ماه مبارک رمضان ماه میهمانی خدا و ماه پرهیز از گناهان است. فلسفه روزهداری، تمرین و مراقبت نفس برای رسیدن به مراتب بالای تقوا و خویشتن‌سازی است که خود لازمه به کمال رسیدن است. اهمیت و نقش تغذیه صحیح در این ایام بر کسی پوشیده نیست و مطالعات متعدد نشان داده است که روزهداری در کنار اجرای برنامه غذایی صحیح در این دوران در پیشگیری و کنترل بیماری‌های غیرواگیر بسیار مفید و کمک‌کننده است.
در همین رابطه کارشناس تغذیه معاونت بهداشتی دانشکده علوم پزشکی ساوه در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا، منطقه مرکزی، به توصیه‌های غذایی مهم در هنگام روزهداری پرداخت و گفت: هر دو وعده غذایی سحری و افطار در حفظ سلامتی در این ایام اهمیت ویژه‌ای دارند. حذف هر یک از این دو وعده غذایی می‌تواند مشکلات متعدد و متفاوت گوارشی و ... را به دنبال داشته باشد.
مینا اسدی افزود: هنگام افطار از آغاز كردن تغذیه با آب سرد، شربت‌های خنک، نوشابه و مانند اینها جدا خودداری كنید و به جای آب سرد كمی آب گرم یا چای كمرنگ بنوشید.
وی با اشاره به اینکه افطار را با خوردن خرما، كشمش، عسل و به طور كلی با یك قند طبیعی آغاز كنید، اظهار کرد: معده خالی در هنگام افطار تحمل غذای سنگین را ندارد، لذا خوردن غذاهای سهل‌الهضم و تقریبا نرم مانند حلیم بدون روغن، پوره سیب‌زمینی، انواع سوپ یا آش رقیق و کم چرب، فرنی، انواع خورش یا خوراک کم چرب ( مثل خوراک مرغ با سبزیجات) برای افطار مناسب‌تر است .
وی گفت: یکی از شیرینی‌جات محبوب در ماه مبارک رمضان زولیبا و بامیه است، بدلیل روغن و شکر زیاد در این محصول توصیه می‌شود علاوه بر مصرف کم این مواد، از خرما و کشمش به عنوان مواد جایگزین استفاده شود.
وی گفت: در صورت عدم مصرف وعده سحري، قند خون افت پيدا كرده و تمايل به مصرف غذاهاي سرخ كرده و به ويژه شيرين افزايش يافته و این امر باعث چاقي مي‌شود. همچنين افت قند خون، سردرد، سرگيجه و عوارض عصبي را به دنبال دارد.
وی با بیان اینکه نوجوانان بايد در وعده سحري از مواد داراي آب زياد مانند ماست، شير، سوپ، سبزي‌ها و ميوه‌ها به ميزان كافي استفاده كنند، افزود: استفاده كافي از سبزي، سالاد و ميوه، ميزان تشنگي را كاهش مي‌دهد.
اسدی بیان کرد: بهتر است در وعده های افطار و سحري از مصرف قهوه و چاي پررنگ که باعث دفع آب بدن مي‌شوند نيز پرهيز شود و برای پیشگیری از کم آبی بدن در طول روز بهتر است بلافاصله بعد از اتمام سحري از نوشيدن چاي اجتناب شود.
وی اظهار کرد: كله‌پاچه، سیرابی و شیردان موجب تشنگی زیاد می‌شوند، لذا بهتر است در ماه مبارك رمضان مصرف نشوند، اما در صورت تمايل به مصرف بهتر است به صورت كم‌نمک و در افطار استفاد شوند.
وی بیان کرد: بهتر است نيم تا يك ساعت بعد از خوردن سحري نخوابيد تا از رفلاكس معده( بازگشت غذا به مري و احساس سوزش سر دل ) پيشگيري شود. با توجه به اينكه در حال حاضر ماه مبارك رمضان با فصل تابستان همزمان شده است بهتر است در وعده شام غذاهاي ساده و سهل الهضم‌تر مصرف شود تا در هنگام سحري اشتهاي كافي براي صرف سحري داشته باشيد.
این کارشناس تغذیه در خصوص تشنگی در روزهداری نیز گفت: افزودن چند قطره آبليموي تازه در يک ليوان آب در هنگام سحري تشنگي در طول روز را كاهش مي‌دهد. استفاده از شربت های خاکشیر، تخم خرفه، تخم شربتی، شربت آبلیمو، سکنجبین، آب میوه‌های طبیعی نظیر آب سیب، آب انار، آب آلبالو و ... جهت پیشگیری از عطش و گرمازدگی موثر است. مصرف سه وعده غذای سحری، افطاری و شام سبک شايد براي برخي افراد قابل قبول‌تر باشد. بين افطار و سحر علاوه بر میوه‌جات فصل، از خیسانده برگه آلو، زردآلو، انجیر و مانند اینها هم می‌توان به عنوان میوه استفاده كرد.
وی در ادامه به توصیه های غذایی برای گروه‌های سنی و بیماران اشاره کرد و به روزهداری در دوران بارداری پرداخت و اظهار کرد: در سه ماهه اول بارداری که سلول‌های جنین بخصوص سلول‌های اولیه بافت مغزی در حال شکل‌گیری هستند روزهداری می تواند بر رشد عمومی جنین تأثیر گذاشته و خطرات جبران‌ناپذیری بر جای بگذارد. در سه ماهه دوم با نظر موافق پزشک معالج منعی برای روزه گرفتن وجود ندارد.
وی گفت: در سه ماهه سوم نیز روزهداری به صلاح مادر نیست. زیرا در سه ماهه سوم بخش عمده انرژی جنین از قند خون مادر تأمین می‌شود و اگر مادر در این دوران اقدام به روزه گرفتن کند امکان دارد به سیستم عصبی جنین آسیب برسد.
اسدی به موارد منع روزهداری در بارداری اشاره کرد و گفت: وزن اولیه مادر کمتر از 50-45 کیلوگرم باشد، رشد ناکافی جنین در داخل رحم، کاهش مایع درون کیسه آب و افزایش فشار خون مادر در دوران بارداری و مسمومیت حاملگی از جمله این موارد است.
وی به روزه داری در دوران شیردهی مادر نیز اشاره کرد و گفت: بر اساس شواهد موجود تا 6 ماهگی که تنها منبع تغذیه ای نوزاد شیر مادر است بهتر است که مادران روزه نگیرند، اما مادران شیردهی که کودکشان در سنین پس از 6 ماهگی به سر برده و از انواع غذاهای کمکی استفاده می کنند، می تواند با رعایت نکاتی روزه بگیرد.
اسدی بیان کرد: رژیم غذایی مادر باید غنی از پروتئین و دارای ریز مغذی‌ها نظیر آهن، کلسیم و انواع ویتامین باشد که با گنجاندن گوشت، حبوبات، لبنیات، تخم مرغ و سبزیجات و میوه جات به مقدار کافی تأمین می‌شود. در فاصله افطار تا سحر از مایعاتی نظیر آب و شیر به میزان زیاد استفاده و از انجام کارهای سنگین و خسته کننده پرهیز شود.
وی بیان کرد: بیماران دیابتی که قند خونشان به خوبی تحت کنترل است و مبتلا به بیماری‌های دیگر نیستند و بیمارانی که انسولین مصرف نمی‌کنند می توانند روزه بگیرند.
اسدی در خصوص روزهداری در بیماران کلیوی نیز گفت: در این بیماران اگر روزهداری به نحو صحیح نباشد و آب کافی در فاصله افطار تا سحری مصرف نشود، روزهداری می‌تواند برای کلیه‌ها به خصوص در بیماران مبتلا به دیابت، مبتلایان به فشار خون و افراد سالمند خطر آفرین باشد.
وی در خصوص روزهداری در مبتلایان به فشار خون بالا نیز گفت: روزه به کاهش فشار خون کمک می‌کند. افراد مبتلا به پرفشاری خون باید در طول روز فشار خون خود را چک کنند. اگر بیمار فشار خون شدید دارد یا در طول روز دچار تغییر و بالا رفتن ناگهانی فشارخون شود نباید روزه بگیرد، اما اگر در طول روز فشار خون فرد تغییر نکرد، روزه گرفتن موردی ندارد.
