ایسنا/مرکزی بیستم تیرماه ۱۴۰۰ بود که گزارشی با عنوان "اما و اگرهای تحدید محصول پرآب‌بر ساوه در دوران تهدید منابع آبی" بر روی خروجی خبرگزاری ایسنا قرار گرفت.
در این گزارش تبعات منفی کشت محصولات کشاورزی با نیاز آبی بالا در ساوه، آن هم به صورت سنتی و راهکارهای رفع این مشکلات پرداخته شد.
یکی از راهکارهای مدیریت منابع آبی و کاهش میزان مصرف آب، از نظر کارشناسان کشاورزی، کشت محصولات جالیزی نظیر طالبی به صورت زیرپلاستیکی است که به گفته آنها با کشت محصولات زراعی به این شیوه، در مصرف آب تا ۶۰ درصد صرفه جویی می‌شود و مشکلات آفات و بیماری‌ها نیز کمتر شده و عملکرد تولید به مقدار قابل توجهی افزایش می‌یابد.
به گزارش ایسنا، روش زیر پلاستیکی یکی از شیوه‌های تولید محصولات جالیزی در مناطق کم آب است که علاوه بر کاهش مصرف سموم و آب، موجب مبارزه با علف‌های هرز، صرفه جویی در مصرف بذر، محافظت کشت از خطر تگرگ احتمالی شده و به زودرس بودن محصول کمک می‌کند.
ولی این روش تولید با توجه به باقی ماندن بقایای پلاستیک در اراضی کشاورزی، موجب آلودگی خاک می‌شود و کشاورزان باید نسبت به جمع آوری پلاستیک ها پس از برداشت محصول اقدام کنند تا محیط زیست با تهدید مواجه نشود.
امسال با پایان یافتن فصل برداشت محصولات جالیزی در ساوه، تنی چند از دامداران که دام خود را برای چرا به اراضی کشاورزی می‌برند در تماس تلفنی با خبرنگار ایسنا، از رهاسازی پلاستیک در اراضی و جمع نکردن آنها پس از پایان برداشت گلایه داشته و اعلام کردند که تعدادی از دام‌ها بر اثر خوردن پلاستیک‌های رهاشده در بیابان بیمار یا تلف شده‌اند و درخواست برخورد مسئولان با کشاورزانی داشتند که ضمن آلوده کردن محیط زیست به تبعات ناشی از رهاشدن پلاستیک در طبیعت بی توجهند.
در همین رابطه رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان ساوه در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: مطابق ماده ۱۶ قانون مدیریت پسماند، عمل رهاسازی پسماندها در طبیعت جرم انگاری شده و هر فردی اقدام به رهاسازی پسماند در طبیعت کند مشمول مجازات‌هایی است که در این ماده قانونی پیش بینی شده است.
جرم انگاری رهاسازی هرگونه پسماند یا پلاستیک در طبیعت
سیدعلی دعایی لنگرودی افزود: در سنوات گذشته با همکاری جهاد کشاورزی اخطاریه‌ای صادر و به کشاورزانی که اقدام به کشت زیرپلاستیکی می کنند ابلاغ می‌شد که پس از برداشت محصول بلافاصله به جمع آوری پلاستیک‌ها اقدام کرده و اجازه ندهند پسماندهای تولید شده پس از برداشت محصول در طبیعت رها شود.
وی در خصوص محاسن کشت زیرپلاستیکی گفت: مدیریت منابع آبی، تبخیر کمتر و جلوگیری از هدررفت آب، مدیریت در مصرف سموم و ... از جمله مزایای کشت زیرپلاستیکی است و در عین حال مضرات و تبعاتی نظیر رهاسازی پلاستیک در طبیعت و آلودگی محیط زیست را دارد.
دعایی لنگرودی در ادامه گفت: در نقاطی از شهرستان اراضی کشاورزی به کشاورزان دیگر استان ها نظیر همدانی ها اجاره داده می شود، برخی کشاورزانی که از دیگر استان ها می آیند نیز در قالب حق‌العمل کاری به صورت مشارکتی برخی محصولات را کشت می‌کنند و پس از برداشت محصول و عرضه آن به بازار از ساوه خارج می‌شوند و هیچ دسترسی به آنان وجود ندارد، یا اصلا قابل شناسایی نیستند که محیط زیست بخواهد به آنان اخطار دهد یا در ادامه، پیگیری قضایی انجام شود.
وی تصریح کرد: هرگونه رهاسازی پسماند یا پلاستیک در طبیعت مطابق ماده ۱۶ قانون مدیریت پسماند، جرم‌انگاری شده و چنانچه موردی مشاهده شود، قابل پیگیرد قانونی بوده و محیط زیست فرد متخلف را با تشکیل پرونده به دادسرا معرفی می‌کند و باید مجازاتی که در قانون دیده شده متحمل شود.
رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان ساوه گفت: این موضوع در کارگروه مدیریت پسماند مطرح شده و جهاد کشاورزی وظیفه جلوگیری و ممانعت از بروز چنین معضل زیست محیطی را دارد و باید دستورالعمل موجود را به کشاورزان نیز ابلاغ کند.
وی تاکید کرد: مسئولیت پیشگیری و اطلاع رسانی در خصوص جمع آوری پلاستیک پس از برداشت محصول با جهاد کشاورزی است و این دستگاه اجرایی باید کشاورزان و زراعت کاران را نسبت به رعایت مسائل زیست محیطی و مشکلات متاثر از رهاسازی بقایای پلاستیک در اراضی هوشیار کند.
بیشترین مشکل، در اراضی که اجاره داده می شوند
در همین رابطه مدیر جهاد کشاورزی شهرستان ساوه به ایسنا گفت: بیشترین مشکلات موجود در حوزه کشت زیرپلاستیکی در آن دسته از اراضی دیمی است که کشاورزان منابع آبی و اراضی خود را برای کشت به فرد یا افراد دیگری اجاره می‌دهند و این فرد اقدام به کشت صیفی جاتی نظیر هندوانه و ... می‌کند.
علیرضا طهماسبی با بیان اینکه به محض برخورد با چنین مواردی یا دریافت گزارش در این رابطه ضمن معرفی فرد به مراجع قضائی، برخورد قانونی با آنها صورت می‌گیرد، گفت: در قانون توزیع عادلانه آب، بهره برداران اجازه ندارند منابع آبی را از اراضی تحت شرب خود خارج کنند و در اراضی دیگری استفاده کنند. به استناد این ماده قانونی، جهاد کشاورزی با همکاری امور منابع آب با هرگونه بهره برداری آب در خارج از اراضی تحت شرب کشاورزی برخورد قانونی خواهد کرد.
وی در ادامه گفت: در خصوص بهره برداری از منابع آبی در اراضی تحت شرب و کشت صیفی جاتی نظیر طالبی، خربزه و ... به کشاورزان توصیه شده است به منظور مصرف بهینه آب از روش زیرپلاستیک استفاده کرده و پس از اتمام برداشت محصول، اقدام به جمع آوری پلاستیک کنند.
طهماسبی بیان کرد: در اراضی آبی بیشتر کشاورزان پس از برداشت محصولات جالیزی نسبت به کشت پائیزه محصولاتی نظیر گندم، جو و ... اقدام می‌کنند، پلاستیک های موجود را جمع آوری می کنند تا کشت بعدی با مشکل و اختلال مواجه نشود، ولی کشاورزانی هم هستند که پس از اتمام برداشت، پلاستیک‌های بکار رفته را جمع آوری نمی‌کنند.
وی با اشاره به اینکه نیاز آبی در کشت محصولات زیرپلاستیکی بسیار کاهش یافته و چون زیرپلاستیک زودتر گرم می‌شود محصول کشت شده زودتر تولید می شود و قابل مصرف است، گفت: کنترل علف‌های هرز از دیگر مزایای این نوع کشت است اما کشاورز باید توجه داشته باشد وقتی از چنین مزایایی در کشت زیرپلاستیک برخوردار می‌شود نباید اجازه بدهد تبعاتی متوجه اراضی و محیط زیست شود.
مدیر جهاد کشاورزی ساوه با اشاره به وجود تاسیسات جمع آوری پلاستیک در اراضی گفت: دستگاه مورد نیاز در اداره جهاد کشاورزی ساوه موجود است و کشاورزان می‌توانند از این دستگاه برای جمع آوری پلاستیک استفاده کنند یا مشابه آن را که قیمت خیلی بالایی نیز ندارد را از بازار تهیه کنند و یا به صورت سنتی اقدام به جمع‌آوری پلاستیک کنند.
وی افزود: چنانچه کشاورزی نسبت به جمع آوری پلاستیک اقدام نکند، رفتارش برخلاف ضوابط زیست محیطی است و موضوع به محیط زیست گزارش شده و با تشکیل پرونده به مراجع قضائی معرفی خواهد شد تا برخورد قانونی با فرد خاطی انجام شود که در سال جاری چندین مورد انجام شده است.
به گزارش ایسنا، این خبرگزاری بارها به این معضل زیست محیطی پرداخته و حتی در گزارشی با عنوان " قتل زمین با طنابی از جنس پلاستیک!" از قول کارشناسان محیط زیست گفته شد که پلاستیک به دلیل ماندگاری زیاد در طبیعت موجب ایجاد آلودگی خاک، آب‌های سطحی و در بلندمدت آب‌های زیرزمینی می‌شود و تهدیدی جدی برای طبیعت به شمار می‌رود.
ماندگاری زیاد پلاستیک در طبیعت که نتیجه آن آلودگی آب‌های سطحی و در درازمدت آب‌های زیرزمینی و همچنین آلودگی خاک است، خطری است که کشاورزان باید نسبت به آن آگاه شده و جهت جمع‌آوری پلاستیک از طبیعت پس از برداشت محصول اقدام کنند.
درست است که کشت زیرپلاستیک به بالا رفتن بازدهی جالیز یا زودرس بودن آن کمک می‌کند و کشاورزان می‌توانند در روزهای ابتدایی برداشت با فروش تولیدات خود به قیمتی بالاتر دست یابند، اما این نکته مهمتر است که چه هزینه و بهایی را در قبال این سود کوتاه‌مدت باید پرداخت و آیا این نوع سودآوری، ارزش تخریب طبیعت و تهدید سلامتی خود و سایر جانداران را دارد؟
آنچه قطعا از اهمیت خاصی برخوردار است، حفاظت از محیط زیست است ولی این گزارش نیز بدنبال پاک کردن صورت مسئله نیست، متاسفانه در کشور ما عموما با بروز یک مشکل صورت مسئله پاک می شود در حالی که آنچه در واقع باید انجام شود، کاربرد روشی است تا ضمن استفاده از پوشش پلاستیک برای تولید بهینه محصولات و کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی به عنوان روشی که در تمام کشورها استفاده می شود، راه ورود پلاستیک و نایلون به طبیعت که به گفته کارشناسان تجزیه آن ۵۰۰ سال زمان می‌برد، نیز بسته شود.
در این حوزه نظارت بیشتر و دقیق تر در کنار اقدامات ترویجی برای آگاه سازی واقعی کشاورزان نسبت به مضرات رهاسازی پلاستیک در اراضی و حتی در نظر گرفتن مشوق های کاربردی برای کشاورزانی که نسبت به جمع آوری پلاستیک از اراضی اقدام می کنند، عدم چشم پوشی از تخلفات، شناسایی فصلی کشاورزانی که از روش زیرپلاستیک استفاده می کنند و برخورد دقیق و سریع و حساب شده با متخلفان می تواند کارساز باشد.
شاید این اقدام به دلایلی همچون کمبود نیرو که همواره از آن سخن گفته می شود سخت باشد اما به نتایج ارزشمندش می ارزد، هرچند با توجه به مدت زمان کاشت و داشت و برداشت زیرپلاستیک به اندازه کافی فرصت برای نظارت بر کاشت و برداشت کشاورزان برای جهاد کشاورزی و محیط زیست در قالب همکاری دوطرفه وجود خواهد داشت، در مجموع اگر باور به ضرورت این امر در هر دو مجموعه وجود داشته باشد، قطعا راهکاری اجرایی هم پیدا می شود.
بدیهی است که تهدید خاک، هوا و آب مصداق تهدید زندگی و سلامت بشر است، بر این اساس قطعا پیش از هرگونه اقدام جرم انگارانه باید برای آگاه سازی کشاورزانی که رفتارهای مغایر با ضوابط و قوانین زیست محیطی مرتکب می‌شوند، به خصوص زراعت‌کارانی که زمین را اجاره کرده و بعد از برداشت محصول، پلاستیک‌ها را در زمین رها می‌کنند به روش های کاملا کاربردی و نه تنها در حد تذکر و ارسال بروشور و برگزاری چند جلسه ترویجی که ممکن است بسیاری از کشاورزان در آن شرکت نکنند اقدام کرد تا در نهایت تعرض پاستیک به محیط زیست، حداقل در بخش کشاورزی کاهش یابد.
