آذرماه سال گذشته بود که با شیوع بیماری کروناویروس در کشور، خبر افتتاح رسمی خط تولید داروی رمدسیویر(داروی ضد ویروسی درمان کرونا) به صورت ویدئوکنفرانس با حضور وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در شرکت دانش بنیان روناک دارو واقع در شهر صنعتی کاوه شهرستان ساوه بر روی خروجی خبرگزاری ایسنا منتشر شد.
دارویی که براساس آخرین یافته‌های علمی برای کمک به بهبود بیماران کرونایی در دنیا توصیه شده است. این دارو برای اولین بار در تاریخ داروسازی ایران تولید شده و کشور ما به عنوان چهارمین کشور تولید کننده دارو این در دنیا، پس از آمریکا، چین و هند قرار گرفت و سایر کشورها پس از ایران توانستند به تکنولوژی تولید این دارو دست یابند.
با گذشت هشت ماه از افتتاح رسمی خط تولید این دارو در شرکت دانش بنیان روناک دارو بخش اعظمی از نیاز بیماران مبتلا به کروناویروس در کشور برطرف شد، اما خبرهایی اینروزها از کمبود این دارو و برخی داروهایی که برای درمان بیماری کووید ۱۹ منتشر می‌شود، به گوش می رسد. از طرفی زالی فرمانده ستاد مقابله با کرونا در تهران چند روز پیش مواردی را در این خصوص مطرح کرد، از جمله اینکه تاکنون ۷۲۰ میلیون یورو خرج تولید رمدسیویر شده است و بهتر بود که این هزینه صرف خرید واکسن می شد. سخنان زالی که کمبود رمدسیویر بخشی از آن بود، عکس العمل های بسیاری را برانگیخت و سوالات بسیاری را ایجاد کرد مانند اینکه مقصر اصلی کمبود رمدسیویر کیست و آشفته بازاری که توسط دلالان دارو در روزهای سیاه کرونایی ایجاد شده از کجا نشات گرفته است و ....
در این شرایط با قائم مقام مدیرعامل شرکت دانش بنیان روناک دارو(تولیدکننده رمدسیویر) به گفتگو نشستیم.
محمدعلی ملکی در گفت‌وگو با ایسنا، با تشریح روند تولید داروی رمدسیویر در این واحد تولیدی گفت: این دارو برای اولین بار به منظور درمان بیماری ویروسی سارس ساخته شد. بیماری سارس یا سندرم تنفسی حاد با بروز ناگهانی یک نوع ذات‌الریه آتی‌پیک با عامل ویروسی از خانواده کرونا ویروس‌هاست و براین اساس این دارو علاوه بر تاثیرگذاری در درمان بیمارانی که درگیر ویروس سارس هستند می‌تواند در بهبود بیماران مبتلا به کووید ۱۹ نیز موثر باشد، چرا که مکانیسم این دارو در همان رسته‌های دارویی ضدویروسی است و حوزه تحقیقاتی شرکت تمرکز خود را بر تولید این محصول انجام گذاشت و طبق سابقه قبلی در تولید داروهای ضدویروسی توانست به فرمول این دارو دست پیدا کند.
وی با اشاره به اینکه شرکت داروسازی دانش بنیان روناک دارو به عنوان اولین شرکت تولیدی داخلی توانست محصول نهایی داروی رمدسیویر را در خردادماه سال گذشته تولید و روانه بازار کند، اظهار کرد: با گذشت چندماه از شیوع گسترده کرونا که کانون آن ووهان کشور چین بود، مشخص شد که این دارو اثرگذار است و این واحد داروساز پس از گذشت چندماه کار تحقیقاتی، در خصوص فرمولاسیون این دارو موفق شد داروی نهایی را تولید کند.
وی با اشاره به اینکه به عنوان نخستین کارخانه تولیدکننده این دارو در کشور توانستیم سهم خوبی را در تولید به خود اختصاص دهیم، افزود: متخصصین داروسازی این شرکت به محض اینکه موضوع کروناویروس در کشور مطرح شد، متناسب با کارکردهایی که قبلا وجود داشت، به عنوان یک شرکت با تفکر ملی اقدام به تولید رمدسیویر کردند و پس از روناک دارو، دو شرکت داروسازی دیگر در کشور اقدام به تولید این دارو کردند.
وی با اشاره به مشکلاتی که در تولید این دارو و میزان تولید وجود داشت، گفت: در ابتدا مشکلاتی در حوزه تولید رمدسیویر وجود داشت چرا که یکی از موانع بزرگ در تولید آن نبود ماده اولیه مخصوص در بازار جهانی بود و تولیدکنندگان خارجی نیز با این مشکل به دلیل رویکرد جهانی در مصرف رمدسیویر مواجه بودند.
مقاومت پزشکان در مقابل مصرف رمدسیویر دلیل آغاز تولید با ظرفیت پایین
این فعال در صنعت داروسازی اظهار کرد: بسیاری از پزشکان در ابتدا موافق مصرف این دارو نبودند و آنرا برای بیماران تجویز نمی‌کردند، در حالی که محققان و پژوهشگران صنعت داروسازی جهان مصرف این داروی ضدویروسی را تائید و توصیه می‌کردند و از آن به عنوان تنها داروی اثرگذار برای بیماران کووید ۱۹ نام می بردند. از طرفی برخی داروهای دیگر هیچکدام تائیدیه بین‌المللی ندارند ولی باز هم خیلی از پزشکان در مقابل تجویز این دارو مقاومت کردند، بر این اساس در ابتدای کار، ظرفیت حداقلی برای تولید دارو بکار برده می شد و حتی وزارت بهداشت نیز در آغاز راه خیلی مشتاق تولید رمدسیویر نبود و در ادامه کار، ظرفیت تولید رشد صعودی به خود گرفت.
وی بیان کرد: در حال حاضر این شرکت داروسازی قادر است سهم خوبی در تولید داروی رمدسیویر در کشور را به عهده بگیرد. با توجه به نتایج مثبت استفاده از داروی رمدسیویر در درمان بیماران کرونایی و ضرورت استفاده سریع از آن برای درمان کرونا، در کنار سایر شرکت‌های دارویی تولید کننده این دارو در کشور علاوه بر تامین نیاز بازار داخل ظرفیت صادرات محصول به بازار های خارجی نیز وجود دارد.
وی گفت: شرکت داروسازی روناک دارو تمام تلاش خود را برای تولید این دارو متناسب با سهم خود بکار بسته است و در صورت کمبود این دارو سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت، سازوکار مناسب و تمهیداتی اتخاذ خواهد کرد.
ملکی بیان کرد: هم اکنون مصرف این دارو در مراکز درمانی برای بیماران کرونایی بالاست و اگر بیمار در زمان درست مصرف، این دارو را دریافت کند، پاسخ مناسبی را در درمان بیماری خواهد گرفت. تولیدکنندگان داخلی نیز توانایی تامین مصرف صددرصد داخل کشور را دارند و حتی نیازی به واردات در زمان پیک آمار مبتلایان نیست.
اخیرا گفته می‌شود که رمدسیویر داروی چندان موثری در درمان کرونا نیست، ملکی درخصوص این اظهار نظرها و پشتوانه علمی آنها گفت: طبیعتا افرادی اظهار نظر درست دارند که سابقه علمی بالایی داشته باشند و اگر بخواهیم سابقه جهانی مصرف رمدسیویر را بررسی کرده و به استنادات علمی محققان و پژوهشگران نگاه کنیم خواهیم دید که نباید بهایی به این نقدهایی که پشتوانه علمی درستی ندارد، داد.
وی افزود: واقعیت امر این است که تاثیر این دارو را در خانواده و نزدیکان خود دیدیم و استفاده از آن موجب برگشت بیمار به زندگی شده است. بنده نه تنها به عنوان یک تولیدکننده بلکه به عنوان یک شهروند ایرانی عرض می کنم که ما حق نداریم حتی اگر یک درصد امید برای بهبود یک بیمار با مصرف هر دارویی وجود داشته باشد، مانع از مصرف آن شویم.
قائم مقام مدیر عامل شرکت دانش بنیان روناک دارو در پاسخ به این پرسش که رمدسیویر در چه فازی از بیماری باید مورد استفاده قرار گیرد و در مجموع پروتکل استفاده از آن چگونه است؟، اظهار کرد: براساس کار تحقیقاتی که توسط تولیدکنندگان دارو صورت گرفته است باید گفت که مصرف این دارو در کشور آمریکا بلافاصله با مبتلا شدن فرد به بیماری با انجام آزمایشات و با تجویز پزشک انجام می‌پذیرد. در آمریکا در تمامی داروخانه‌ها این دارو وجود دارد و مردم با نسخه پزشک مانند سایر داروها می‌توانند رمدسیویر را تهیه کنند، اما در ایران این دارو صرفا در بیمارستان‌ها و برخی داروخانه‌های مرجع عرضه می‌شود. در ایران نیز این دارو طبق نظر پزشک تجویز و متناسب با پروتکل ارائه شده که همانا تزریق در روزهای نخست ابتلاست، صورت می‌گیرد.
محدودیت های عرضه، عامل آشفتگی بازار دارو/متولیان نظارتی باید منشاء بازار سیاه دارو را بیابند
وی در ادامه در خصوص ورود این دارو به چرخه دلالی و ایراداتی که در توزیع دارو وجود دارد و باعث عرضه آن با قیمت‌های نجومی توسط دلالان می شود، گفت: وقتی برای عرضه هر محصولی محدودیتی قائل شویم و دسترسی برای دریافت مشکل شود قطعا نابسامانی‌هایی ایجاد خواهد شد و در خصوص داروی رمدسیویر نیز چون محدودیت‌هایی از سوی نظام سلامت درخصوص دسترسی مردم صورت گرفت، لذا اعمال این محدودیت‌ها موجب آشفتگی در بازار عرضه خواهد شد.
او گفت: فرآیند تولید و عرضه این دارو مشخص است و اگر بازرسی و نظارت لازم صورت گیرد معلوم خواهد شد که این دارو چگونه پس از تولید روانه بازار سیاه می‌شود، از طرفی به دلیل مقاومت برخی پزشکان برای تجویز این دارو، بیماران کرونایی مجبورند که این دارو را از بازار آزاد و با قیمت نجومی تهیه کنند.
هیچ تفاوتی در تولید رمدسیویر ایرانی با مشابه خارجی وجود ندارد
ملکی در خصوص میزان قابل اعتماد بودن انواع خارجی این دارو که با قیمت‌های بسیار بالا در بازار عرضه شود نیز گفت: شاید شنیده باشید که گفته می‌شود واکسن فایزر در ایران موجود است و ابهامی که در این خصوص وجود دارد این است که چگونه این نوع واکسن وارد کشور شده است. در اوایل مصرف رمدسیویر در کشور، محصولاتی از بازار سر در می‌آورد که کاملا تقلبی بودند و حتی محصول غیرتقلبی نیز در بازار وجود داشت که باید بررسی کرد و دید که آیا از زنجیره درستی برای تولید آنها استفاده شده است یا خیر.
وی بیان کرد: از نظر تولیدکنندگان ایرانی هیچ تفاوتی در تولید رمدسیویر ایرانی با مشابه خارجی وجود ندارد چرا که تمامی تولیدکنندگان این دارو در سراسر جهان مواد اولیه خود را از یک مرکز خریداری می‌کنند. پس طبیعتا تقاوتی در بین تولیدکنندگان ایرانی و ترکیه‌ای یا هندی وجود ندارد، کمااینکه این دارو از ایران در حال صادرات است و حتی کشور هند که خود تولیدکننده این داروست به دلیل پیک وحشتناک ابتلا به بیماری در این کشور درخواست خرید از ایران داشت و چون مجوز صادراتی صادر نشد، عرضه رمدسیویر به هند امکان پذیر نشد.
شرایط دشوار تهیه مواد اولیه تولید رمدسیویر
وی در خصوص شرایط دشواری که در تامین مواد اولیه داروی رمدسیویر وجود دارد، توضیح داد: با توجه به شرایط تحریمی، تبادلات ارزی برای تامین مواد اولیه بسیار دشوار است و انتقالات پولی و مالی مهمترین مانع پیش روی تولیدکنندگان دارو در کشور است، در حالی که دانش علمی و ظرفیت حداکثری برای تولید متناسب با نیاز داخل و خارج از کشور وجود دارد و خوشبختانه علیرغم موانع موجود، این دارو در سخت‌ترین شرایط تولید و روانه بازار شده است.
این فعال صنعت داروسازی در کشور با اشاره به اینکه با اعلام نیاز مصرف ماهانه رمدسیویر در کشور از سوی وزارت بهداشت، شرکت داروسازی روناک دارو قادر است نیاز بازار داخل به این دارو را تامین کند به شرط آنکه مصرف ماهانه به صورت دقیق اعلام و تولید براساس برنامه زمان بندی صورت گیرد، افزود: باید میزان مصرف داخل مشخص شود و مردم هم یقین بدانند که هیچ نگرانی در تامین وجود نخواهد داشت. واردات این محصول چندین برابر ارزبری بیشتری نسبت به تولید داخلی دارد، مضافا بر اینکه در این واحد تولیدی برای افزون بر هزار نفر اشتغال ایجاد شده است.
وی تصریح کرد: انتظار تولیدکنندگان این است که پرداخت هزینه داروهایی که تحت پوشش بیمه قرار می‌گیرند، سریعتر انجام شود تا با تامین نقدینگی، پروسه تولید تسریع یابد. قیمت‌گذاری نیز با توجه به قیمت تمام شده صورت گرفته و تولیدکننده دخل و تصرفی در قیمت اعلامی ندارد.
دشمنی با تولیدکننده داخلی
چندی پیش تصاویری با محتوای ادعایی تولید واکسن برکت در شرایطی بسیار ابتدایی منتشر شد، با توجه به اینکه رمدسیویر نیز یک داروی تزریقی است، از ملکی در خصوص استانداردهایی که در تولید این واکسن لحاظ می‌شود، پرسیدیم، گفت: تصاویری که اخیرا در فضای مجازی منتشر و به مجموعه تولیدی واکسن برکت منتسب شد، متاثر از یک تفکر بچه‌گانه است و باید خیلی ساده لوح باشیم که بپذیریم واکسن در چنین فضایی تولید می شود، آن هم واکسنی که خود نوعی ویروس است و برای کارکنان تولید کننده واکسن نیز درصد کشندگی بالایی دارد.
وی بیان کرد: اینکه تصاویری از یک کارخانه تولید واکسن آن هم بدون رعایت پروتکل‌های مربوطه منتشر می‌شود خنده‌دار است و بیشتر شبیه یک جوک است چرا که رعایت پروتکل یکی از الزامات به شمار رفته در این خصوص است و سازمان غذا و دارو نظارت‌های وسیعی حتی به صورت سرزده دارد و قطعا انتشار این تصاویر دشمنی با تولید داخل تلقی می‌شود.
ملکی با اشاره به سابقه ۹۰ ساله ایران در تولید واکسن گفت: به عنوان یک ایرانی و تولیدکننده دارو افتخار می‌کنم همانطور که ایران توانست جزو نخستین کشورهای دنیا در تولید رمدسیویر قرار گیرد، در تولید واکسن بیماری کووید ۱۹ نیز جزو نخستین کشورهاست و نباید بجای افتخار به این دستاورد ملی در حوزه دارویی بخواهیم حواشی برای آن ایجاد کرده و آسیب وارد کنیم.
وی تاکید کرد: معتقدم باید دسترسی به واکسن برای مردم آسان شود تا بتوان فشار روانی و جسمی جامعه متاثر از شیوع کروناویروس را کاهش داد. بنابراین همانطور که باید از تولید داخلی حمایت می‌کنیم، باید راهکاری برای واردات واکسن نیز اتخاذ شود تا دسترسی مردم برای دریافت واکسن آسان شده و جامعه در برابر این بیماری ایمن شود.
او با اشاره به اینکه این شرکت تاکنون با ایجاد اشتغال برای هزار نفر در مجموعه های وابسته توانسته است بیش از ۶۰ میلیون یورو صرفه‌جویی ارزی ایجاد کند، به ورود چهار خط تولید جدید با صرفه جویی ۵۰ میلیون یورویی در این شرکت اشاره کرد و گفت: هزینه خرید دستگاه های تولید چهار خط تولید داروهای جامد، نیمه جامد و محلولی، بالاست ولی میزان اشتغال را افزایش خواهد داد و در صورت اعطای تسهیلات تولید، روند احداث این خطوط نیز تسریع خواهد یافت.
قائم مقام مدیر عامل شرکت دانش بنیان روناک دارو همچنین در واکنش به اظهارات اخیر فرمانده ستاد مقابله با کرونا در تهران گفت: دکتر زالی فرمانده ستاد مقابله با کرونا در تهران که از افراد تاثیرگذار در چرخه تولید و تامین داروی کشور به شمار می‌رود، در بخشی از سخنان خود گفته است که "هزینه داروهای کرونا چند برابر واردات واکسن شده است اما اجازه خرید واکسن ندادند چون فکر می‌کردند گران است. ما ۷۲۰ میلیون یورو خرج رمدسیویر کردیم و این پول را باید خرج واکسن می‌کردیم".
وی بیان کرد: به نظر می‌رسد اطلاعات نادرستی در اختیار این مقام مسئول قرار گرفته و براساس اطلاعات غلطی که داشته است، برخی مباحثی را مطرح کردند که به هیچ وجه صحت ندارد.
او با تاکید بر اینکه در چرخه مبارزه با بیماری کووید ۱۹ دو منبع مالی و هزینه‌ای شامل منابع مالی هزینه‌کردی در حوزه "پیشگیری" و "درمان" در کشور وجود دارد، گفت: هزینه در حوزه پیشگیری که تامین واکسن یکی از مولفه‌های آن به شمار می رود جداگانه بوده و بودجه‌ای که برای آن در نظر گرفته می‌شود ارتباطی به منابع مالی در حوزه درمانی ندارد. چرا که واکسن، یک داروی پیشگیری کننده است و به عنوان داروی درمان این بیماری بکار برده نمی‌شود. باید بررسی دقیق و کارشناسی صورت گیرد که آیا هزینه‌هایی که در حوزه پیشگیری صورت گرفته درست بوده است یا خیر؟
هزینه‌کرد دارو از هزینه‌کرد واکسن جداست
ملکی در ادامه گفت: هزینه کرد برای تامین داروی رمدسیویر به عنوان یکی داروی درمان این بیماری، هزینه کردی جداست و منابع مالی مجزایی با ردیف اعتباری در حوزه درمان بدان اختصاص می‌یابد. از آنجاکه رمدسیویر یک داروی درمانی است نه پیشگیری کننده مانند واکسن، لذا مقایسه هزینه های تولید این دارو با هزینه تولید واکسن درست نیست.
وی در خصوص هزینه کرد ۷۲۰ میلیون یورویی در کشور برای تولید داروی رمدسیویر طبق اظهارات دکتر زالی، بیان کرد: این میزان هزینه کرد برای تولید داروی رمدسیویر در کشور اصلا صحت ندارد و این مقام مسئول براساس اطلاعات نادرستی که به وی منتقل شده است اقدام به اعلام این رقم کرده است.
وی توضیح داد: با توجه به اینکه روناک دارو در تولید رمدسیویر پیشگام بود و پس از گذشت حدودا چهار ماه از تولید در این شرکت، سایر واحدهای تولیدی داروساز اقدام به تولید رمدسیویر کردند، طبیعتا این کارخانه سهم بیشتری در مصرف ارزی برای تولید داشته است.
هیچگونه ارز دولتی به تولید رمدسیویر تخصیص داده نشده
این فعال صنعت داروسازی کشور در ادامه گفت: در ابتدا باید گفت برای تولید داروی رمدسیویر، ارز دولتی تعلق نمی‌گیرد و صرفا ارز نیمایی بدان تعلق می‌گیرد و اینکه گفته می‌شود ۷۲۰ میلیون یورو ارز دولتی برای تولید تخصیص داده شده، از پایه غلط است چرا که به هیچ وجه ارز دولتی برای تولید این دارو تخصیص داده نشده است.
او تصریح کرد: تاکنون برای روناک دارو که سهم بسزایی در تولید رمدسیویر داشته است، تنها ۳۰ میلیون یورو ارز نیمایی و نه ارز دولتی، اختصاص یافته است و می‌توان گفت برای سایر شرکت‌های دارویی نیز در مجموع ۳۰ میلیون یورو ارز تخصیص یافته و تقریبا قریب به ۲۰ میلیون یورو نیز واردات این محصول از نوع خارجی به کشور انجام شده است که در مجموع، ارز تخصیص یافته حداکثر ۸۰ میلیون یورو خواهد شد. باید دید بر مبنای چه اطلاعاتی دکتر زالی اعلام کرد که ۷۲۰ میلیون یورو ارز اختصاص یافته است و این موضوع از سوی شرکت‌های داروساز رد می‌شود و صحت ندارد.
