در واقع هدف از ایجاد شهرک‌های صنعتی، توسعه صنعتی کشور در خارج از مناطق شهری است تا ضمن ایجاد اشتغال و توسعه اقتصادی، تاثیرات منفی ناشی از فعالیت‌های صنعتی بر ساکنین شهری به حداقل رسیده، آلایندگی کم شده و با دسترسی آسان به مسیر حمل و نقل، کمترین بار ترافیکی در مناطق شهرنشین به بار آید.

طراحی شهرک‌های صنعتی به گونه‌ای است که ضمن رعایت ضوابط و مقررات زیست محیطی از قابلیت سرمایه‌گذاری در اغلب رشته‌های صنعتی برخوردار باشند و طبیعتا این ویژگی در شهر صنعتی کاوه به عنوان بزرگترین شهر صنعتی کشور از لحاظ وسعت، تعداد سرمایه‌گذاری‌های ایجاد شده و حجم بالای اشتغال و کارآفرینی نیز باید لحاظ شده باشد.

به گفته مقامات محیط زیست شهرستان ساوه جانمایی این منطقه صنعتی و تولیدی در مسیر بادهایی است که ذرات آلاینده را به سمتی غیر از شهر ساوه هدایت می‌کنند، از این رو آلودگی برخی واحدهای تولیدی که دارای ذرات معلق هستند بر آلودگی هوای شهر ساوه تاثیری ندارد و باید گفت خوشبختانه هوای شهر ساوه بر اساس پایش‌های زیست‌محیطی به دلیل فعالیت بزرگترین شهر صنعتی کشور آلوده نبوده و  بارزترین دلیل آلودگی هوای شهر ساوه به فعالیت مقطعی ریزگردها بر می‌گردد، براین اساس باید اذعان کرد که فعالیت صنایع در این منطقه به دلیل عدم آلایندگی هوای شهر صددرصد مزیت است ولی در خصوص سایر پارامترها نظیر پساب و پسماند، اوضاع چندان رضایت بخش به نظر نمی رسد.

به گذشته نه چندان دور بر می‌گردیم به دهم تیرماه ۹۷ که با انتشار گزارشی با عنوان "اینجا سرطان می‌کارند" از وقوع یک فاجعه زیست محیطی در کشاورزی ساوه که ناشی از آبیاری اراضی کشاورزی با پساب فاضلاب بود گفتیم و بازتاب‌های فراوانی در سطح ملی و منطقه‌ای به همراه داشت.

در ۲۴ اردیبهشت ماه ۱۳۹۹ در گزارش دیگری با عنوان " این قصه سر دراز دارد/ پای کاوه هم به سریال سرطان کاری در ساوه باز شد" به بیان معضل زیست محیطی دیگری پرداخته شد و ماجرا از این قرار بود که با رهاسازی پساب صنعتی تصفیه شده بزرگترین شهر صنعتی کشور در اراضی کشاورزی و دشت پائین دست این منطقه صنعتی، متاسفانه تمامی اراضی گندم، جو و یونجه در پائین دست شهرصنعتی کاوه و در مجاورت شرکت پروفیل صفا با این آب که در بی خطر بودن یا نبودن آن اما و اگر وجود دارد، آبیاری می‌شود.

پساب‌ خروجی از صنایع معمولا در خود مقادیر زیادی مواد سمی و فلزات سنگین دارند که با ورود به آب‌های سطحی باعث آلودگی محصولات کشاورزی به برخی عناصر شیمیایی شده و با نفوذ به اعماق زمین، موجب غیر بهداشتی شدن منابع آب آشامیدنی هم می‌شوند.

در مجموع در گزارش قبلی از نگرانی هایمان در خصوص پساب شهر صنعتی کاوه گفتیم و امروز آنچه به عنوان یک نگرانی مطرح می کنیم، موضوع سایت پسماند بزرگترین شهر صنعتی کشور است.

موضوع مهمی که در خصوص استقرار شهرک‌های صنعتی در حوزه زیست محیطی باید لحاظ شود مدیریت پسماند صنعتی و ویژه تولیدی در صنایع است و آنچه موجب نگارش این گزارش شد تپه‌ای استکه از آن به عنوان "سایت تخلیه پسماند شهر صنعتی کاوه" یاد می شود، هرچند تعبیری که برخی مدیران صنایع این مجموعه صنعتی و مقامات محیط زیست ساوه برای این تپه بکار می برند، "جهنم شهر صنعتی" است.

مشاهدات خبرنگار ایسنا از این سایت پسماند که به همراه مدیرعامل موسسه مردم نهاد حافظان و دوستداران طبیعت ساوه انجام شد، حاکی از رهاسازی انواع پسماندهای صنعتی، ویژه و پساب برخی شرکت‌های صنعتی و  تولیدی بود که علاوه بر اینکه سیما و منظر و فضای بصری این منطقه صنعتی و مسکونی را مخدوش کرده است، مخاطراتی هم برای سلامت جمعیت شاغل و ساکن در این نقطه از شهرستان ساوه و تبعات زیست محیطی دارد.

فقط پسماند عادی

اما مقامات شهر صنعتی، تخلیه پسماندهای صنعتی و ویژه در این سایت را نمی پذیرند و عنوان می کنند که تنها پسماند عادی در این منطقه دپو شده و سایر پسماندها نیز پس از آنالیز و قرار گرفتن در رده پسماند عادی مجاز به تخلیه هستند.

موضوعی که رئیس ایمنی و آتش نشانی و نیز کارشناس ایمنی و بهداشت و  HSE شهر صنعتی کاوه در گفت و گو با ایسنا بر آن تاکید می کند.

"امید رجب‌زاده" پسماندهای عادی را شامل پسماند "خشک و تر" بیان کرد و گفت: در سایت پسماند شهر صنعتی کاوه صرفا پسماند عادی خشک تخلیه می‌شود و تمامی فعالیت‌های آن طبق مجوز سازمان محیط زیست صورت می‌گیرد. تمامی پسماندهای تولیدی صنایع این مجموعه صنعتی پس از آنالیز و قرار گرفتن در رده پسماند عادی خشک مجاز به تخلیه هستند و به هیچ وجه اجازه تخلیه پسماند خطرناک صنعتی در این سایت داده نمی‌شود.

وی بیان کرد: پسماندهای خطرناک صنعتی و ویژه نیز بنا بر دستورالعمل ابلاغی از سوی سازمان محیط زیست به سایت مجتمع فناوری پسماند زیست که با هدف ارائه خدمات بهسازی و حفاظت محیط زیست جهت مدیریت و امحاء ‌پسماندهای صنعتی و ویژه و تمرکز بر بازیافت، سوزاندن و دفن مهندسی پسماندها با رعایت قوانین زیست محیطی در کیلومتر ۲۵ اتوبان ساوه به تهران تاسیس شده است، هدایت می‌شود.

وی درخصوص پساب هایی که در بازدید میدانی خبرنگار ایسنا و فعالان حوزه محیط زیست از این سایت مشاهده شد، توضیح داد: هرگونه پسماند و پساب و آب لجنی که در این سایت پسماند تخلیه می‌شود پس از آنالیز و تشخیص اینکه عاری از هرگونه آلودگی زیست محیطی است، مجاز به تخلیه است.

وی اضافه کرد: هرگونه ضایعات تولیدی واحدهای صنعتی و تولیدی نیز پس از آنالیز و نمونه‌برداری و پایش دقیق در صورت تطابق با استانداردهای زیست محیطی سازمان محیط زیست مجاز به تخلیه هستند و در صورتی که پسماند صنعتی ویژه و خطرناک باشند به مجتمع فناوری پسماند منتقل می‌شوند.

رجب‌زاده تاکید کرد: اینکه در مشاهدات رسانه‌ای، دیده شده که برخی پسماندهای غیرعادی و ضایعات در این منطقه تخلیه می‌شود، به دلیل محصور نبودن سایت پسماند و ورود غیرقانونی تعداد محدودی از محموله‌های حاوی پسماند غیرآنالیز شده است که قطعا در بازدیدهای کارشناسان محیط زیست و ایمنی بهداشت شهرصنعتی پیگیری و با متخلفین برخورد خواهد شد.

وی در خصوص پسماندهای تر همچون زباله‌های خانگی نیز توضیح داد: براساس قرارداد سالیانه شرکت شهرصنعتی کاوه با سازمان مدیریت پسماند ساوه، زباله های تر با پرداخت هزینه به صورت روزانه در شهرک پسماند شهرداری تخلیه و به صورت اصولی امحاء می‌شوند.

رجب‌زاده افزود: همچنین تغییر محل دفن پسماندها نیز یکی از مطالبات و دغدغه‌های شرکت شهر صنعتی کاوه است که طی چند سال گذشته چندین بار در کارگروه مدیریت پسماند شهرستان مطرح شده و  نهایتا در سال گذشته با واگذاری زمین ۱۴ هکتاری جهت ساماندهی پسماندهای عادی موافقت شد ولی پس از تحویل زمین از سوی اداره منابع طبیعی به شرکت  شهر صنعتی کاوه، مشخص شد که زمین تحویلی دارای معارض شخصی است.

وی ادامه داد: شرکت شهر صنعتی کاوه همواره در حفظ محیط زیست پیشتاز بوده است، نمونه بارز آن نیز  اهتمام در گسترش  و توسعه فضای سبز با کاشت گیاهان و درختان مقاوم در برابر شرایط اقلیمی منطقه است که نقش مؤثری در حفظ اکوسیستم آب، هوا و خاک دارد و بزرگترین شهر صنعتی کشور را در بین سایر مناطق و شهر های صنعتی کشور متمایز ساخته است.

مدیرعامل موسسه مردم نهاد حافظان و دوستداران طبیعت ساوه نظر دیگری دارد.

مدیرعامل موسسه دوستداران و حافظان طبیعت ساوه با بیان اینکه پسماند یا زباله به مواد جامد، مایع و یا گاز غیر از فاضلاب گفته می شود که به طور مستقیم یا غیرمستقیم حاصل فعالیت انسان بوده و از نظر تولیدکننده زائد و اضافی تلفی می‌شود، افزود: به کلیه پسماندهای ناشی از فعالیت‌های صنعتی، معدنی، پالایشگاهی، صنایع گاز، نفت، پتروشیمی، نیروگاهی و ... پسماند صنعتی گفته می‌شود. همچنین به دلیل بالا بودن خواص خطرناک بخشی از این پسماندها نظیر سمی بودن، بیماری‌زایی و قابلیت انفجار یا اشتعال به این دسته از پسماندها، پسماند ویژه می‌گویند.

"مهدی فرقانی‌پور" با یادآوری احداث سایت مدیریت پسماندهای ویژه و صنعتی در جاده منتهی به روستاهای کوهپایه بخش مرکزی ساوه اظهار کرد: احداث این سایت پسماند موجب ایجاد حساسیت و بروز مخالفت‌هایی از سوی گروه‌های اجتماعی و برخی مردم ساوه شد و به نوعی از اجرای این طرح در ساوه جلوگیری کردند.

وی در ادامه، صنعتی بودن ساوه و زرندیه را مزیتی برای این منطقه دانست و در عین حال بر تبعات زیست محیطی متاثر از استقرار صنایع بویژه صنایع آلاینده تاکید کرد و افزود: استقرار بزرگترین شهر صنعتی کشور و شهرک‌های صنعتی فعال در ساوه و زرندیه منجر به تولید پسماند صنعتی و ویژه شده و لزوم فعالیت سایت پسماند تخصصی صنعتی و ویژه در این منطقه احساس می‌شود.

بازیافت کمتر از ۱۰ درصد پسماندهای تولیدی در ایران  

وی به موضوع بازیافت و مدیریت پسماند در کشورهای توسعه یافته اشاره کرد و گفت: در ایران، در خوشبینانه‌ترین حالت، بازیافت پسماندها به کمتر از ۱۰ درصد میزان تولید پسماند می‌رسد، در صورتی که در حوزه پسماندهای عادی خانگی می توان با ارزآوری و جلوگیری از بسیاری از انرژی‌ها، حجم زباله را کاهش داد و به معنای واقعی درآمدزایی از طلای کثیف را محق کرد.

این فعال زیست محیطی به تخلیه زباله در سایت پسماند شهرصنعتی کاوه در مجاورت آزادراه تهران ساوه اشاره کرد و گفت: تخلیه زباله و پسماندهای عادی و خانگی شرکت‌ها تا ضایعات تولیداتی همچون چینی، دوده صنعتی، فاضلاب صنعتی، آب لجن و ... منجر به تشکیل تپه‌هایی از انواع پسماند در این منطقه شده است.

پس مجتمع پسماندزیست چه می کند؟

وی به احداث مجتمع فناوری "پسماند زیست" در کیلومتر ۲۵ اتوبان تهران ساوه، پس از تقاطع اتوبان ساوه همدان از سال ۱۳۸۹ در پی مخالفت‌هایی که در آن زمان صورت گرفت اشاره کرد و گفت: سوال اینجاست که چرا با وجود افتتاح این مجتمع فناوری پسماند جهت پسماندهای صنعتی و ویژه، اما همچنان برخی واحدهای تولیدی و صنعتی اقدام به تخلیه پسماندهای غیرعادی خود در سایت پسماند شهرصنعتی می‌کنند. مگر مجتمع فناوری پسماند وظیفه امحاء و بازیافت پسماند صنعتی و ویژه را برعهده ندارد، پس چرا تمامی پسماندها به این مرکز منتقل نمی‌شود و اصلا مدیریت شهرصنعتی باید پاسخ دهد که روزانه چه میزان پسماند در این مجموعه به تفکیک تولید و چه میزان به مجتمع فناوری پسماند زیست هدایت می‌شود و از منظر دیگر باید گفت که اگر شاهد تکاپو و فعالیت مجتمع پسماند با ظرفیت کامل باشیم قطعا چنین صحنه‌هایی از حجم بالای تخلیه پسماند صنعتی در یک سایت عادی مشاهده نمی‌شود.

باز هم آلودگی زمین؟

فرقانی‌پور به دستورالعملی در خصوص جابجایی سایت حدودا ۲۰۰ هکتاری پسماند شهرصنعتی به نقطه‌ای دیگر در آن سوی اتوبان ساوه تهران(مجاورت روستای عباس آباد نارباغی) اشاره کرد و گفت: در خصوص این جابجایی که باید طبق کارشناسی دقیق محیط زیست صورت گیرد این سوال مطرح می شود که تکلیف پسماندهایی که طی سالیان تخلیه شده است و بالغ بر چهار دهه از دپوی آنها می‌گذرد چیست؟ آیا این پسماندها خاک و زمین این ۲۰۰ هکتار فعلی را آلوده نکرده اند و به تعبیری ورود شیرابه‌های پسماند به زمین، خاک اینجا و لایه‌های مختلف زمین را آلوده و سوخته نکرده است؟ چه توجیهی برای احداث سایت جدید در مسافتی حدود ۲۰ کیلومتر آن طرف‌تر از سایت فعلی پسماند وجود دارد و آیا از زمین فعلی چه استفاده‌ای می‌توان کرد و چه کاربری برای آن می‌شود تعریف کرد؟

وی تصریح کرد: بهتر است سایت پسماند در همین زمین آلوده طبق شاخص‌های زیست محیطی فعالیت کند و نظارت دقیق بر مجوز صادره که همانا تخلیه پسماند عادی است صورت گیرد و برای پسماند صنعتی و ویژه نیز از ظرفیت مجتمع فناوری پسماند زیست بهره‌گیری شود.

وی در خصوص رهاسازی پساب تصفیه شده صنعتی این مجموعه نیز گفت: متاسفانه پساب رهاشده در طبیعت موجب سیراب شدن اراضی کشاورزی مثمر پائین دست شهرصنعتی و منطقه "والمان" می‌شود که پیشنهاد می‌شود آبی که امروز گندم، جو و محصولات غذایی را آبیاری می‌کند برای مدیریت پسماند و دپوی زباله‌های شهر صنعتی استفاده شود و با احداث یک سایت پسماند تخصصی و اصولی در مکان فعلی معضل پسماند و پساب کاوه برطرف شود که پیشنهادی معقول و منطقی است.

تخلیه زباله های حوزه سرزمینی استان تهران در استان مرکزی!

مدیر عامل موسسه مردم نهاد حافظان طبیعت ساوه در ادامه، به دیدگاهی که ساوه و زرندیه را به کانون زباله‌دان کشور تشبیه می کند، انتقاد کرد و افزود: متاسفانه از حوزه سرزمینی استان تهران و شهرستان رباط کریم زباله‌هایی در حوزه سرزمینی استان مرکزی و در منطقه روشور زرندیه تخلیه می شود که  شیرابه‌های آن تهدیدی برای خاک این استان است و با پیگیری‌های صورت گرفته مشخص شد مجوزی از سوی استاندار وقت برای این اقدام صادر شده است، همچنین در منطقه صنعتی رنگرز که مشترک بین حوزه استحفاظی ساوه و زرندیه بوده و در ابتدای جاده بوئین زهرا واقع شده است، صنایع آلاینده شیمیایی و معدنی بسیاری مستقر هستند که بوی ناشی از فعالیت آنها در این منطقه صنعتی و پساب رهاسازی شده موجب اذیت مردم شده و ظلمی در حق ساکنین ساوه و زرندیه است و بیانگر آن است که دیواری کوتاهتر از دیوار این دو شهرستان نیست و بخش قابل توجهی از صنایع آلاینده کشور در این منطقه مستقر شده یا در حال استقرار و فعالیت بدون رعایت ضوابط زیست محیطی هستند.

وی تصریح کرد: به دلیل مشکلات تحریم و برخی کمبودها متاسفانه امکان بروز شدن صنعت در ایران وجود ندارد تا بتوان بدون آلایندگی و تهدید زیست محیطی چرخ‌های تولید را به حرکت درآورد، در این شرایط امیدواریم با فعالیت شرکت‌های دانش بنیان در حوزه صنعت و محیط زیست برای مدیریت پسماندهای صنعتی و ویژه چاره اندیشی اساسی شود.

این فعال محیط زیست از نخبگان و تحصیل‌کردگان حوزه محیط زیست در ساوه و زرندیه خواست تا با ورود به مسایل زیست محیطی این منطقه به بررسی مشکلات موجود در این شهرستان‌ها و ارائه راهکار بپردازند تا در سایه اطلاع رسانی و کار آموزشی مطالبه‌گری به حق در بین آحاد مختلف جامعه ترویج شود که قطعا اگر این رویه تحقق یابد هیچ قدرتی نمی‌تواند در برابر اراده مردم برای حفاظت از محیط زیست و طبیعت بایستد.

در مجوز مربوطه چه آمده است؟

طبق معمول گزارشات زیست محیطی برای تنویر افکار عمومی و روشنگری در خصوص گزارشات زیست محیطی به سراغ سازمان محیط زیست که به عنوان یک دستگاه حاکمیتی، نظارتی است می‌رویم که وظیفه اصلی این سازمان سیاست‌گذاری و تدوین استانداردهای زیست محیطی است و استانداردها و سیاستگذاری‌ها را تدوین می‌کند.

سرپرست اداره حفاظت از محیط زیست شهرستان ساوه در این رابطه به ایسنا گفت: مجوزی که از سازمان محیط زیست برای مکان تخلیه زباله و ضایعات شهر صنعتی کاوه صادر شده صرفا مختص نخاله ساختمانی و شاخ و برگ درختان است و برای هر زباله و ضایعات دیگری که بخواهد در این مکان در قالب پسماند تخلیه شود مجوزی صادر نشده و غیرقانونی است.

"سیدعلی دعایی لنگرودی" با اشاره به اینکه پسماندها به پنج نوع عادی، ویژه، صنعتی، پزشکی و کشاورزی تقسیم می شوند، افزود: برای تخلیه در سایت پسماند باید آنالیز و نمونه برداری پسماند انجام شود و سازمان محیط زیست پس از بررسی و مطابقت با استاندارد خاک مجوز تخلیه در سایت‌های پسماند عادی نظیر شهر صنعتی کاوه را صادر خواهد کرد و در صورتی که استاندارد پسماند فراتر از پارامترهای محیط زیست باشد باید در مجتمع فناوری زیست پسماند ساوه یا واحدهای امحاء کننده پسماند که دارای مجوز از سازمان محیط زیست هستند، تخلیه شود.

وی به تخلیه پسماند با رنگ‌های متفاوت در سایت پسماند شهرصنعتی کاوه اشاره کرد و افزود: برخی از پسماندهای تخلیه شده در این سایت مربوط به قبل از ابلاغ قانون حفاظت از خاک بوده است و محیط زیست قانون مدونی در این خصوص نداشته یا به صورت غیرمجاز و غیرقانونی و بعضا در ایام تعطیل در این مکان تخلیه شده اند.

اکثر پسماندهای تخلیه شده در سایت پسماند شهرک صنعتی کاوه استانداردند

وی تصریح کرد: اکثر پسماندهایی که در حال حاضر در این مکان تخلیه می‌شود، فرآیند نمونه برداری و آنالیز را طی کرده و از استانداردهای محیط زیست برخوردارند و براساس ضوابط مشخص شده تخلیه می‌شوند.

سرپرست اداره حفاظت از محیط زیست ساوه در ادامه به جانمایی نقطه جدیدی توسط مدیریت شهر صنعتی کاوه برای احداث سایت پسماند عادی خبر داد و گفت: جانمایی نقطه جدید در کارگروه مدیریت پسماند شهرستان به تصویب رسیده است و در حال اخذ استعلامات از محیط زیست، منابع آب، جهادکشاورزی، منابع طبیعی و سایر مراجع ذیربط است که البته زمانبر شده و امیدواریم بزودی با اخذ مجوزهای لازم نقطه جدیدی برای ذخیره سازی و دپوی پسماندهای عادی و دفن اصولی آنها احداث و فعالیت آن آغاز شود.

وی با تاکید بر اینکه سازمان محیط زیست هیچ مجوزی برای تخلیه پسماندهای صنعتی و ویژه در شهر صنعتی کاوه صادر نکرده است، گفت: هرگونه تخلیه پساب شرکت‌ها، لجن ناشی از شستشوی مواد اولیه برخی صنایع غذایی، پسماند صنعتی و ویژه در این سایت بر خلاف مقررات زیست محیطی بوده و قطعا با متخلفین برخورد قانونی خواهد شد.

نفوذ شبانه به سایت پسماند!

دعایی‌لنگرودی افزود: ایجاد ورودی و خروجی‌های متعددی در این سایت امکان تخلیه ضایعات و پسماندهای غیرعادی را در ساعات مختلف شب و ایام تعطیلات فراهم کرده است و مدیریت شهر صنعتی نیز قادر به کنترل دقیق این مجموعه نیست.

وی با اشاره به مشکل دفن اصولی پسماندهای ویژه و صنعتی در مجاورت شهرک‌های صنعتی گفت: شهرک های صنعتی نوبران و غرق آباد در محدوده خدمات شهری این دو شهر مستقر شده اند و در نتیجه جمع آوری و امحای هرگونه پسماند عادی، ویژه و صنعتی آنها بر عهده شهرداری و حوزه مدیریت شهری آن شهرهاست.

جهنم شهر صنعتی!

وی ادامه داد: شهر صنعتی کاوه در خارج از محدوده شهری ساوه بوده و مدیریت پسماند آن نیز مستقل از شهر ساوه است و دستورالعمل‌های زیست محیطی برای نحوه تخلیه و دفن پسماندهای عادی و صنعتی آن نیز صادر شده است. گرچه به دلیل تخلف برخی واحدهای تولیدی و صنعتی که از گذشته وجود داشته است مدیران صنایع این مجموعه از این سایت به "جهنم شهر صنعتی" تعبیر می‌کنند.

دعایی‌لنگرودی به رصد دقیق تمامی پسماندهای تولیدی عادی، ویژه، صنعتی، پزشکی و کشاورزی شهرستان از سوی محیط زیست اشاره کرد و گفت: سازمان محیط زیست به عنوان یک دستگاه نظارتی که وظیفه اجرای قانون مدیریت پسماند را بر عهده دارد با تمام توان و ابزارهای نظارتی خود بر اجرای دقیق این قانون نظارت دارد.

الزام شهر صنعتی کاوه به آزمایش خاک منطقه سایت پسماند

وی به رصد مخاطراتی که تخلیه پسماندهای صنعتی و ویژه در سایت پسماند شهرصنعتی دارد اشاره کرد و گفت: قانون حفاظت از خاک در سال ۱۳۹۸ مصوب شده و آئین‌نامه‌های اجرایی آن نیز تنظیم و در حال ابلاغ است. در حال حاضر از مدیریت شهر صنعتی کاوه خواسته شده است تا با آزمایش خاک سایت پسماند و نمونه‌برداری دقیق از محل تخلیه پسماندها هرگونه تغییر در وضعیت خاک و آلودگی احتمالی آن را بررسی کند تا تصمیمات لازم اتخاذ شود. در صورت آلودگی خاک منطقه، مدیریت شهر صنعتی کاوه ملزم به تصفیه خاک است و رسیدگی به این موضوع در دستور کار محیط زیست شهرستان ساوه قرار دارد.

از آنجاکه برخی تصمیمات زیست محیطی و صدور مجوز در حیطه اختیارات مرکز استان است لذا در ادامه گزارش در گفتگو با عالی‌ترین مقام زیست محیطی استان توضیحات این مقام مسئول را نیز می‌شنویم، بویژه اینکه او نیز معتقد است آنچه در حال حاضر در سایت پسماند شهر صنعتی کاوه شاهد هستیم با آنچه در مجوز فعالیت آن ذکر شده همخوانی ندارد و از این نظر فعالیت این سایت با این شرایط از نگاه محیط زیست استاندارد نیست و رسمیت ندارد.

چالش هایی پیش روی احداث سایت جدید

مدیر کل محیط زیست استان مرکزی نیز به مکان‌یابی نقطه‌ای در شهر صنعتی کاوه برای پسماندهای عادی صنعتی اشاره کرد و گفت: پسماندهای عادی صنعتی طبق دستورالعمل‌های سازمان حفاظت از محیط زیست دارای شاخص زیست محیطی هستند و هرگونه پساب صنعتی آنها مورد پایش قرار گرفته و آنالیز می‌شود و چنانچه پارامترهای پسماند در رده عادی باشد مشکلی در تجمیع آنها وجود ندارد.

"رضا میرزایی" با اشاره به اینکه سایت پسماند شهرصنعتی هیچ مجوزی برای تخلیه پسماندهای صنعتی و ویژه یا غیرعادی ندارد، افزود: تخلیه پسماندهای صنعتی و ویژه، ضایعات و پساب صنعتی، روغن سوخته و ... تخلف بوده و هیچ مجوزی از سوی محیط زیست برای چنین پسماندها و پساب هایی صادر نشده است.

وی بیان کرد: محیط زیست صرفا برای تخلیه پسماندهای عادی و نخاله‌های ساختمانی در این سایت مجوز صادر کرده است. به عنوان مثال اگر یک واحد صنعتی تصمیم به تخریب و بازسازی فضای ساختمانی داشته باشد یا لجن یک تصفیه خانه پس از آنالیز در رده پسماند عادی قرار گیرد مجوز تخلیه در این مکان را دارد.

او به مکان یابی جدیدی برای احداث سایت پسماند ویژه و صنعتی در مجاورت شهر صنعتی کاوه اشاره کرد و گفت: برخی موانع و چالش‌های پیش رو امکان عملی شدن احداث سایت پسماند جدید را نداده است گرچه همچنان مجموعه مدیریت شهر صنعتی کاوه پیگیر عملیاتی شدن آن هستند.

زوائد بصری باید از چهره بزرگترین شهر صنعتی کشور پاک شود

میرزایی به آلودگی بصری و مخدوش شدن زیبایی مکان دپوی پسماندهای شهر صنعتی در ورودی این مجموعه صنعتی و در مجاورت آزادراه تهران ساوه اشاره کرد و گفت: باید با بسته شدن این سایت پسماند زوائد بصری از چهره بزرگترین شهر صنعتی کشور پاک شود چرا که مشاهده سایت پسماند در این نقطه زیبایی منطقه را بر هم زده و منظره بدی را به مسافران و گردشگران عرضه می کند.

سایت پسماند شهر صنعتی کاوه از نظر محیط زیست رسمیت ندارد

وی به برخورد قضایی با افرادی که در این سایت و برخی نقاط دپوی پسماند در سطح شهرستان اقدام به تفکیک پسماند می‌کنند اشاره کرد و گفت: سایت پسماند شهر صنعتی کاوه از نظر محیط زیست هیچ رسمیتی ندارد و غیر استاندارد است و باید با مجاب‌کردن مدیریت شهر صنعتی کاوه هر چه زودتر این سایت جمع آوری و به صورت رسمی تعطیل شود و نقطه‌ای مناسبتر با کار کارشناسی و منطبق با پارامترهای زیست محیطی انتخاب و زمین آن طبق کاربری معین تعریف و از این وضعیت که به هیچ وجه مورد تائید سازمان محیط زیست نیست خارج شود.

مدیرکل محیط زیست استان مرکزی افزود: قطعا انتقال سایت پسماند به نقطه‌ای دیگر چالش‌زاست و مشکلات خاص خود را دارد، اما با این حال باید به گونه‌ای تدبیر کرد که خسارت ناشی از دپوی این پسماندها به حداقل برسد.

وی در ادامه از تصفیه خانه فاضلاب شهر صنعتی کاوه به عنوان یکی از بهترین سیستم‌های تصفیه خانه فاضلاب کشور یاد کرد و گفت: با وجود اینکه مدیریت شهر صنعتی خصوصی است، در عمل به تعهدات زیست محیطی خود در خصوص تصفیه خانه فاضلاب نسبت به سایر شهرک‌های صنعتی کشور بهتر اقدام کرده و عملکرد قابل قبولی دارد، اما سایت پسماند این مجموعه استانداردهای زیست محیطی ندارد.

تخلیه پسماندهای صنعتی در مجاورت شهرک‌های صنعتی چالش بزرگ زیست محیطی استان مرکزی

وی تخلیه پسماندهای صنعتی در مجاورت شهرک‌های صنعتی استان را یک چالش بزرگ زیست محیطی دانست و افزود: این چالش هم اکنون شرایط بدتری را در شهرستان زرندیه در شهرهای مامونیه و زاویه و حتی نقاط حاشیه‌ای شهر ساوه حاکم کرده است.

میرزایی تصریح کرد: برخورداری هر شهرستانی از سایت پسماند به تفکیک پسماند عادی صنعتی و پسماند ویژه صنعتی برای جلوگیری از آسیب به محیط زیست و مخاطراتی که متوجه آب و خاک و هوا می‌شود ضرورت دارد.

وی گفت: احداث سایت پسماند ویژه صنعتی باید به گونه‌ای انجام شود که هرگونه ورود و خروج پسماند مشخص و شفاف بوده و پارامترهای زیست محیطی در آن رعایت شود. در برخی کشورهای پیشرفته سایت پسماند سه استان یکجا دپو و مدیریت می شود و با نمونه برداری پسماندهای ورودی بلافاصله تفکیک و امحاء یا بازیافت انجام می‌شود.

محیط زیست مجوز حصارکشی به سایت پسماند کاوه نمی دهد/سوء استفاده از محصور نبودن سایت

مدیر کل محیط زیست استان مرکزی در ادامه گفت: در پایش‌های زیست محیطی و بررسی عملکرد سایت پسماند شهر صنعتی کاوه تخطی کمتری دیده شده است، اما در عین حال به دلیل اینکه مکان مناسبی نبوده و مورد تائید سازمان محیط زیست نیست، مجوز حصار کشی و محصور کردن این سایت صادر نخواهد شد چراکه ضمن بر هم زدن منظر شهری، آلودگی‌هایی نیز ایجاد می‌کند و از نظر زیست محیطی نامناسب است.

وی افزود: به دلیل محصور نبودن این سایت برخی کامیون‌ها نیز سوء استفاده کرده و بعضا اقدام به تخلیه پسماندها و پساب‌های صنعتی ویژه در مجاورت تپه‌ای که احداث شده می‌کنند که تهدیدی برای محیط زیست است و از طرفی متولی سایت پسماند نیز، صرفا محدوده تعریف شده را کنترل می‌کند.

وی از نظارت محیط زیست بر نحوه مدیریت پسماندهای صنعتی و ویژه در کارخانجات خبر داد و گفت: تمامی واحدهای تولیدی و صنعتی استان ملزم به تحویل پسماندهای ویژه و صنعتی به سایت های استاندارد هستند، اما طبیعی است که در این فرآیند تخطی هم صورت گیرد و زباله های صنعتی بر خلاف پارامترهای زیست محیطی در اماکن این چنینی رها شود.

به گزارش ایسنا، به نظر می رسد رفع مشکل پسماند بزرگترین شهر صنعتی کشور به همت همگانی نیاز دارد و هر کسی باید وظایف مشخص خود را در این خصوص به انجام برسانند تا با هم افزایی همگانی مشکل رفع شود، در این خصوص نظرات و راهکارهای یک کارشناس و فعال زیست محیطی دیگر در این زمینه شنیدنی است.

در همین رابطه دکتر جعفر خوشروزاده فعال محیط زیست با بیان اینکه تاکنون به اندازه کافی درباره پیامدهای مدیریت غیر علمی پسماندها و پساب‌های صنعتی برای محیط زیست شهرستان‌های ساوه و زرندیه سخن گفته شده است، اظهار کرد: درک این مسئله که رهاسازی زباله‌ها و پسماندهای صنعتی در طبیعت برای محیط زیست بسیار خطرناک است و باعث فرسایش خاک، آلودگی هوا، زشت شدن مناظر طبیعی و نیز نامناسب شدن محیط برای حیات وحش می‌شود، نیاز به تخصص چندانی ندارد.

وی افزود: در حال حاضر اجماعی غیر قابل انکار بین متخصصان و افراد عادی جامعه در این زمینه وجود دارد که پسماندهای دفن شده یا تلنبار و پراکنده شده در طبیعت بسیاری از منابع آب‌های سطحی و زیرزمینی را آلوده می‌کند و اکوسیستم‌های طبیعی و سلامت مردم را با لطمات فراوانی مواجه می‌کند.

این فعال محیط زیست افزود: اینکه آلودگی های حاصل از تخلیه پسماندها و پساب‌های صنعتی در محل‌های نامناسب، بوسیله جریان آب‌های سطحی اعم از جویبارها، رودخانه‌ها و آب‌های حاصل از بارندگی، به نقاط مختلف منتقل شده و باعث انتشار آلودگی می‌شود، اظهر من الشمس و کاملا بدیهی و اثبات شده است و نیاز به استدلال ندارد.

ظرفیت پالایشی خاک محدود است

وی اظهار کرد: اگر چه خاک مهم‌ترین صافی فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی آب‌ها و بازیافت‌کننده ضایعات و پساب‌های صنعتی و نیز دریافت‌کننده بسیاری از مواد مضر آن است، اما ظرفیت خاک هم محدود بوده و تمرکز بیش از اندازه مواد سمی و آلاینده‌ها در آن در نهایت به صورت تهدیدی جدی برای محیط زیست بروز می‌کند.

خوشروزاده با تاکید بر اینکه روند رو به افزایش تولید پسماندهای صنعتی از یک سو و فقدان استراتژی کارآمد برای مدیریت این مواد از سوی دیگر می‌تواند شهرستان را در آینده با مشکلات جدی مواجه کند، افزود: اجرای دقیق قانون پسماند راه حل اصلی و کارساز برای خروج از این وضعیت در شرف تبدیل شدن به بحران است، از این رو لازم است مسئولان شهرستان  قانون مدیریت پسماند را یک بار دیگر دقیق مطالعه کرده و به وظایفی که این قانون بر عهده آنان گذاشته است عمل کنند.

این فعال محیط زیست در ادامه افزود: بر اساس قانون مدیریت پسماند، سازمان حفاظت محیط زیست وظیفه اصلی نظارت بر حسن اجرای قانون پسماند را برعهده دارد از این رو باید از مسئولان این سازمان در شهرستان پرسید طرح و برنامه آنها برای مدیریت اصولی وضعیت نابسامان پسماند و پساب‌های صنعتی در مجاورت بزرگترین شهر صنعتی کشور چیست؟

فرمانداری چه کرده است؟

وی با یادآوری این نکته که طبق قانون، فرمانداری به عنوان نماینده وزارت کشور در شهرستان موظف است محل دفن پسماندها را بر اساس ضوابط زیست محیطی و با هماهنگی سازمان جهاد کشاورزی و سایر سازمان های ذی‌مدخل تعیین  کرده و اعتبارات، تسهیلات و امکانات لازم را جهت ایجاد و بهره‌برداری از محل دفن پسماندها راسا یا توسط بخش خصوصی فراهم کند، گفت: باید از فرمانداری پرسید در راستای انجام این وظیفه قانونی خود تاکنون چه اقداماتی انجام داده و چه طرح‌هایی در دست اقدام دارد؟

خوشروزاده با یادآوری ماده ۷ قانون مدیریت پسماند که بخش عمده‌ای از وظیفه مدیریت اجرایی پسماندهای صنعتی را به عهده تولیدکننده آن گذاشته است، گفت: واحدهای صنعتی مستقر در شهر صنعتی کاوه باید ملزم به عمل به وظیفه قانونی خود در این زمینه شوند، چرا که ماده ۱۵ این قانون به صراحت تولیدکنندگان پسماندهایی صنعتی و ویژه را موظف کرده که با بهینه سازی فرآیندها پسماندهای خود را به حداقل برسانند و آنرا در حد مجاز نگهدارند.

وی ادامه داد: طبق این قانون، کارفرمایان کارگاه‌ها، کارخانجات، شرکت‌های دولتی و نیمه دولتی و خصوصی و مدیران شهرک‌های صنعتی به عنوان مدیر اجرایی مدیریت پسماند تولیدی شان تا تبدیل پسماند صنعتی و ویژه به پسماند عادی و تحویل آن به عوامل اجرایی شهرداری‌ها و دهیاری‌ها قلمداد شده‌اند. بعلاوه طبق  قانون پسماند مسئولیت تأمین و پرداخت بخشی از هزینه‌های بازیافت این پسماندها بر عهده تولیدکنندگان‌ قرار دارد و مدیریت اجرایی پسماند در شهرستان می‌تواند هزینه‌های مدیریت آن را از تولیدکننده پسماند با تعرفه‌ای که طبق دستورالعمل وزارت کشور توسط شوراهای اسلامی تعیین شده دریافت کرده و صرف هزینه‌های مدیریت پسماند کند.

وی با تاکید بر لزوم ورود مرجع قضایی به موضوع پسماند در ساوه اظهار کرد: طبق ماده ۱۸ قانون پسماند در شرایطی که آلودگی خطر فوری برای محیط و انسان داشته باشد، با اخطار سازمان و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، متخلفین و عاملین آلودگی موظفند ‌فورا اقداماتی را که منجر به بروز آلودگی و تخریب محیط زیست می‌شود متوقف کرده و ‌بلافاصله مبادرت به رفع آلودگی و پاکسازی محیط کنند. درصورت استنکاف، مرجع‌قضایی باید خارج از نوبت به موضوع رسیدگی و متخلفین و عاملین را علاوه بر پرداخت‌ جریمه تعیین شده ملزم به رفع آلودگی و پاکسازی کند.

به گزارش ایسنا، به نظر می‌رسد هیچ راهکاری جز مدیریت علمی پسماندها و پساب ها نمی‌تواند برای همیشه شهرستان را از شر این مشکل رهایی بخشد. بر این اساس مسئولان استان و شهرستان باید برای بهره گیری از توانمندی دانشگاه ها، مراکز تحقیقاتی و پارک‌های علم و فناوری و مخترعان و مبتکران در این زمینه فکری اساسی کنند و از طرح‌های ابتکاری این مراکز در زمینه مدیریت پسماندهای صنعتی شهرستان بهره بگیرند.

هم اکنون وضعیت ناشی از تولید روزافزون پسماندهای صنعتی در شهر صنعتی کاوه در آستانه بحران توصیف می‌شود و ضرورت دارد به فوریت کمیته‌ای متشکل از فرمانداری، سازمان محیط زیست، سازمان صنعت، معدن و تجارت، سازمان جهاد کشاورزی، مدیریت شهر صنعتی کاوه، شهرداری، سازمان استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران، دادگستری، نماینده سازمان‌های مردم نهاد و نماینده رسانه‌ها در این زمینه تشکیل شود.

بدیهی است چنین کمیته‌ای اگر به رفع چنین مشکلی باور داشته باشد می‌تواند ضمن بازخوانی و تبیین وظایف هر کدام از دستگاه ها، در زمینه برنامه‌ریزی، ساماندهی، مراقبت و عملیات اجرایی مربوط به تولید، جمع‌آوری،  ذخیره‌سازی، جداسازی، حمل ونقل، بازیافت، پردازش و دفع پسماندها و همچنین ‌آموزش و اطلاع رسانی در این زمینه تصمیم‌گیری صحیح و کارشناسی منطبق بر شاخص‌های زیست محیطی کند.