به دنبال انتشار خبر افتتاح منطقه ويژه اقتصادي در شهرستان ساوه با حضور مديران ارشد استان مركزي ، محمدرضا فتحی کارشناس ارشد جامعه شناسی شهری با ارسال يادداشت تحليلي به خبرگزاري دانشجویان ایران(ايسنا) - منطقه مركزي ، به برخي نگراني هاي خود در اين زمينه اشاره كرده است.
در این یادداشت آمده است:
مسوولان استان مركزي ظرف روزهاي گذشته با افتتاح منطقه ويژه اقتصادي در جوار شهر ساوه، بر فوايد اقتصادي و دستاوردهاي صنعتي اين منطقه تأكيد كرده اند. صرف نظر از درستی یا نادرستی این مدعا اما می توان از مناظر مختلف، جنبه های جامعه شناختي این اقدام و بویژه تبعات احتمالی آن را مورد آسيب شناسی قرار داد:
1ـ ایجاد این منطقه اقتصادی، جدایِ از دستاوردهای محدود اقتصادی و امتیازاتی که منحصراً برای سرمایه گذاران(خارجی) به دنبال دارد، از دیگر سوی اما می شود به آغاز یک بازی خطرناک هم تشبیهش کرد؛ چرا که تدریجاً با اعلام خبر ايجاد چنين فرصتی در شهرستان ساوه، هزاران جوان بيكار از سراسر كشور براي كسب فرصت زندگي و برخورداری از معيشت بهتر به سوي اين شهرستان سرازير خواهند شد و در آن صورت، از آنجا كه فضاي موجود براي هضم و پذيرش این تعداد از ارتش بيكاران كافي نيست، بالتبع - و احتمالاً - و بنا به دلایلی که در پی خواهد آمد، شاهد وقوع توفان هاي مهيب اجتماعي و فرهنگي خواهيم بود.
2ـ ارتش بيكاران كه از سراسر نقاط ايران و مخصوصاً تهران و استانهاي مختلف کشور به ساوه هجوم ميآورد در اولين مرحله، نيازمند مسكن به عنوان یکی از نيازهاي اوليه است كه قطعاً امكانات سكونت و ايجاد سرپناه براي همه آنان وجود ندارد و همين امر، بر آتش سوزناك رشد قيمت مسكن دامن خواهد زد و لذا تأمين يك سرپناه ساده براي يك زوج جوان، تبديل به آرزو خواهد شد چنانكه در اواخر دهه هفتاد نیز خبر ايجاد كارخانههاي بزرگ فولاد و پروفيل در ساوه، بازار زمين و مسكن را شديداً به سرگيجه اندخت و از همان لحظه، قيمتها سير صعودي گرفت تا آنجا كه تهيه مسكن، براي بيشتر جوانان تبدیل به رويایی ناممکن شده و بالتبع سن ازدواج را افزايش داده است. بنابر این نه فقط مسكن، بلکه امكانات و زيرساخت هاي فرهنگي جامعه شهري ساوه - مانند پارك و تفريحگاه، ادوات سرگرمي، سينما، دفاتر مشاوه خانوادگی حرفه ای، سرویس های رایگان اجتماعی، تأمین اوقت فراغت و حتي سطح امكانات بهداشتي و درماني - در حد بسيار اسفباري است چنانکه كه اين كمبودها، عرصه را قوياً بر مردم تنگ كرده و بدون شک نارضايتي هاي گسترده عمومي را هر چه بيشتر دامن خواهد زد(ناهماهنگی میان نهادهای جامعه در نظریه کارکردگرایی اجتماعي).
3ـ نگاهي گذرا بر ستون حوادث رسانه هاي محلي و استاني، حكايت از سطح نامتعارف ناهنجاري هاي اجتماعي در ساوه دارد. چه، اختلاط فرهنگي اقوام مختلف در شهرستان ساوه، فضاي فرهنگي اين منطقه را آسيب پذير كرده، خانوادههاي مهاجران تازه وارد ممكن است دچار شوك فرهنگي شوند و با کمال تأسف در اين شهرستان صنعتي و مهاجرنشين، هيچگونه طرح و برنامه مدون مهندسي فرهنگي و اجتماعي در مواجهه با پديده شوك فرهنگي وجود ندارد. در علم جامعه شناسی، شوک فرهنگی به عنوان یکی از عوامل اصلی در بروز پارهاي از آسيبهاي هولناك اجتماعي مانند اعتياد، طلاق، خيانت به همسر، خودکشی و دیگر کشی، فرار دختران و پسران از خانه و دامن زدن به روابط نامشروع تلقی می شود؛ یعنی بديهيترين تهديدهاي مرگبار اجتماعي كه اين شهرستان را بالقوه تهديد ميكند. بدون شک، این تهدیدات با ایجاد منطقه ویژه، اوج خواهد گرفت تا دهه 90 را به کابوس تاریخی مردم شهرستان ساوه تبدیل کند.
4ـ به همان دلایل فوق الاشاره و به فرض محال، اگر جمعيت چند صد هزار نفري ارتش بيكاران يا افرد جوياي كار كه به اين منطقه ميآيند بلافاصله مشغول به كار و تولید یا خدمات شوند، اما همه آنان در طول 24ساعت شبانه روز، دست کم نيازمند 8 ساعت تفريح و سرگرمي هستند كه امكانات فعلي شهرستان ساوه، به هيچ وجه جوابگوي اين نياز گسترده نيست و اوقات فراغت اين جمعيت زياد، عملاً به هدر خواهد رفت و زمينه براي گسترش اعتياد و ارتكاب رفتارهاي ضد اجتماعي فراهم خواهد شد تا آنجا كه نيازمند استخدام گسترده قضات دادگاه، پليس، مأمور و ایجاد زندان و ساختمان کلانتری خواهيم بود. بدين ترتيب، تفكر ايجاد منطقه ویژه اقتصادي در ساوه ـ به رغم جذابيتهاي اقتصادی زيادي كه احتمالاً دارد – اما به گمانم براي مردم نتيجهاي جز ملالت و صعوبت زندگی به همراه نخواهد داشت. از حیث مجموع، نظر شخصی نگارنده این است که شهرستان ساوه با امکانات فعلی و این بضاعت فقیرانه خود، ایجاد چنین منطقه ای با شرایط مذکور را بر نمی تابد؛ مگر آنکه خود را برای تحمل بیشترین آسیب های مخوف اجتماعی آماده کرده، یا اینکه زیر ساخت های ضروری فرهنگی و اجتماعی خود را به سرعت ساخته، پرداخته و مهیا کند.