پس از گذشت حدود دو ماه از آغاز کشت پائیزه، محدودیت‌های منابع آبی در ساوه منجر به تکرار فاجعه کشت محصولات کشاورزی با فاضلاب یا همان از سرگیری سرطان کاری در این شهرستان شده است.

محمد روستائی در گفت ‌ و ‌ گو با خبرنگار ایسنا، منطقه مرکزی، با ابراز نگرانی از کشت محصولات کشاورزی آبیاری شده با فاضلاب، اظهار کرد: فاضلاب شهری حاوی فلزات سنگین و آلودگی ‌ های شیمیایی بوده و بسیار خطرناک است. آبیاری محصولات کشاورزی با این آب به دلیل اینکه موجب ماندگاری سموم در کشت می ‌ شود، زمینه ‌ ساز بروز بسیاری از بیماری ‌ ها و انواع سرطان ‌ هاست.

 

وی بیان کرد: بخشی از آب فاضلابی که از طریق جوی ‌ ها و انهار شهری جاری شده و نهایتا در یک نقطه مرکزی تجمیع می ‌ شود، قبل از تجمیع در یک نقطه از خیابان و کوچه ‌ هایی گذشته است که مملو از آلودگی ناشی از تردد خودروها هستند، این آب پس از ترکیب با اثرات لاستیک و لنت خودرو کف خیابان، حاوی فلزات سنگین و آلودگی ‌ های شیمیایی می شود.

 

وی با اشاره به بازدید اخیر خود از منطقه ای که زمین های کشاورزی آن با استفاده از فاضلاب آبیاری می شود تصریح کرد: آبیاری محصولات کشاورزی با فاضلاب تاثیر منفی ظاهری زیادی بر روی تولیدات کشاورزی نخواهد داشت به گونه ‌ ای که تشخیص اینکه این گیاه از طریق آب کشاورزی سالم یا فاضلاب آبیاری شده است امکان پذیر نیست، اما تاثیر بسیار منفی و خطرناکی روی انسان یا حیوان خواهد داشت و مصرف تولیدات این چنینی اثرات مخربی بر روی بدن می گذارد.

 

روستائی تاکید کرد: کارشناسان بهداشتی و کشاورزی معتقدند که فاضلاب ‌ های شهری حاوی مقادیر زیادی فلزات سنگین و سمی است و می ‌ توانند شامل مخلوطی از آلودگی ‌ های بیولوژیکی و شیمیایی باشند. در واقع بیشترین و خطرناک ‌ ترین آثار مسمومیت بوسیله فلزات سنگین، در ‌ مراحل رشد و نمو انسان رخ می ‌ دهد و باعث کندذهنی و اختلال در یادگیری، اختلال در حافظه، آسیب دیدن سیستم عصبی و اختلالات حرکتی نظیر تشنج یا بیش ‌ فعالی در کودکان می ‌ شود.

 

وی ادامه داد: به اعتقاد کارشناسان بهداشتی و کشاورزی، جیوه و سرب احتمال ابتلا به سندرم خود ایمنی را افزایش می ‌ دهند و عوارضی همچون روماتیسم قلبی، امراض کلیوی، ناراحتی ‌ های عصبی و اختلال در سیستم گردش خون را باعث می ‌ شوند. فلز سرب می ‌ تواند مانند کلسیم در استخوان ‌ ها رسوب کند که این امر باعث ایجاد تومورهای کلیوی و سرطان ‌ های مختلف می ‌ شود. همچنین کادمیوم موجود در کودهای کشاورزی عوارض مختلفی از قبیل کم ‌ خونی، بیماری استخوانی، کبدی و کلیوی ایجاد می ‌ کند.

 

این کارشناس ارشد مهندسی کشاورزی در ادامه از مسئولان خواست تا به جای فرافکنی به فکر چاره ای اساسی برای حل این معضل در شرایط کم آبی باشند و گفت: مسئولان برای حل این مشکل که از اهمیت بالایی برخوردار است و به سلامتی مردم بستگی دارد به فکر راه چاره باشند و دستگاههای مرتبط با حوزه سلامت نظیر وزارت بهداشت، جهادکشاورزی، نیرو و ... با یک کار بین بخشی اقدام عملی در این رابطه انجام دهند.

 

وی تصریح کرد: به نظر کارشناسان بهترین راهکار تامین آب کشاورزی برای مزارع با وجود کم ‌ آبی در کشور، تصفیه و بازچرخانی آب حاصل از فاضلاب ‌ های شهری و پساب ‌ های کشاورزی است و این راهکار باید هرچه سریعتر عملیاتی شود.

 

این کارشناس ارشد مهندسی کشاورزی در پاسخ به این پرسش که با توجه به بارش ‌ های مطلوب پائیزی آیا نیاز به آبیاری کشت پائیزه وجود خواهد داشت، گفت: میزان بارش ‌ ها به حدی نبوده است که پاسخگوی نیاز آبی کشت پائیزه شود و تاثیرگذاری آن بسیار کم بوده است. این بارش ها فقط به جوانه زنی زودتر کمک خواهد کرد از این رو قطعا بهره برداران اقدام به آبیاری از روش ‌ های گوناگون خواهند کرد.

 

خبرگزاری ایسنا، پیشتر با انتشار گزارشی با عنوان "فاجعه در ساوه/ ایجا سرطان می کارند!" که در مورخ 10 تیرماه سالجاری بر روی خروجی این خبرگزاری قرار گرفت به ابعاد گوناگون این فاجعه زیست محیطی در این شهرستان پرداخت و در گفتگو با مسئولان و کارشناسان به تبعات این اقدام غیرقانونی و راهکارهای مربوطه پرداخت.

 

گرچه رسانه‌ای شدن این موضوع بازتاب زیادی را در پی داشت و حتی با واکنش مسئولان سازمان محیط زیست کشور، وزارت بهداشت، وزارت جهادکشاورزی و حتی وزارت نیرو همراه بود به گونه‌ای که حتی با دستور مقام قضائی موتورهای آبی که اقدام به انتقال فاضلاب از کانال به مزارع می‌کردند جمع آوری شد. اما وسوسه روان شدن فاضلاب در کانال در پی بارش‌های پائیزی کشاورزان این منطقه را ترغیب به کشت مجدد یونجه، گندم و جو کرد و در ماه‌های اخیر سرطان‌کاری در ساوه البته در وسعت محدودتری از سر گرفته شد.

 

با وجود اینکه مسئولان جهادکشاورزی شهرستان ساوه صحت خبر آبیاری مزارع با فاضلاب در منطقه زرباف ساوه را با آغاز کشت پائیزه رد کردند، اما بازدیدهای میدانی خبرنگار ایسنا نشانگر از سرگیری آبیاری با فاضلاب در این منطقه است البته بهره‌برداران به دلیل ترس از جمع آوری موتورهای آب و برخوردهای قانونی اقدام به استتار و پوشاندن کامل موتورهای پمپاژ آب کرده و پس از اتمام آبیاری اقدام به جمع آوری آن می کنند.

 

مدیرجهاد کشاورزی شهرستان ساوه در گفتگو با ایسنا از بازدید اخیر مقامات جهادکشاورزی استان مرکزی و ساوه از مزارع منطقه زرباف خبر داد و گفت: در جریان این بازدید سرزده هیچ موتور آبی برای انتقال فاضلاب به مزارع ساوه مشاهده نشد.

 

حسن شریفی افزود: در جلسه ‌ ای که در کارگروه مدیریت پسماند شهرستان در فرمانداری ساوه برگزار شده بود، امور آب ملزم به جمع آوری موتورها یا پمپ ‌ های آب شده است و باید در بازدیدهای مستمر چنانچه موردی مشاهده شد، اقدام شود.

 

وی بیان کرد: وظیفه جهادکشاورزی این است که در جریان بازدید از مزارع چنانچه بهر‌ه برداران اقدام به کشت با فاضلاب کنند مراتب را گزارش دهد و با دستور مقام قضائی از طریق سازمان امور آب برخورد قانونی صورت گیرد.

 

اما برخلاف مدیر جهادکشاورزی شهرستان که خبر انجام کشت پائیزه با فاضلاب را تائید نکرد، رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان معتقد است که گزارش بازدیدهای کارشناسان و محیط ‌ بانان این اداره بیانگر انجام مجدد این کار غیرقانونی در منطقه زرباف است.

 

هادی رستم‌خانی اظهار کرد: فعالیت موتورهای انتقال فاضلاب از کانال به مزارع در بازدید حدودا سه هفته پیش که توسط اداره محیط زیست شهرستان بعمل آمد کاملا مشهود بود و گزارش این بازدید به دادستانی و فرمانداری شهرستان ارسال شده است.

 

وی ادامه داد: به محض اطلاع بهره‌برداران از بازدیدهایی که توسط محیط زیست شهرستان صورت گرفت و متعاقب آن اقدام امور آب برای جمع آوری موتورهای پمپاژ فاضلاب، کلیه تجهیزات و موتورها توسط کشاورزان قبل از هرگونه اقدام قانونی جمع آوری شده بود و در بازدید بعدی اثری از این اقدام غیرقانونی نبود. البته به نظر می‌رسد که به صورت مقطعی از فاضلاب استفاده می‌شود و پس از اتمام کار اقدام به جمع آوری می‌کنند.

 

رستم‌خانی در ادامه از خبرگزاری ایسنا به دلیل حساسیت ایجاد شده در پی رسانه‌ای شدن این معضل زیست محیطی قدردانی کرد و افزود: قطعا با بازدیدهای مستمر و ارسال گزارش به مراجع ذیربط پیگیر جلوگیری از ادامه این فاجعه زیست محیطی خواهیم بود.

 

پس از انتشار گزارش "اینجا سرطان می ‌ کارند" که منجر به توقف آبرسانی به مزارع جنوب شرق ساوه که از طریق فاضلاب آبیاری می ‌ شدند، شد و با دستور مقام قضائی و پیگیری مسئولان موتورهای آبیاری نیز جمع آوری شد، خبرگزاری ایسنا به روی دیگر سکه فاجعه در کشاورزی ساوه پرداخت و با انتشار گزارشی از زبان کشاورزان منطقه با عنوان "مجبوریم سرطان بکاریم" که در تاریخ 19 تیرماه سالجاری بر روی خروجی این خبرگزاری قرار گرفت، خواستار اقدام عملی به منظور تعیین تکلیف کشاورزان به منظور کشت اصولی و درآمدزا شد.

 

آبیاری مزارع با استفاده از فاضلاب قطعا اقدامی نادرست و غیرقانونی است، اما نمی ‌ توان نسبت به دردهای کشاورزان و مشکلاتی که آنان در مواجهه با بحران کم آبی تحمل می‌کنند بی توجه بود. تنها منبع درآمدی آنان کشاورزی رو به زوال است و باید فکری اساسی برای آنان کرد تا هر روز بیچاره ‌ تر نشوند و مجبور نشوند برای گریز از شرایط موجود به کاری دست بزنند و بیش از این گرفتار شوند .

 

پیشتر نیز معاون برنامه ‌ ریزی و امور عمرانی فرمانداری ساوه در گفتگو با ایسنا، به تشریح جزئیات جلسه کارگروه مدیریت پسماند شهرستان ساوه پرداخته بود و با تاکید بر جمع آوری تاسیسات پمپاژ فاضلاب به مزارع ساوه خواستار امحاء مزارع کشاورزی آبیاری شده با فاضلاب شده بود.

 

به گفته مهدی الیاسی براساس تکلیفی که بر عهده هر دستگاه اجرایی نهاده شده بود در جلسه کارگروه مدیریت پسماند شهرستان مقرر شد که امور منابع آب ساوه در سریعترین زمان ممکن حداکثر ظرف مدت یک هفته اقدام به جمع آوری موتورهای پمپاژ فاضلاب به مزارع کند. جهاد کشاورزی شهرستان نیز ضمن انجام کار ترویجی و آموزش الگوی کشت مناسب با اقلیم ساوه و شرایط کم آبی، از کشت هرگونه محصول با فاضلاب جلوگیری بعمل آورد.

 

الیاسی تصریح کرده بود: از آنجاکه میزان آلایندگی آب‌های سطحی به دلیل ترکیب با زباله‌ها بویژه مواد پلاستیکی بسیار بالاست لذا امکان تصفیه آن در تصفیه خانه فاضلاب ساوه به دلیل حجم بالای آلایندگی وجود ندارد از این رو قرار شد شهرداری ساوه نسبت به تهیه و استقرار تاسیسات پیش تصفیه در خروجی شهر اقدام کند و پس از آن پساب خروجی شهر به تصفیه خانه فاضلاب برای تصفیه منتقل شود. شهرداری همچنین موظف شده بود که با استقرار تجهیزات مناسب در مسیر کانال عبور آب های سطحی شهری مانع از ورود اجسام و زباله بویژه مواد پلاستیکی به کانال شده و زباله‌های مسیر جمع آوری شود. همچنین زباله ‌ هایی که هم اکنون در مجاورت کانال فاضلاب رها شده است پاکسازی و امحا شود.

 

معاون فرماندار با تاکید بر نقش نظارتی محیط زیست در اجرای مصوبات این کارگروه تصریح کرد: چنانچه هر کوتاهی از سوی اشخاص حقیقی(کشاورزان برای تداوم کشت با فاضلاب) و یا حقوقی (عدم اجرای مصوبات کارگروه) در این حوزه صورت گیرد محیط زیست موظف به ارائه گزارش است و پیگیری از طریق دستگاه قضایی خواهد بود.

 

به گزارش ایسنا، قطعا صرف گزارش دادن ‌ ها یا بازدید کردن ‌ ها مشکلات را رفع نکرده و مانع ورود فاضلاب به کانال ‌ های کشاورزی یا مانع استفاده از فاضلاب در تولید محصولات کشاورزی نمی ‌ شود و باید اقدامات را بویژه وقتی پای سلامت مردم در میان است به فوریت انجام داد تا تولید چنین محصولی به بازار نرسیده متوقف شود .

 

آلودگی ‌ های زیست محیطی تاثیرگذار بر کیفیت محصولات کشاورزی همواره دغدغه متولیان سلامت در تمامی جوامع است و در این میان آبیاری زمین ‌ های کشاورزی بوسیله فاضلاب تصفیه نشده شاید از نگاه مردم و دغدغه ‌ مندان حوزه سلامت گناهی نابخشودنی محسوب شود، گناهی که چندی است در مزارع جنوب و جنوب شرق ساوه بوقوع می ‌ پیوندد .

 

فاضلابی که در این منطقه مورد استفاده کشاورزان قرار می ‌ گیرد، حاصل تجمیع روان‌آب‌های شهری است که پس از تجمیع از طریق جوی ‌ هایی به این کانال می ‌ ریزد و به گفته مدیرعامل آبفا ساوه آلودگی آن بسیار بالاست.  

 

مسئولان مربوطه گفته ‌ اند که این موضوع را پیگیری کرده ‌ اند یا می ‌ کنند اما آنچه در حال حاضر در حال اتفاق افتادن است، جریان فاضلابی است که همچنان در میان محصولات کشاورزی روان است .