برخی از والدین از اشتغال ذهنی فرزندان خود در سنین نوجوانی یا جوانی گلایه مند و نگران بروز برخی رفتارها از سوی آنان هستند که به نوعی از دید پدر یا مادرآزار دهنده است و بعضا هیچ راهکاری برای مواجهه با چنین رفتارهایی به ذهنشان نمی رسد.
یک روانشناس بالینی معتقد است که والدین قبل از هر چیزی باید در نظر داشته باشند که، دوران نوجوانی حساس‌ترین دوره زندگی هر انسانی است و بزرگان علم روانشناسی به این دوره حساس، بحران یا برزخ می‌گویند، چرا که نوجوان بین کودکی و بزرگ شدن و استقلال گیر می‌کند و هنوز نمی‌داند که باید مثل یک کودک رفتار کند یا فردی مستقل شده است.
اکرم ترابی در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به اینکه دوران برزخ یا بحران معمولا از سن ۱۳ سالگی شروع می شود و تا ۱۹ سالگی و سنین نوجوانی ادامه دارد، اظهار کرد: اگر خانواده در مورد بحران نوجوانی آموزش دیده باشد، نوجوان به راحتی می‌تواند از این مرحله از زندگی عبور کند و به بلوغ عاطفی، اجتماعی و هویت شخصیتی و جنسی برسد، در غیر این صورت در این مرحله دچار بسیاری از مسائل از قبیل افسردگی، فرار از خانه و مدرسه، خودکشی، دروغگویی، دزدی، رفتارهای بزهکارانه و ... می‌شود.
وی با بیان اینکه در این مرحله از زندگی روابط از مهمترین فاکتورها برای نوجوان است، ادامه داد: روابط با همسالان مونث و مذکر امری طبیعی است و اگر این تعاملات نباشه باید ترسید. نوجوانان در این دوره از زندگی کمتر تمایل به بیرون رفتن با خانواده دارند و بیشتر در سکوت و در اتاق خود هستند مگر اینکه برای صرف غذا یا کارهای شخصی بیرون بیایند. پرخاشگری، عصبی شدن و زود رنجی از خصیصه‌های این دوران است که دلیل آن تغیبرات فیزیکی و تغییرات هورمون‌های شیمیایی مغز است.
ترابی با بیان اینکه نوجوانان، بعضا از روی کنجکاوی جنسی تمایل به دیدن فیلم‌های پورن و خودارضایی دارند، افزود: خانواده در این تایم سنی باید هوشیار باشد و قبل از هر رفتاری باید آموزش جنسی را به فرزندان خود بیاموزد و از اینکه در مورد مسائل نوجوان صحبت کند، اکراه نداشته باشد، چه بسا اگر شما اطلاعات صحیح در اختیار آنها قرار ندهید، دیگران اطلاعاتی غلط ندهند.
وی بیان کرد: رابطه با جنس مخالف امری طبیعی است، اما دیدن صحنه‌های پورن به هیچ وجه مناسب نیست و به مرور و بر اثر تکرار، باعث اختلالات رفتاری، روانی مانند افسردگی، اضطراب، وسواس و ... می‌شود.
او به والدین توصیه کرد: وقتی از ارتباط فرزندانتان در سنین نوجوانی با جنس مخالف مطلع شدید، شوکه نشوید، رفتارهای مخرب و واکنش‌های شدید و پرخاشگرایانه و تهاجمی انجام ندهید، خونسردی خودتان را حفظ کنید، هیچگاه بدون در زدن وارد اتاق و حریم خصوصی‌شان نشوید و اگر ناخوداگاه نوجوان خود را در حالت خودارضایی دیدید، به روی خودتان نیاورده، درب اتاق را ببندید و محل را ترک کنید.
ترابی بیان کرد: با این آگاهی که مقداری خودارضایی در این سن طبیعی است، در فرصتی مناسب آگاهی‌های لازم را به او بدهید و از ترساندن و محدود کردن به هیچ وجه استفاده نکنید. اطلاعات درست به فرزند خود بدهید و واضح به او بگویید که تکرار و استمرار یک فعل باعث به وجود امدن عادت‌های منفی و مخرب و به وجود آمدن اختلالات رفتاری و روانی می‌شود.
وی گفت: معمولا نوجوانانی گرایش به وب‌گردی و دیدن صحنه‌های پورن پیدا می‌کنند که هدف‌های واضح و روشن ندارند و دلیل آن این است که تایم خالی زیادی دارند، مسئولیتی به آنها داده نشده و مورد اعتماد خانواده نیستند، بر این اساس دچار افسردگی و اضطراب خلقی شده اند و اینگونه خودشان را مشغول نگه می‌دارند.
این روانشناس بالینی افزود: در ابتدا خانواده باید به نوجوان اعتماد داشته باشد، به او انگیزه بدهد، به نوجوان مسئولیت در حد توان روحی و جسمی بدهد، به خواسته‌های نوجوان احترام بگذارد، توجه و محبت کافی داشته باشد، با تعریف کردن از توانایی‌ها و خصوصیات اخلاقی و ظاهری نوجوان، اعتماد به نفس او را بالا نگه دارد.
وی افزود: برای رفتارهای نامعقول نوجوان از خاموشی یا بی‌توجهی به رفتار مخرب استفاده کنند و برعکس، رفتارهای معقول نوجوان را با توجه و تشویق تقویت کنند، پرس‌وجو و پیگیر بودن جزء به جزء مسایل نوجوان و نصیحت بی‌مورد ممنوع است. خانواده بیشتر باید گوش شنوا باشد نه زبان نصیحت‌گر، چون نوجوان را خسته می کند و فراری می‌دهد.
او تاکید کرد: در سنین نوجوانی کنترل‌گری ممنوع، محدود کردن ممنوع، اما هر خانواده‌ای بسته به شرایط فرهنگی، خانوادگی و مذهبی خود باید قوانینی واضح و قابل اجرا و در حد تعادل برای نوجوان وضع کنند تا شرایط کنترل شده و خارج از نظام خانواده پیش نرود.
