به گزارش ایسنا، اصول تغذیه صحیح می‌تواند نقش مهمی در ارتقای سلامت و پیشگیری از بیماری‌ها و تسهیل روند درمان بیماری‌ها و کاهش هزینه‌های درمان داشته باشد. انتخاب‌های مختلف غذایی روزانه افراد ممکن است منجر به بهبود یا آسیب به سلامتی شوند. هر انتخاب غذایی به میزان اندکی سلامتی را تحت تاثیر قرار می‌دهد اما وقتی که این انتخاب‌ها در طول سال‌ها و دهه‌ها تکرار شوند اثرات آن‌ها بر سلامتی قابل توجه می‌شود.

عضو هیئت علمی دانشکده علوم پزشکی ساوه در گفت‌وگو با ایسنا در اینباره اظهار کرد: امروزه با تغییرات سریع و شگرف اجتماعی ناشی از روند توسعه و بویژه افزایش سن جمعیت، بیماریهای‌ غیرواگیر، علل اصلی مرگ و میر و ناتوانی در جهان هستند به طوری که بخش قابل ملاحظه‌ای از بار جهانی بیماری ها را به خود اختصاص می‌دهند.

پیشتازی کشورهای کم درآمد در ابتلا به بیماری‌های غیرواگیر

دکتر فهیمه آق با بیان اینکه بار بیماری‌های غیرواگیر در کشورهای با درآمد پایین و متوسط، به طور قابل توجهی نسبت به کشورهای پیشرفته بیشتر است، افزود: چهار بیماری عمده غیرواگیر شامل بیماری‌های قلبی عروقی، سرطان‌ها، بیماری‌های مزمن ریوی و دیابت به طور مستقیم به چهار عامل خطر اصلی قابل پیشگیری شامل تغذیه نامناسب، نبود فعالیت بدنی مناسب، مصرف دخانیات و مصرف الکل وابسته هستند.

وی بیان کرد: ایران یکی از کشورهای بزرگ در منطقه  است که بهبود شرایط بهداشتی و تغییر وضعیت اقتصادی- اجتماعی در آن به همراه شهرنشینی برنامه‌ریزی نشده، منجر به تغییر الگوی بیماری از بیماری‌های واگیردار به بیماری‌های غیرواگیر شده است. چاقی و اضافه وزن، فشار خون، فعالیت فیزیکی ناکافی، هیپرکلسترولمی و اعتیاد، پنج عامل عمده خطر هستندکه ۶۸ درصد از بار عوامل خطر و ۱۱ درصد از بار کل بیماری‌ها را در برمی‌گیرند.

گذر تغذیه‌ای از لاغری ناشی از سوء تغذیه به سوی چاقی ناشی از تغذیه نامناسب!

وی با اشاره به اینکه چاقی در سطح جهان به ابعاد اپیدمی رسیده است، افزود: سالانه حداقل ۲.۸ میلیون نفر بر اثر اضافه وزن یا چاقی جان خود را از دست می‌دهند. با وجود اینکه چاقی و اضافه وزن از مشکلات سلامت کشورهای با درآمد بالاست، اما هم اینک این پدیده در کشورهای با درآمد متوسط و پایین نیز به سرعت در حال گسترش است. جامعه ایرانی نیز از این قاعده مستثنی نیست و همانند بسیاری از کشورها در حال گذر تغذیه‌ای از لاغری ناشی از سوء تغذیه به سوی چاقی ناشی از تغذیه نامناسب پیش می‌روند که به واسطه توسعه شهرنشینی، تغییر در شیوه زندگی، الگوهای مصرف غذایی و کاهش فعالیت بدنی پدیدار شده است.

این متخصص تغذیه و رژیم درمانی بیان کرد: چاقی به عنوان تجمع غیرطبیعی یا بیش از اندازه چربی در بدن شناخته می‌شود که سلامتی فرد را مختل می‌سازد. شایع‌ترین روش برای تخمین چاقی استفاده از شاخص توده بدنی(BMI)  است. این شاخص از حاصل تقسیم وزن بر مجذور قد به دست می‌آید. افراد با شاخص توده بدنی کمتر از ۱۸.۵ کم وزن، بین ۲۴.۹ تا ۱۸.۵ دارای وزن نرمال، ۲۵ تا ۲۹.۹ مبتلا به اضافه وزن، ۳۰ و بیشتر از آن مبتلا به چاقی هستند.

اضافه وزن بزرگترین مشکل بهداشت عمومی دنیاست

وی با بیان اینکه در حال حاضر چاقی و اضافه وزن بزرگترین مشکل بهداشت عمومی دنیاست و به عنوان یکی از عوامل خطر ابتلا به دیابت نوع ۲، آسم، فشارخون بالا، سکته مغزی، بیماری عروق کرونر، سرطان و مرگ‌ومیر مرتبط با آن، بیماری‌های کبد و کیسه صفرا، آپنه خواب، اختلالات غدد درون ریز، مشکلات گوارش و بیماری‌های زنان، شناخته شده است، افزود: چاقی با بیماری‌های غیرواگیر مرتبط بوده و بار اقتصادی به نظام سلامت کشورها وارد می‌کند. افزایش وزن کیفیت زندگی، آموزش و درآمد را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد. علاوه بر این مشکلات روانی و اجتماعی نظیر اضطراب، تصور منفی از خود، داشتن دوستان محدودتر، مسن تر به نظرآمدن، کاهش اعتماد به نفس و عزت نفس از دیگر پیامدهای چاقی است.

وی با بیان اینکه محققان عوامل متعددی همچون زمینه‌های ارثی، محیطی، اجتماعی و اقتصادی را در بروز و شیوع چاقی دخیل دانسته‌اند، افزود: به طورکلی علت اصلی چاقی و اضافه وزن عدم تعادل بین کالری دریافتی با مصرفی است. افزایش مصرف غذاهای پرکالری سرشار از چربی و شکر و عدم تحرک بدنی از دیگر دلائل اصلی این مشکل جهانی است. زندگی بی‌تحرک عامل اساسی و تسهیل‌کننده بروز اضافه وزن و چاقی در کودکان نیز محسوب می‌شود.

چاقی کودکان یک معضل جهانی است

وی گفت: امروزه مشکل اضافه وزن و چاقی در کودکان و نوجوانان در جهان به صورت مشکل همگانی در جهان درآمده و به سرعت رو به افزایش است. در سال‌های‌ اخیر در کشور ما نیز همانند بسیاری از کشورهای در حال توسعه، از یکسو، فعالیت جسمانی کودکان و نوجوانان رو به کاهش گذاشته و از سوی دیگر آپارتمان نشینی، تماشای تلویزیون و بازی‌های رایانه‌ای و نیز مصرف مواد غذایی پرکالری افزایش یافته است.

او با بیان اینکه کودکان و نوجوانان چاق به احتمال زیاد در آینده بزرگسالان چاقی خواهند بود که احتمال خطر بیشتری برای ابتلا به بیماری‌های غیرواگیرخواهند داشت، افزود: از پیامدهای نامطلوب چاقی در دوران کودکی و نوجوانی می‌توان افزایش خطر دیابت نوع ۲، اختلالات چربی خون، کبدچرب، پرفشاری خون، آسم، مشکلات تنفسی و بیماری‌های قلبی- عروقی را نام برد. اهمیت چاقی در دوران کودکی نه تنها به دلیل عوارض جسمی و روانی زودرس، بلکه به دلیل افزایش چاقی بزرگسالی، افزایش بروزبیماری‌ها و مرگ‌ومیر و بار هزینه اقتصادی سنگین آن بر جامعه است. تغییر و اصلاح غذایی و تحرک و فعالیت بدنی از مهمترین توصیه‌های تغذیه‌ای برای کودکان و نوجوانان چاق است.

دکتر آق در ادامه با بیان برخی از راهکارهای پیشنهادی در سطح فردی گفت: تاکید بر مصرف صبحانه متنوع یکی از راهکارهاست. کودکان و نوجوانانی که صبحانه نمی‌خورند در وعده ناهار به دلیل افت قندخون، اشتهای زیادی برای غذاخوردن دارند و در نتیجه با خوردن غذای اضافی دچار اضافه وزن و چاقی می‌شوند.

وی ضمن بیان برخی توصیه ها غذایی برای کودکان بر مصرف میان وعده تاکید کرد و گفت: روزانه حداقل دو میان وعده غذایی مناسب مانند میوه، نان و پنیروخیار، نان و پنیر و گوجه فرنگی، شیر (ترجیحا ازنوع ساده که فاقد قند افزوده است) و... پیشنهاد خوبی است.

به گفت وی، مصرف غذاهای غیرخانگی شامل غذا خوردن در رستوران باید بویژه برای کودکان محدود شود. غذاهای رستورانی اغلب چرب و پر نمک هستند. خودداری از مصرف تنقلات هنگام تماشای تلویزیون نیز ضرورت دارد. غذا خوردن هنگام تماشای تلویزیون باعث می‌شود که به مقدار غذای خورده شده توجه نشود و بیشتر از حد معمول غذا خورده شود.

وی برمصرف میوه یا آبمیوه تازه و طبیعی به جای آبمیوه آماده و تجاری تاکید کرد و افزود: مصرف خود میوه بهتر از آبمیوه است چون حاوی فیبر غذایی و قند کمتری است که در پیشگیری از اضافه وزن و چاقی موثر است. نوشیدن آب یا دوغ کم نمک و بدون گاز یا آبمیوه طبیعی و بدون قند به جای نوشابه و محدود کردن مصرف نوشیدنی‌های شیرین مثل نوشابه‌های گازدار، ماءالشعیر، آبمیوه های صنعتی، قهوه و نسکافه فوری حاوی قند افزوده نیز اهمیت دارد.

وی بر محدود کردن استفاده از بازی‌های رایانه‌ای، تماشای تلویزیون به میزان کمتر از ۲ ساعت در روز نیز تاکید کرد و افزود: روزانه ۶۰ دقیقه فعالیت ورزشی برای کودکان و نوجوانان توصیه می‌شود. کودکان و نوجوانانی که دارای اضافه وزن هستند یا چاق هستند بهتر است بیشتر از ۶۰ دقیقه در روز فعالیت بدنی داشته باشند و مدت فعالیت بدنی خود را به تدریج افزایش دهند. شدت ورزش باید به تدریج اضافه شود. در صورتی که کودکان و نوجوانان فعالیت ورزشی را شروع می‌کنند، باید از فعالیت‌های سبک‌تر و مدت زمان کوتاه‌تر شروع کرده و به تدریج مدت آن ‌را افزایش دهند.