اینروزها بازارها شلوغند، آنقدر که گاهی جای سوزن انداختن نیست، بگذریم از اینکه آنکه در نهایت برای خرید تصمیم می گیرد، نه خریدار و فروشنده که جیب پر و خالی است و مردم بسته به توان اقتصادی و بنیه مالی خود وارد گود خرید می شوند در نهایت به قول معروف باپول ها به کباب می رسند و بی‌پول‌ها به دود کباب، اما آنچه در آستانه نوروز از لیست خیلی ها با هر میزان توان مالی خط نمی خورد، آجیل به عنوان اصلی ترین یار تیم پذیرایی از مهمانان نوروزی است.
گزارش ایسنا، منطقه مرکزی، از جمله مغازه‌هایی که این روزها مملو از مشتری است، مغازه‌های عرضه کننده آجیل شب عید است. خرید آجیل به عنوان یک نماد در فرهنگ پذیرایی نوروزی ایرانی، از قدیم‌الایام در این سرزمین رسم بوده است هرچند در گذشته شاید مردم ایران به نخودچی و کشمش و گردو و بادام و برگه زردآلو و هلو و در کل آنچه به کمک سفره سراسر لطف زمین می رویاندند به عنوان آجیل پذیرایی شان بسنده می کردند اما سالیان درازی است که پای اجزای جدیدی به این ترکیب باز شده و آنرا به ترکیبی گرانقیمت و حتی در برخی موارد اشرافی تبدیل کرده است.
از آنجاکه در روزهای پایانی سال تقریبا نمی‌توان خانواده‌ای را یافت که آجیل نخرد، از این رو آجیل فروش ها اینروزها با حجم بالای مشتری که برای تهیه این کالای ضروری سبد نوروزی اقدام کرده اند مواجه هستند و به تبع آن فعالان این حوزه با مشکلاتی نظیر مداخله برخی از افراد سودجو در بازار این کالا و نوسان قیمت آن و مواردی همچون همخوانی نداشتن عرضه و تقاضا مواجه هستند.
در ادامه سلسله گزارش های هفتگی دوشنبه های صنفی ایسنا، این هفته در گفت‌وگو با فعالان این صنف به بررسی مشکلات آنها و استماع راهکارهای پیشنهادی شان برای برون رفت از این مشکلات پرداخته‌ایم.
جای خالی برند زرندیه در بازار آجیل
یک عمده فروش آجیل در شهرستان زرندیه از بازار آجیل و خشکبار به عنوان یک بازار فصلی و مقطعی یاد کرد که میزان تقاضای مردم از این کالا اصلی‌ترین مولفه در میزان عرضه آن است و گفت: حجم قابل توجهی از آجیل مصرفی مردم این شهرستان از تهران تامین می‌شود و تنها در روستاها مردم بخش عمده‌ای از آجیل مصرفی خود نظیر بادام، پسته، گردو، کشمش و تخمه کدو و هندوانه را تولید و به سبک و سیاق روستایی آجیل تهیه می کنند.
محمدحسین توکلی افزود: با وجود اینکه شهرستان زرندیه قطب تولید پسته استان مرکزی است و بیش از هفت هزار هکتار از باغات بارده این شهرستان به کشت این محصول اختصاص یافته است اما محصول تولیدی پسته این شهرستان یا یکجا به کشورهای دیگر صادر می‌شود یا به بازار تهران و کرمان جهت عرضه در سایر نقاط کشور ارسال می‌شود و مردم این شهرستان هیچ سهمی از پسته تولیدی زرندیه ندارند و باید پسته مورد نیاز آجیل شب عید خود را از بازاری تهیه کنند که برند زرندیه را ندارد.
وی بیان کرد: معمولا هر شهرستانی با یک برند کشاورزی شناخته می‌شود و زرندیه نیز قطب تولید پسته کشور است، اما دریغ از عرضه حتی یک کیلو پسته در مبادی ورودی و خروجی این شهر برای عرضه به گردشگران یا مصرف مردم ساکن در این شهرستان که به نظر می رسد باید به گونه‌ای برنامه‌ریزی کرد که مردم زرندیه از تولیدات این شهرستان سهمی داشته باشند.
هر سال کمتر از پارسال
یک فعال صنف آجیل و خشکبار در ساوه نیز در همین رابطه با اشاره به کاهش میزان تقاضای مردم در خصوص خرید آجیل در شب عید گفت: میزان تقاضای مردم برای خرید آجیل شب عید هر سال نسبت به سال قبل کاهش می‌یابد.
عباس کارگر عنوان کرد: به دلیل کاهش توان خرید مردم در سال جاری، پیش‌بینی شود میزان استقبال مردم از خرید آجیل تا 20 درصد نسبت به سالهای گذشته کاهش یابد.
جیب خالی کارگران و بازار چشم انتظار
وی با اشاره به اینکه بخش اعظمی از مردم ساوه را کشاورزان و کارگران تشکیل می‌دهند، اظهار کرد: سرمازدگی باغات انار و نبود درآمد ناشی از فروش انار در جیب کشاورزان و باغداران بر بازار شب عید در این شهرستان تاثیر می گذارد، مضاف بر اینکه در سایر تولیدات کشاورزی نیز به دلیل کم آبی محصول قابل توجهی تولید نشده است و کشاورز یا باغدار ساوجی از نظر وضعیت معیشت و اقتصاد بسیار در تنگنا قرار دارد.
وی افزایش تورم در جامعه را نیز عامل دیگری برای کاهش میزان تقاضای بازار شب عید دانست و افزود: در برخی از اقلام آجیل مانند بادام هندی شاهد افزایش قیمت تا 30 الی 40 درصد هستیم و در برخی از اقلام نیز از 10 الی 20 درصد افزایش قیمت بوجود آمده است و کمتر قلمی در ترکیب آجیل هست که رشد قیمت نداشته باشد.
کارگر در ادامه به تولید محصولاتی نظیر بادام و پسته در ساوه اشاره کرد و گفت: بادام تولیدی شهرستان ساوه تنها نیاز 30 درصد از جمعیت این منطقه را برطرف می‌کند و برای تامین نیاز مابقی جمعیت شهرستان باید به سراغ سایر شهرها رفت.
اینجا هم پای واسطه ها در میان است
وی به حجم قابل توجه پسته تولیدی ساوه نیز اشاره کرد و گفت: حجم بالای پسته تولیدی شهرستان ساوه موجب ورود دلالان و واسطه‌ها به بازار پسته شده و آنها به صورت یکجا اقدام به خرید این محصول در فصل برداشت می‌کنند و با افزایش قیمت قابل توجهی در شب عید آنرا به بازار عرضه می‌کنند.
وی ادامه داد: تنها برخی از باغات پسته شهرستان که از وسعت کمتری برخوردار هستند اقدام به عرضه پسته تولیدی خود در سطح شهرستان می‌کنند.
به گفته این فعال صنف آجیل در ساوه افزون بر 80 درصد آجیل مصرفی شهرستان و حتی استان مرکزی از بازار تهران، اصفهان و قم تامین و توسط حدود 50 واحد صنفی آجیل در این شهرستان به مردم عرضه می شود.
واردات بی رویه و قاچاق بادام ها
وی در ادامه با اشاره به اینکه در سالهای اخیر شاهد رشد واردات بادام هندی و بادام خارجی به داخل کشور هستیم، افزود: واردات بی رویه این محصول علاوه بر اینکه موجب افزایش قیمت سالانه آن تا درصد بالایی می شود زمینه قاچاق آن را نیز فراهم کرده است که موجب ایجاد نوسان در قیمت تمام شده آجیل و خشکبار می شود.
وی گفت: بخش اعظمی از بادام هندی و بادام خارجی به صورت قاچاق وارد کشور می‌شود از این رو قیمت تمام شده آن سرسام آور است و تبعات منفی را بر بازار آجیل و خشکبار وارد می‌کند.
کارگر در ادامه رقابت پایین در عرصه قیمت‌گذاری و کیفیت آجیل عرضه شده را از دیگر مشکلات بازار آجیل در استان مرکزی دانست و افزود: اگر تعداد عرضه‌کنندگان آجیل در یک شهر بیشتر باشد عمده‌فروشان می‌توانند بهتر و دقیق‌تر خرید کنند و این بازار از انحصاری بودن خارج شده و قیمت‌ها با ثبات بیشتری و با تاکید بر کیفی بودن محصول تعیین می‌شود.
به گزارش ایسنا، گرچه براساس گزارش میدانی خبرنگار این خبرگزاری از بازار شب عید، تهیه آجیل به دلیل اینکه یک سنت قدیمی ایرانی است به زعم اکثر مردم جزو اولویت های نخست به شمار می‌رود، اما رئیس اتحادیه صنف آجیل و خشکبار و قنادان اراک تهیه آجیل را اولویت نخست مردم نمی‌داند و معتقد است که خرید میوه و پوشاک از نظر مردم در اولویت قرار دارد.
حسن شمس بازار آجیل را به دلیل اینکه در اولویت خرید مردم نیست، دچار رکود بیشتر نسبت به سایر صنوف می داند.
وی آجیل را آخرین بسته سبد کالای خانوار در طول سال دانست و اظهار کرد: خرید آجیل تنها در آستانه نوروز به عنوان اولویت دوم یا سوم مطرح است در حالیکه در طول سال جزو اولویت‌های دهم به بعد خانوارها محسوب می‌شود.
وی گفت: مردم با توجه به بضاعت اندکی که دارند به سختی خرید می‌کنند چرا که اولا قیمت آجیل بالاست و از طرفی وضعیت اقتصادی مردم به گونه ای نیست که بتوانند آجیل را به مقدار کافی خرید کنند.
افزایش قیمت چندانی صورت نگرفته
وی به فعالیت بیش از 60 واحد صنفی عرضه کننده آجیل و خشکبار در شهرستان اراک اشاره کرد و گفت: به غیر از پسته و بادام هندی که با قیمت دلار ارتباط مستقیم دارند در مابقی اقلام آجیل رشد قیمت چندانی صورت نگرفته است و بعضا در حد کیلویی هزار یا دو هزار تومان افزایش قیمت دارند و در برخی دیگر نیز هیچ افزایش قیمتی نسبت به سال گذشته صورت نگرفته است.
شمس کاهش میزان تولید پسته به دلیل سرمازدگی باغات را موجب گرانی پسته در سال جاری دانست و اظهار کرد: نوسان قیمت ارز و سنجش پسته با قیمت ارز برای صادرات موجب شده است که قیمت آن تا کیلویی 15 هزار تومان در برخی از ارقام نسبت به مدت مشابه سال گذشته در ماه جاری افزایش یابد.
پسته ها تا سال بعد در انبارند!
وی بیان کرد: از طرفی برخی از تولیدکنندگان پسته کشور نیز اقدام به فروش پسته خود قبل از سال نمی‌کنند و منتظر افزایش قیمت در بعد از سال می‌مانند چرا که معتقدند تا قبل از برداشت پسته در سال آینده قیمت پسته همچنان افزایش پیدا می‌کند و به دلیل سود بیشتر پسته تولیدی خود را در انبار نگهداری می‌کنند.
بازار آجیل فصلی است/آجیل‌فروش‌ها دست به عصا پیش می‌روند
این فعال صنفی در بازار آجیل و خشکبار به رکود بازار به عنوان مشکل دیگر اشاره کرد و گفت: بازار آجیل فصلی است و در مقاطعی از سال مصرف خوبی دارد. به عنوان مثال آجیل در شب عید تقاضای بیشتری دارد و فروشندگان این محصول باید به گونه‌ای برنامه‌ریزی کنند تا بتوانند آجیل خود را تا پایان سال بفروشند و در غیر این صورت به دلیل ناتوانی در نگهداری آن در بازار، مجبور به مرجوع کردن کالا با قیمتی کمتر و انتقال به سردخانه می شوند که خود آسیبی جدی به این بازار وارد می‌کند.
وی ادامه داد: از طرفی عدم ریسک پذیری واحدهای صنفی در تهیه آجیل مشکلاتی را به همراه دارد. به عنوان مثال یک فروشنده به جای خرید یک تن آجیل برای فروش شب عید تن به ریسک نداده و اقدام به تهیه 500 کیلو می‌کند چرا که معتقد است نمی‌تواند بیشتر از این بفروشد و باید کالای بر روی دست مانده را یا به قیمتی کمتر مرجوع کند یا در مغازه خود نگهدارد که برای مدت طولانی کرم‌زده می‌شود از این رو کمتر خرید می‌کند و برعکس اگر کل بار خود را به فروش برساند در صورت مراجعه مجدد برای خرید دوباره با رشد چند درصدی قیمت نسبت به خرید قبل که بعضا طی دو هفته یا 20 روز رخ داده مواجه خواهد شد.
شمس بیان کرد: رکود حاکم بر بازار در طول سال، موجب ترس و واهمه واحدهای صنفی در خصوص تهیه آجیل به مقدار زیاد شده است و مجبورند دست به عصا راه بروند و حتی کمتر از میزان پیش بینی تقاضا اقدام به خرید کالا کنند.
وی در ادامه گفت: در هیچ خانه ایرانی نمی توان دید که آجیل شب عید وجود نداشته باشد و هر کس به میزان توان خود اقدام به خرید می کند و هر سال از حجم خرید آجیل مردم کاسته می شود و مردم بیشتر به دنبال خرید کمتر و ارزان تر هستند.
کاهش 50 درصدی خرید آجیل
وی اظهار کرد: در سالهای گذشته یک خانواده چهار نفره حداقل پنج کیلو آجیل مرغوب تهیه می کرد اما در سالهای اخیر میزان خرید مردم به قدری کاهش پیدا کرده است که شاهد کاهش 50 درصدی میزان خرید آجیل در بازار هستیم.
وی در ادامه از شهروندان خواست آجیل مورد نیاز شب عید خود را از مراکز مجاز و دارای پروانه کسب خریداری کنند و چنانچه تخلفی در نحوه عرضه و قیمت آن مشاهده شد مراتب را به بازرسان اتحادیه و اتاق اصناف گزارش دهند.
به گزارش ایسنا، به نظر می رسد اصلی ترین معضل در تنظیم بازار آجیل و نبود همخوانی بازار عرضه و تقاضا رشد قارچ گونه اماکن عرضه آجیل بدون مجوز یا همان زیرزمینی است که آسیب جدی را به فعالان این صنف وارد می کند و می طلبد از طریق مراجع ذیربط نظیر اتاق اصناف یا سازمان تعزیرات حکومتی این مراکز شناسایی و مانع از ادامه حیات آنها شوند.
از طرفی نبود تخصص و مهارت لازم در نگهداری آجیل مطابق با شرایط آب و هوایی موجب می شود که فعالان این صنف قدرت ریسک پذیری نداشته و مطابق با نیاز بازار فصلی این کالا اقدام به عرضه کنند و همین موضوع نزد تولیدکنندگان نیز صادق است .
از این رو برخورداری از تجربه کافی و کسب مهارت لازم در خصوص نگهداری آجیل و خشکبار در شرایطی که منجر به فاسد شدن آن نشود موجب خواهد شد که به مقدار کافی آجیل و خشکبار مورد نیاز شب عید در واحدهای صنفی ذخیره سازی شود تا هرگونه نوسان در میزان عرضه و تقاضا نتواند قیمت آن را افزایش یا کاهش دهد و از یک بازار باثبات در این کالای پرخریدار شب عید برخوردار باشیم.
باید در حوزه راهکارهای تنظیم بازار شب عید و جلوگیری از رشد بی رویه قیمت ها به خصوص در روزهای پایان سال یک موضوع مهم را مدنظر داشت و آن اینکه متاسفانه بیشتر ادارات و شرکت ها حقوق و مزایا و عیدی کارکنان را چند روز آخر سال پرداخت می کنند و این امر منجر به رشد نقدینگی در بین مردم شده و فرصت سودجویی را در بین برخی بوجود می آورد که اقدام به افزایش قیمت کنند در حالیکه اگر حقوق اسفندماه و عیدی کارکنان از همان روزهای نخست اسفندماه پرداخت شود اولا شاهد حجم بالای حضور مردم طی یک بازه زمانی بسیار محدود در بازار نخواهیم بود و در ثانی میزان عرضه و تقاضا در بازار به تناسب مطلوب رسیده و متعادل خواهد شد.
گفتنی است، رئیس اتحادیه صنف آجیل و خشکبار و قنادان اراک قیمت اقلام مختلف آجیل را به شرح زیر اعلام کرد:
آجیل چهار مغز مخصوص: کیلویی 55 الی 60 هزار تومان
آجیل شیرین اعلاء: کیلویی 40 هزار تومان
آجیل‌های درهمی شش مغز: کیلویی ۷۰ هزار تومان
آجیل چهار مغز بی نمک: 30 الی 35 هزار تومان
انواع پسته: بین 44 تا 75 هزار تومان
انواع بادام: کیلویی 62 تا 70هزار تومان
بادام هندی: کیلویی 75 الی 80 هزار تومان
مغز فندق: کیلویی 70 الی 75 هزار تومان
کشمش کیلویی: 15 الی 20 هزار تومان
نخودچی کیلویی: 16 هزار تومان
تخمه ژاپنی: بین 20 تا 38 هزار تومان
تخمه کدو: بین 20 تا 25 هزار تومان
