم و انتشار این گزارش شد و در گفتگو با مسئولان امر و کارشناسان به ابعاد گوناگون آن می پردازیم.
در روستاها با معضل ایمنی مواجه هستیم
رئیس سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری ساوه در اینباره گفت: در روستاها با معضل ایمنی مواجه هستیم و تجهیزات و امکانات سازمان آتش نشانی در شهرها به تناسب نیاز جمعیت شهری تامین شده و حتی در برخی زیرساخت ها با کمبود جدی مواجه است، لذا پاسخگوی نیاز روستاها نیست.
محمدرضا برزگر با تاکید بر اینکه بیشترین حوادث آتش سوزی در روستاها و در سطح مراتع و باغات اتفاق می افتد، افزود: اینکه بخواهیم به فوریت صحبت از تامین تجهیزات و ارتقای زیرساخت ها برای مقابله با حوادث آتش سوزی در روستاها کنیم یک خواسته رویایی و غیر ممکن است و نمی توان به زودی این نیازها را با توجه به محدودیت منابع مالی تامین کرد، اما آنچه که در حال حاضر می توان به عنوان یک اقدام فوری در راستای کاهش وقوع حریق در طبیعت انجام داد فرهنگ سازی و آگاهی بخشی به مردم مبنی بر رعایت نکات ایمنی و پرهیز از آتش افروختن در طبیعت، مراتع و باغات است که بر اثر بی احتیاطی و بی مبالاتی سطح وسیعی را در بر می گیرد.
وی همچنین از مسئولان و متولیان امر خواست تا همه دستگاه های اجرایی را نسبت به مقابله به موقع با وقوع آتش حساس تر کرده و بر آمادگی همه جانبه تاکید کنند، ضمن اینکه حمایت لازم از آتش نشانان در شهرها، بخش ها و دهستان هایی که ایستگاه آتش نشانی دارند صورت گیرد.
کاهش عملیات شهری اطفای حریق نسبت به عملیات روستایی
برزگر از افزایش 50 درصدی میزان وقوع حریق در مراتع و باغات در سالجاری نسبت به مدت مشابه سال قبل خبر داد و افزود: در حال حاضر نسبت عملیات شهری به روستایی بسیار کاهش پیدا کرده است به گونه ای که از 10 عملیات اطفای حریق 8 مورد در روستاها انجام می شود و همه این حریق ها هم مراتع و باغات است.
چرای دام در مناطق خشک شده، یک اقدام پیشگیرانه
وی همچنین از سازمان محیط زیست، جهادکشاورزی و منابع طبیعی خواست تا اقدام پیشگیرانه مبنی بر عدم تجمیع درختان خشک شده و علوفه ها در طبیعت و در مجاورت باغات شد تا در هنگام وقوع آتش شاهد شعله ور شدن آنها نباشیم. به نظر می رسد چرای دام در مراتعی که خشک شده و می تواند با کوچکترین حرارتی به یک واقعه بزرگ آتش سوزی تبدیل شود نیز به عنوان یک اقدام پیشگیرانه ضروری است.
این مقام مسئول در سازمان آتش نشانی در ادامه از مسئولان خواست تا با حمایت و پشتیبانی از این سازمان در راستای ارائه خدمات بهینه کمک کنند، چراکه طی این چند هفته به دلیل تردد خودروهای آتش نشانی در جاده های روستایی و بویژه مناطق صعب العبور شاهد استهلاک شدید خودروها و بعضا موجب از بین رفتن لاستیک خودروها هستیم و با توجه به اینکه تامین هر حلقه لاستیک حدودا 50 میلیون ریال هزینه در بردارد، لازم است که مسئولان با تزریق اعتبارات دولتی زمینه ارائه خدمات مطلوب را فراهم کنند.
حریق 330 هکتار مرتع در سال جاری
غلامحسین محمدی مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان مرکزی نیز در جریان اطفای حریق اراضی پارک جنگلی فدک(کرک) اراک به ایسنا گفت: پوشش گیاهی در مراتع استان به شدت غنی است و با کوچکترین اتفاق، حریق بزرگی را رقم می زند و بیشترین علت آن به عوامل انسانی بر می گردد.
وی با تاکید بر اینکه شهرستان های خمین، شازند، خنداب و بخش نوبران ساوه و خرقان زرندیه در حوزه آتش سوزی مراتع و باغات بسیار مستعد هستند، افزود: با گرم شدن هوا و خشک شدن گونه های گیاهی شدت آتش سوزی در مراتع و باغات افزایش خواهد یافت.
محمدی از آماده باش کامل منابع طبیعی استان و سایر دستگاههای اجرایی مرتبط برای مقابله با آتش سوزی خبر داد و افزود: بسیج مردمی و مشارکت سازمان های مردم نهاد و نیز شهرداری ها، دهیاری ها، شوراهای اسلامی باید به یاری منابع طبیعی بیایند تا شاهد کاهش میزان وقوع آتش سوزی باشیم.
وی با اشاره به وقوع آتش سوزی در سطح 250 هکتار از مراتع ساوه، 50 هکتار در زرندیه، 30 هکتار در اراک گفت: در مجموع سال گذشته 182 هکتار از مراتع استان طعمه حریق شدند در حالیکه در طی چند روز اخیر سالجاری بالغ بر 330 هکتار از مراتع به دلیل پوشش گیاهی مطلوب در آتش سوختند.
انسان، عامل 95 درصد حریق مراتع
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان مرکزی با تاکید بر اینکه علت بروز 95 درصد آتش سوزی های اخیر، عوامل انسانی است، گفت: بخشی از مراتع استان که در چند روز اخیر به دلیل آتش سوزی از بین رفتند ناشی از برجای ماندن رد و پای انسان و بی احتیاطی آنها در روشن کردن آتش در طبیعت بوده است.
وی در پاسخ به این سوال که آیا تجهیزات ایمنی و زیرساخت های لازم برای اطفای حریق در روستاها وجود دارد، گفت: در مرحله اول مشارکت اهالی روستا و استفاده از تجهیزات اولیه و سبک مانند بیل و بیلچه در اطفای حریق ضروری است چرا که در برخی نقاط به دلیل صعب العبور بودن امکان تردد خودرو نیست و باید چندین کیلومتر پیاده روی صورت گیرد که در این خصوص یگان‌های مردمی نظیر همیاران طبیعت، دهیاران، پایگاه های بسیج و ... نقش تاثیرگذاری در خاموش کردن آتش دارند.
محمدی افزود: به منظور جلوگیری از گسترش آتش استفاده از ماشین آلات کشاورزی نظیر تراکتور از جمله نیازهاست تا بتوان با مسدود کردن مسیر سرایت آتش از طریق ریختن خاک مانع از فراگیر شدن آن شویم، همچنین تجهیز روستاها با کپسول های آتش نشانی و آماده باش ایستگاهها و پایگاه های آتش نشانی در بخش ها، روستاها و دهستان ها در این ایام ضرورت دو چندان دارد تا نیازی به حضور آتش نشانان در سطح شهر نباشد.
استقرار 23 پایگاه در 23 بخش استان
مدیر کل دفتر امور روستایی و شوراهای استانداری مرکزی نیز در خصوص برخورداری روستاهای استان از تجهیزات آتش نشانی و اطفای حریق گفت: هم اکنون 23 پایگاه آتش نشانی در 23 بخش استان مرکزی مستقر هستند که مجهز به خودروهای سنگین و سبک اطفای حریق بوده و با هماهنگی بخشداری و شهرداری مرکز بخش به کل روستاهای تحت پوشش هر بخش سرویس دهی می کنند.
حجت الله کاظمی افزود: تجهیزات اطفای حریق در این پایگاه‌ها معمولی بوده و از امکانات اولیه برای اطفای حریق برخوردار هستند، اما مجهز به امکانات و ادوات پیشرفته ای که در ایستگاه های آتش نشانی شهرهاست نبوده و از طریق معاونت دهیاری ها و شهرداری های کشور پیگیر ارتقای تجهیزات و امکانات با تخصیص اعتبارات لازم هستیم.
وی به مکاتبات صورت گرفته با فرمانداری ها و بخشداری های استان مبنی بر همکاری همه جانبه با منابع طبیعی و محیط زیست به منظور تسریع در اطفای حریق اشاره کرد و گفت: هماهنگی خوبی بین دستگاههای اجرایی به منظور پیشگیری و مقابله با حریق های احتمالی بعمل آمده است.
تجهیزات آتش نشانی روستاها پاسخگوی نیازهای ویژه موجود نیست
کاظمی در عین حال تصریح کرد: با وجود برخورداری روستاها از امکانات اولیه اطفای حریق، اما می توان گفت که این میزان تجهیزات و امکانات ناکافی بوده و جوابگوی نیازهای روستایی بویژه در ارتفاعات، مناطق صعب العبور، مراتع، چاهها و ... نیست.
مدیر کل مدیریت بحران استانداری مرکزی نیز گفت: فرمانداران و بخشداران رئیس شورای هماهنگی مدیریت بحران در شهرستان ها و بخش ها هستند و دهیاران نیز طی احکامی به عنوان مدیر بحران روستاها منصوب شده اند.
حمید غیاثی افزود: از اوایل فروردین ماه در جلسه ای که در شهر میلاجرد شهرستان کمیجان برگزار شد مصوب شد که فرمانداران، بخشداران، شهرداران و دهیاران از آمادگی لازم برای پیشگیری و مقابله با آتش سوزی احتمالی برخوردار باشند، چرا که با توجه به بارندگی های مطلوب و غنی بودن مراتع و پوشش گیاهی مناسب، احتمال آتش سوزی در اواخر فصل بهار و در ابتدای فصل تابستان وجود دارد.
وی با اشاره به ارسال دستورالعمل به دستگاههای ذیربط مبنی بر ارتقای سطح آمادگی ها در راستای آموزش، پیشگیری و مقابله با هرگونه آتش سوزی مراتع و باغات اظهار کرد: در پی وقوع چندین فقره حریق در مراتع استان با تاکید استاندار مرکزی مکاتبات لازم با فرمانداران، منابع طبیعی و جهاد کشاورزی مبنی بر بسیج تمامی امکانات و تجهیزات به منظور آموزش، پیشگیری و مقابله با آتش سوزی احتمالی در مراتع و باغات صورت گرفته است.
غیاثی تاکید کرد: به تمامی مراجع ذیربط ابلاغ شده است که از تمامی ادوات و ماشین آلات روستاها با انعقاد قرارداد بهره برداری شود. به عنوان مثال از تراکتورهای کشاورزان برای اطفای حریق، دستگاههای سم پاش برای ذخیره سازی آب به منظور مهار آتش استفاده شود ضمن اینکه اقدامات آموزشی نیز در دستور کار قرار گیرد.
وی بهره گیری از ظرفیت کوهنوردان استان در هنگام آتش سوزی مراتع در کوهها و نقاط صعب العبور را از دیگر مواردی بیان کرد که در دستور شورای هماهنگی مدیریت بحران استان است.
مدیر کل مدیریت بحران استانداری مرکزی در خصوص ارتقای تجهیزات ایمنی و اطفای حریق در روستاها گفت: به تمامی دهیاری های استان ابلاغ شده است که از همه ظرفیت روستاها در هنگام آتش سوزی استفاده کنند و کمبودهای این حوزه را گزارش و نسبت به تامین آن اقدام کنند. حتی دهیاران به عنوان مدیریت بحران روستایی می توانند برای تجهیز روستاها به امکانات اطفای حریق اقدام به انعقاد قرارداد با بخش خصوصی کنند و اعتبار آن را از طریق اعتبارات دهیاری تامین کنند.
به کمپین مراقبت از منابع طبیعی بپیوندید
وی همچنین خواستار اطلاع رسانی در خصوص فعالیت کمپین مراقبت از منابع طبیعی شد و افزود: مشارکت مردم نقش تاثیرگذاری در کاهش مخاطرات طبیعی و نیز پیشگیری و مقابله با آن دارد. باید از ظرفیت مردم در نگهداری و حفظ محیط زیست و عدم سهل انگاری به منظور پیشگیری از وقوع آتش استفاده کرد و در صورت وقوع آتش از همه ظرفیت های مردمی برای اطفای حریق بهره برداری کرد.
به گزارش ایسنا، از مجموع صحبت‌های مسئولان چنین استنباط می‌شود که با توجه به گستردگی سطح مراتع و میزان آتش سوزی، اعتبارات دولتی جوابگوی تامین زیرساخت‌ها و تجهیزات اطفای حریق نیست. از این رو مشارکت مردم در پیشگیری از بروز آتش با توجه به اینکه طبق آمار منتشر شده 95 درصد علت وقوع آتش در مراتع را خطای انسانی تشکیل می‌دهد، ضرورتی دو چندان دارد.
تاکید چندباره درخصوص آموزش به منظور پیشگیری، مقابله و کاهش آتش سوزی از سوی نهادهای ذیربط و مسئول ضروری است چراکه یقینا در سایه آموزش و فرهنگ سازی می توان مردم را نسبت به این مخاطرات حساس کرد و خطای انسانی را از بین برد.
نکته دیگر اینکه در آتش‌سوزی‌های اخیر شاهد وقوع آتش در مناطق صعب العبور و دامنه کوههای مستعد آتش بودیم که امکان تردد خودروهای آتش نشانی و امدادی در آنها وجود ندارد. از این رو به نظر می‌رسد که اجرای طرح "آتش بر"با هدف کاهش خسارت‌های آتش سوزی در نقاط مستعد آتش ضرورت دارد. در این طرح در کنار جاده‌ها و مناطقی که دارای علفزارهای انبوه هستند با ماشین آلات سنگین شیارهایی به عرض 4 تا 6 متر احداث می‌شود تا در زمان آتش سوزی امکان دسترسی برای اطفای حریق آسان تر و سریعتر انجام شود. اقدام مهمی که با امکانات و ادوات کشاورزی در روستاها می توان آنرا انجام داد و در هنگام بروز آتش در مراتع مدت زمان اطفای حریق را با حضور به موقع کاهش داد.
از همه مهمتر تجهیز امکانات و ارتقای ضریب ایمنی در روستاها و احداث پایگاههای آتش نشانی در دهستان ها به منظور ارائه خدمات در روستاهای مجاور به مرکز دهستان از دیگر ضروریات است. بویژه در این فصل از سال که شاهد شدت آتش سوزی ها هستیم باید از سطح بالای آمادگی برخوردار باشیم نه اینکه به محض وقوع آتش و حتی با وجود مستقر بودن پایگاه آتش نشانی در روستاها بخشی اعظمی از زمان را صرف پیدا کردن کلید پایگاه آتش نشانی کنیم و این اتلاف زمان موجب گستردگی حریق و سرایت آن به منابع مالی و ابنیه روستایی شود.
با توجه به اینکه داستان تامین تجهیزات و امکانات اطفای حریق همواره به تخصیص اعتبارات دولتی و کمبود آن ختم می شود، اگر راهکارهای کمکی که مهمترین آنها فرهنگسازی و آموزش و البته تحریک مسئولیت اجتماعی در میان اقشار مختلف مردم است به کار گرفته نشوند سریال تکراری حریق مراتع و باغات همچنان ادامه خواهد داشت.
