هر ساله وقتی موعد برداشت یاقوت سرخ ساوه می رسد، این سوال مطرح می شود که چند درصد از تولید این میوه دارای مزیت صادراتی، برنامه محور است، چه میزان از محصول برداشت شده تبدیل به ضایعات می شود و این ضایعات در چه مراحلی از تولید اتفاق می‌افتد.
مدیرکل دفتر امور میوه‌های گرمسیری و نیمه‌گرمسیری وزارت جهاد کشاورزی می گوید: با شناخت فیزیولوژی میوه، می توان شرایط مناسب پس از برداشت محصول را تا زمان عرضه شناسایی و تعیین کرد و این مهم در کاهش هدررفت محصول بسیار موثر است.
به گفته وی، سالانه حدود یک میلیون و ۲۸۰ هزار تن انار از ۹۶ هزار هکتار باغ انار کشور برداشت می شود و تمام استان های کشور به جز همدان، سهمی از تولید انار دارند.
زهرا جلیلی مقدم با بیان اینکه در واقع انار میوه بومی ایران بوده و از دیرباز کشت آن در اکثر مناطق کشور انجام شده است، به ایسنا گفت: مسلما در خصوص محصولات باغی، برنامه تولید بستگی به میزان تقاضا و مصرف تازه خوری، میزان مصرف به صورت فرآورده‌های جانبی و صنعتی و میزان صادرات دارد و در حال حاضر انار تولیدی کشور در این بخش‌ها مصرف می‌شود.
وی گفت: در طول چرخه تولید تا مصرف، این محصول نیز مانند سایر محصولات، ممکن است در سه مرحله داشت، برداشت و پس از برداشت از چرخه خارج شود. در واقع، عوامل مختلفی در میزان هدررفت محصول تاثیرگذار است و اقدامات به‌باغی همچون هرس، تنک، تغذیه، مبارزه با آفات و بیماری‌ها و ... در کاهش هدررفت این میوه تاثیرگذار است.
این مقام مسئول در وزارت جهاد کشاورزی با بیان اینکه زمان برداشت میوه، نحوه برداشت میوه، شرایط نگهداری، بسته بندی و... نیز به طور خاصی در کاهش ضایعات محصول در پس از برداشت موثر است، اظهار کرد: امروزه یکی از رشته‌های تخصصی در دانشگاه، فیزیولوژی و تکنولوژی پس از برداشت محصولات باغی است. در واقع متخصصین این رشته با توجه به شناخت فیزیولوژی میوه، قادر هستند شرایط مناسب پس از برداشت محصول را تا زمان عرضه شناسایی و تعیین کنند که این موضوع در کاهش هدررفت محصول بسیار موثر است.
وی با تاکید بر اینکه تولید برنامه محور و سرمایه‌گذاری بلند مدت، با همین نگاه به تولید انجام شده است، اظهار کرد: در حال حاضر برنامه توسعه‌ای باغات وجود ندارد و صرفا برنامه اصلاح و احیا باغات برای افزایش کمی در واحد سطح و ارتقای کیفیت محصول در دستور کار قرار دارد.
جلیلی‌مقدم در ادامه گفت: امروزه تکنولوژی‌های پس از برداشت، پیشرفت قابل توجهی داشته است و سردخانه‌های استاندارد، تیمارهای دمایی پس از برداشت، بسته‌بندی با اتمسفر تغییر یافته، سردخانه‌های کنترل اتمسفر، استفاده از جاذب اتیلن‌ها و ... در حفظ کیفیت محصول جهت تازه خوری بسیار موثر است.
وی با بیان اینکه در مورد محصول انار، کشورهای زیادی بر روی تولید محصولات جانبی، حتی از پوست و هسته میوه، کار پژوهشی و تحقیقاتی انجام داده‌اند، گفت: پوست انار، دارای تانن است که یک آنتی اکسیدان قوی بوده و از طرفی خاصیت میکروب کشی نیز دارد.
او افزود: براساس اعلام کارشناسان، پوست انار به دلیل داشتن تانن، التهاب روده و ورم هموروئید را کاهش می‌دهد و باعث تنگ شدن دیواره روده و مانع خونریزی هنگام اسهال می‌شود و هاضمه را بهبود می‌بخشد.
جلیلی‌مقدم با بیان اینکه روغن هسته انار هم در صنایع آرایشی و بهداشتی مورد استفاده قرار می‌گیرد، گفت: براساس تحقیقاتی که کارشناسان انجام داده‌اند، روغن هسته انار، سلول‌های مرده، باقی‌مانده محصولات آرایش مو، آلودگی‌ها و باکتری‌ها را از روی پوست سر پاکسازی کرده و از توقف رشد مو جلوگیری می‌کند. این ماده همچنین دارای خواص ضد خارش است بنابراین می‌تواند به درمان بیماری‌هایی مانند پسوریازیس و اگزمای پوست سر کمک کرده و قرمزی، التهاب و خارش را نیز برطرف کند.
وی تصریح کرد: با توجه به خواصی که حتی پوست و هسته انار دارند، نباید به دلیل ضایعات و تلفات بخشی از محصول تولید شده، از چرخه عرضه محصول به بازار خارج شوند بلکه با فرآوری از کانال صنایع تبدیلی می‌توان از مزیت آنها استفاده کرد.
مدیرکل دفتر امور میوه‌های گرمسیری و نیمه‌گرمسیری وزارت جهاد کشاورزی با بیان اینکه انار جزو میوه‌های نیمه گرمسیری است و ایران در تولید میوه‌های نیمه گرمسیری جزو تولیدکنندگان برتر جهان به شمار می‌رود، گفت: میوه‌های گرمسیری همچون موز، انبه، آناناس و ... به کشور وارد می شوند.
وی با بیان اینکه با توجه به شرایط کشت و کار انار، آفتاب سوختگی و کرم گلوگاه، مهمترین عوامل هدررفت انار و خروج آن از چرخه مصرف هستند، گفت: هرس، سایبان و پوشش میوه در کاهش خسارت آفتاب سوختگی و پرچم زدایی (پاک کردن تاج میوه)، پوشش میوه و استفاده از زنبور تریکوگراما و رهاسازی آن مطابق دستورالعمل‌های سازمان حفظ نباتات، استفاده از دورکننده‌ها و بهداشت باغ در طی دوره داشت در کاهش خسارت ناشی از این آفت موثر است.
جلیلی‌مقدم به روش‌ها و راهکارهای کاهش ضایعات محصول انار نیز اشاره کرد و گفت: استفاده از ارقام تجاری و مقاوم، تربیت و هرس مناسب درختان انار، پیشگیری و مبارزه موثر با بیماری و آفات، آبیاری منظم و به موقع، تغذیه مناسب درختان انار، استفاده از فناوری‌های نوین جهت جلوگیری از بروز آفتاب سوختگی همچون سایبان مبارزه با کرم گلوگاه و ...، از جمله این روش‌هاست.
وی استفاده از بسته‌بندی‌های مناسب، استفاده از تیمارهای مختلف پس از برداشت، انبارداری محصول برداشت شده در انبارهای سرد استاندارد، افزایش صنایع تبدیلی در مناطق انارخیز، تولید فرآورده‌های با ارزش از ضایعات انار و تجهیز و تکمیل واحدهای فرآوری انار را بخش دیگری از روش‌ها و راهکارهای کاهش ضایعات محصول انار دانست.
