صنعت دامپروری یکی از پنج حوزه مهم اشتغالزایی جهان محسوب می‌شود، اما همواره دستخوش مشکلات عدیده‌ای است که مهمترین آنها عدم تناسب نرخ "نهاده‌های دامی و هزینه های نگهداری و مراقبت دام" با نرخ "شیر و گوشت" عرضه شده به بازار است.
شهرستان ساوه به علت تنوع آب‌وهوا، و اقلیم مناسب علاوه بر اینکه قطب کشاورزی استان مرکزی وکشور محسوب می شود از ظرفیت بالایی در حوزه دامداری برخوردار است.
شهر آوه با جمعیتی کمتر از پنج هزار نفر در حدود ۳۵ کیلومتری شهرستان ساوه قرار دارد و با پرورش افزون بر ۱۰۰ هزار دام سنگین و سبک و فعالیت حدود ۵۵۰ واحد دامداری، قطب صنعت دامداری منطقه به شمار می‌رود. این شهر با تاسیس مجتمع‌های دامداری صنعتی و نیمه‌صنعتی و فعالیت‌های دامداری شامل نگهداری و پرورش انواع گاو و گوساله، گوسفند، بز و بزغاله، سهم بسزایی در تولید گوشت و فرآورده‌های لبنی استان و کشور دارد.
یک دامدار معتقد است که کمبود و گرانی نهاده‌های دامی و علوفه از یک طرف و از سویی دیگر قیمت‌های ناعادلانه گوشت و شیر در بازار فضایی را بوجود آورده است که فعالیت در صنعت دامداری فاقد توجیه اقتصادی و به عبارتی زیان‌ده شود. پرداخت نقدی هزینه نهاده‌های دامی و علوفه و دریافت مدت دار وجوه فروخته شده گوشت و شیر، دست دامدار را برای توسعه این صنعت بسته است.
اینها بخشی از صحبت‌های یک فعال صنعت دامداری در بزرگترین مجتمع پرورش دام سنگین استان مرکزی در شهرستان ساوه است.
مدیر مجتمع دامداری افرادشت صالح آباد ساوه در گفت و گو با ایسنا، با تاکید بر اینکه دامداری ها نیاز به حمایت جدی مسئولان دارند، گفت: خشکسالی پی در پی و همچنین نرخ بالای نهاده ها و علوفه دامی از یک طرف و از طرف دیگر کاهش قیمت گوشت قرمز موجب شده اکثر گاوداری ها با چالش جدی مواجه شده و نتوانند با ظرفیت واقعی فعالیت کنند به گونه‌ای که فعالیت برخی از واحدهای پرورش دام متوقف شده است.
ضربه برزیلی به صنعت دام ایران
وی واردات گوشت‌های یخی برزیلی و هندی به دلیل قیمت پائین را ضربه مهلکی به صنعت دامداری کشور دانست و افزود: کیفیت گوشت‌های یخی به هیچ وجه با گوشت قرمز تولیدی کشور قابل مقایسه نیست.
وی با تاکید بر اینکه شعار "دام سالم، جامعه سالم" سرلوحه صنعت دامداری کشور است، گفت: مصرف کننده ایرانی هیچ اطلاعی از نحوه تغذیه دامی که در خارج از کشور تولید می‌شود ندارد و از طرفی کیفیت پائین آن و میزان پروتئینی که در گوشت وارداتی به مردم عرضه می شود با تحقق شعار دام سالم و جامعه سالم منافات دارد.
قدرتی با اشاره به اینکه در پی نوسانات ارزی، قیمت دام تا هر کیلو ۴۰ هزار تومان نیز افزایش یافت، افزود: با فروکش کردن قیمت‌ها نرخ گوشت دام هم اکنون به کیلویی ۲۵ هزار تومان رسیده است، اما بازار مصرف مناسبی ندارد. به دلیل ارزان بودن قیمت گوشت وارداتی(سرد) بخش اعظمی از مردم که قدرت خرید گوشت قرمز(گرم) تولید داخل کشور را ندارند، ترجیح می دهند که گوشت یخی مصرف کنند.
وی نبود نظارت کافی و مدیریت صحیح دولت را موجب افزایش قیمت نهاده‌های دامی بیان کرد و افزود: قبل از تشدید قیمت ها، نرخ علوفه و کاه حدود ۴۰۰ الی ۴۵۰ تومان بود، اما هم اکنون قیمت هر کیلوی آن به صورت نقدی ۱۲۰۰ تومان شده است.
این فعال صنعت دامداری کشور افزود: سالانه بالغ بر ۴۵۰۰ تن یونجه، ۷۰۰ تن کاه، ۶ هزار تن ذرت علوفه ای، ۲۰۰ تن جو و هزار تن گندم در اراضی منطقه صالح آباد وابسته به این مجتمع برای مصرف دام تولید می‌شود اما این میزان تولید نهاده‌های دامی تنها جوابگوی نیاز یک فصل از سال ۵۵۰۰ راس دام سنگین است.
وی با اشاره به اینکه میزان قیمت تمام شده تولید نهاده های دامی با قیمت خرید از بازار فاصله بسیاری زیادی دارد، افزود: دولت با واگذاری زمین و تامین آب مورد نیاز می‌تواند حمایت واقعی را از دامدار برای تامین نهاده‌های دامی انجام دهد تا گاوداری‌ها بتوانند ضمن ایجاد اشتغال در حوزه کشاورزی و زراعت برای تامین تغذیه دامی، با آسایش خاطر صنعت دامداری را توسعه دهند.
افزایش عجیب قیمت نهاده های دامی
وی افزود: هم‌اکنون قیمت نهاده‌های دامی نسبت به گذشته ۵۰ تا ۱۰۰ درصد افزایش یافته در حالی که قیمت شیر و گوشت افزایش چندانی نداشته است و عدم همخوانی افزایش قیمت نهاده‌های دامی با گوشت و شیر تولیدی، به صنعت دامداری آسیب وارد کرده است و در صورت ادامه این روند، شاهد ورشکستگی و تعطیلی واحدهای دامداری خواهیم بود. گرانی خوراک دام از عمده‌ترین مشکلات به شمار می‌رود و چون قیمت محصول تولیدی پایین است، لذا نرخ فعلی پاسخگوی هزینه‌های تولیدات دامی نیست.
قدرتی با تاکید بر اینکه حمایت‌های دولت، دامداران را شامل نمی‌شود، افزود: این حمایتها از یک طیف خاص از جمله کارخانه‌داران، دلالان صنعت شیر و لبنیات صورت می‌گیرد و در این بین دامداران بیشترین ضرر و زیان را متحمل می‌شوند.
داروهای دامی با نرخ بالا به دست دامداران می رسد
وی با تاکید بر اینکه تمام اقلام مورد نیاز از جمله خوراک دام و داروهای دامی با نرخ بالا به دست دامداران می رسد، ادامه داد: از کارشناسان مربوطه انتظار می رود که نرخ عادلانه‌ای برای قیمت دام و شیر تعیین کنند. افزایش قیمت نهاده‌های دامی و ثابت ماندن قیمت گوشت قرمز، سفید و شیر خام، توجیه اقتصادی را برای تولیدکنندگان صنعت دام از بین برده است.
دست صنعت دام زیر سنگ حمل و نقل
وی نبود نظارت کافی بر نرخ حمل و نقل را از دیگر مشکلات برشمرد و افزود: به عنوان مثال قیمت مصوب برای حمل کالا از یک استان به استان دیگر توسط متولیان صنعت حمل و نقل اعلام شده است، اما متاسفانه راننده کامیون در قبال دریافت مبلغی بیشتر از نرخ مصوب حاضر است کالای مورد نظر را جابجا کند و تولیدکنندگان نیز بالاجبار قبول می کنند و این رویه آزاردهنده است.
مدیر مجتمع دامداری افرا دشت صالح آباد ساوه در ادامه با انتقاد از فعالیت برخی دامداری ها به روش سنتی اظهار کرد: راه اندازی دامداری با روش سنتی عدم موفقیت دامدار را در پی دارد تا جایی که فرد به دلیل نبود اطلاعات لازم با پدیده تلفات دامی مواجه شده و مالک دامداری پس از یک مدت کوتاه ورشکسته خواهد شد.
وی فعالیت دامداری با بهره گیری از تکنولوژی مدرن و علمی را مورد تاکید قرار داد و افزود: برخی به بهانه ایجاد اشتغال با دریافت تسهیلات ارزان قیمت اقدام به تاسیس دامداری می‌کنند و از آنجاکه سواد لازم برای نگهداری و مراقبت از دام را ندارند به جای توسعه دامداری، با تلفات دامی ناشی از بیماری‌های ناشناخته مواجه می‌شوند و متضرر خواهند شد.
وی به افرادی که تمایل به راه‌اندازی دامداری دارند توصیه کرد که ابتدا اطلاعات لازم را در خصوص نگهداری، مراقبت، پرواربندی، تغذیه دام، رعایت مسایل بهداشتی و ... کسب کرده و با خروج از شیوه سنتی، به دنبال کار علمی در حوزه صنعت دامداری باشند. دولت نیز با عدم پرداخت تسهیلات به دامداری‌هایی که قرار است به صورت سنتی اداره شوند از اهرم‌های نظارتی برای پیشگیری از بروز خسارت های اقتصادی استفاده کند.
خوراک بی کیفیت دام در دامداری های سنتی
قدرتی به استفاده از نان خشک کپک زده و ضایعات مواد غذایی بعنوان خوراک دام در دامداری‌های سنتی اشاره کرد و افزود: پروار کردن دام با این نوع تغدیه موجب تولید شیر و گوشت قرمز ناسالم شده و زمینه ساز بروز انواع بیماری در جامعه خواهد شد و هزینه ای گزاف را برای تامین داروی مورد نیاز جامعه بشری به دولت تحمیل می‌کند.
وی با بیان اینکه مجتمع ۸۶۰ هکتاری اش حدود ۵۵۰۰ رأس دام سنگین وجود دارد و روزانه حدود ۵۵ تن شیر و ماهانه ۷۵ تن گوشت قرمز در آن تولید و با نظارت دامپزشکی روانه بازار مصرف می شود، بیان کرد: با حمایت دولت در تامین نهاده های دامی و حذف دلالان، تولید شیر روزانه از ۵۵ تن نیز به ۷۰ تن افزایش پیدا خواهد کرد و در تولید گوشت قرمز نیز افزایش ۲۵ درصدی در دستور کار است. از طرفی حذف واسطه ها موجب کاهش قیمت تمام شده خواهد شد و مصرف کننده با قیمت عادلانه به شیر و گوشت دسترسی خواهد داشت.
علی قدرتی افزود: هم اکنون در این مجتمع دامداری برای ۱۲۰ نفر به طور مستقیم و ۶۰۰ نفر غیر مستقیم اشتغال ایجاد شده است و با تامین زیرساخت ها میزان پرورش دام سنگین ظرف دو سال آینده در این مجتمع با رشد ۲۵ درصدی تا هشت هزار راس افزایش خواهد یافت و برای حدود ۲۰۰ نفر اشتغال ایجاد خواهد شد.
به گزارش ایسنا، قیمت پایین فرآورده‌ها، نابسامانی بازار دام، وجود دلالان متعدد، هزینه بالای خوراک دام، هزینه بیمه و درمان دام، عدم تخصیص تسهیلات سرمایه در گردش، قرار گرفتن واحدهای تولیدی در بافت شهری و روستایی، عدم تناسب قیمت علوفه با شیر تولیدی، نبود سواد لازم برای دامداری، معضلات دامداری سنتی، بروز بیماری‌های ناشناخته، آمار بالای تلفات و هدررفت سرمایه‌های ملی از جمله مهمترین مشکلاتی بود که توسط این دامدار بیان شد.
از مجموع صحبت‌های این فعال صنعت دامداری اینطور استنباط می شود که از آنجاکه سهم زیادی از مصارف غذایی مردم در کشور به فرآورده‌های دامی و لبنی اختصاص دارد انتظار می‌رود مسئولان متولی بر روند تولید و عرضه این اقلام پرمصرف دقت و نظارت بیشتری داشته باشند و مشکلات و دغدغه‌های این بخش‌ها را نادیده نگیرند.
دامداری از آن دسته مهارت هایی است که به دلیل دشواری کاری کمتر کسی را به خود جذب می‌کند. پس نباید اجازه داد انگیزه دامداران نسبت به این حرفه که یکی از پر ریسک‌ترین مشاغل محسوب می‌شود از بین برود. دامداری یکی از اصلی‌ترین صنایع در تولید هر کشور محسوب می‌شود و قدرتمند شدن این صنعت در جوامع بیانگر پتانسیل بالاست و تقویت آن یک امتیاز به شمار می رود. از این رو اهتمام جدی برای حل مشکلات و موانع توسعه ای صنعت دامپروری و نظارت دقیق بر بازار و نیز عرضه و تقاضا ضرورت دو چندان دارد.
