با توجه به برنامه عمل WHO برای کاهش کم تحرکی به میزان ۱۵ درصد تا سال ۲۰۳۰ و در راستای استمرار برنامه ترویج فعالیت جسمانی در مناسبت‌های ملی سلامت در سه سال اخیر، در سال جاری نیز "ترویج فعالیت بدنی برای شادابی و تندرستی زنان ایران" به عنوان یک موضوع اصلی مورد توجه قرار گرفته و در هفته ملی "سلامت بانوان ایران" که امسال از تاریخ ۱۰ الی ۱۶ آبان ماه برگزار شد، به آن پرداخته شد.

رقیه خرم مدیر گروه سلامت جمعیت، خانواده و مدارس دانشکده علوم پزشکی ساوه با بیان برخی آمارها و اطلاعات دلایل اهمیت فعالیت بدنی و ارزش و تاثیرات انجام آن البته به صورت استاندارد و درست را در گفت و گو با ایسنا تشریح کرد.
وی با بیان اینکه فعالیت بدنی ناکافی یکی از مهمترین عوامل خطر در بروز بیماری‌های غیرواگیر در کشور ما بویژه بیماری‌های قلبی عروقی است، در این‌باره افزود: با توسعه مدرنیته و گسترش روزافزون شهرنشینی، اشتغال زیاد، دوری از طبیعت، کمبود فضاها و امکانات تفریحی و ورزشی؛ میزان فعالیت بدنی در بین افراد جامعه کمتر شده است.
وی افزود: افزایش میزان فعالیت بدنی در گروه‌های مختلف زنان در محیط کار و زندگی با تاکید بر تاثیر فعالیت بدنی بر سلامت روان و شادابی زنان، مهمترین هدف مناسبت‌هایی چون هفته سلامت بانوان ایران است.
وی افزود: تاکید بر تاثیر فعالیت بدنی و ورزش بر سلامت روانی و ایجاد نشاط و شادابی فردی و اجتماعی مانند بهبود خلق، کاهش اضطراب، افزایش هورمون‌های شادی‌بخش، کاهش استرس، بهبود کارکرد مغزی و پیشگیری از اختلال حافظه، بهبود اعتماد به نفس و تصویر بدنی و ... از دیگر اهداف است.
وی به برخی از شاخص‌های سلامتی دانشکده علوم پزشکی ساوه اشاره کرد و  با تاکید بر اینکه این شاخص‌ها، حدود ۵۰ درصد کلیه گروه‌های سنی را زنان تشکیل می‌دهند، گفت: حدود ۶۰ درصد زنان بالای ۳۰ سال دانشکده علوم پزشکی ساوه فعالیت بدنی نامطلوب دارند و حدود ۶۵ درصد زنان بالای ۳۰ سال این دانشکده وضعیت تغذیه‌ای نامطلوبی دارند، ۳۶ درصد چاق هستند و ۴۱ درصد اضافه وزن دارند.
به گفته این کارشناس بهداشت، بیماری‌های قلبی، عروقی، سرطان‌ها، دیابت و حوادث ترافیکی به ترتیب چهار علت اول مرگ زنان ۳۰ الی ۷۰ سال دانشکده علوم پزشکی ساوه است. بیماری‌های قلبی عروقی با ۳۵ درصد و سرطان‌ها با ۳۴ درصد بالاترین علت مرگ و میرها را به خود اختصاص داده‌اند.
وی با اشاره به اینکه طبق آخرین گزارش کشوری موجود ۴۶ درصد موارد جدید سرطان در زنان رخ داده است، اظهار کرد: براساس اطلاعات سال ۱۳۹۳، سه سرطان شایع در زنان کشور پستان، کولو رکتال و پوست است. در استان مرکزی پستان، کولورکتال و  معده و در دانشکده علوم پزشکی ساوه پستان، معده و پوست به ترتیب سه سرطان شایع هستند و در سال ۱۳۹۴، سه سرطان شایع در دانشکده ساوه به ترتیب پستان پوست و تیروئید ثبت شده است.
او با بیان اینکه سرطان پستان شایع‌ترین سرطان در زنان به شمار می‌رود، افزود: حدود ۲۳ درصد زنان جوان دانشکده علوم پزشکی ساوه چاقی و اضافه وزن و حدود ۷ درصد فعالیت بدنی نامطلوب دارند. حدود ۳.۵ در صد زنان نوجوان دانشکده علوم پزشکی ساوه چاقی و اضافه وزن، حدود ۰.۶ درصد کوتاه قدی و ۳.۷ درصد الگوی نامناسب فعالیت بدنی دارند.
خرم در ادامه با اشاره به اینکه به هرگونه حرکات عضلات اسکلتی بدن که نیاز به انرژی دارد فعالیت بدنی می‌گویند، گفت: فعالیت بدنی را بر حسب میزان انرژی مصرف شده در زمان انجام آن به دو گروه متوسط و شدید دسته‌بندی می‌کنند. فعالیت بدنی با شدت متوسط فعالیتی است که منجر به افزایش ضربان قلب و دفعات تنفس می‌شود ولی این افزایش به حدی نیست که مانع صحبت کردن فرد شود. بهترین تاثیرات سلامت قلب و عروق از فعالیت بدنی با شدت متوسط حداقل ۳۰ دقیقه در روز و حداقل پنج بار در هفته، حاصل می‌شود.
وی بیان کرد: فعالیت بدنی شدید، فعالیتی است که در حین انجام آن، فرد به علت افزایش تعداد دفعات تنفس و نفس نفس زدن نمی‌تواند به راحتی صحبت کند. سه بار در هفته و هر بار حداقل ۲۵ دقیقه فعالیت بدنی شدید هم بهترین تاثیر را بر سلامت دارد. براساس منبع مصرف انرژی در هنگام انجام فعالیت بدنی، آن را به دو گروه هوازی و غیرهوازی نیز دسته‌بندی می‌کنند. در فعالیت‌های هوازی عضلات بزرگ فعال می‌شوند و انرژی مورد نیاز برای آنها عمدتا از طریق سیستم هوازی و مصرف اکسیژن توسط عضلات بدن تامین می‌شود.
مدیر گروه سلامت جمعیت، خانواده و مدارس دانشکده علوم پزشکی ساوه در ادامه، دویدن، طناب‌زدن، پیاده‌روی تند، شنا، و دوچرخه‌سواری را نمونه‌هایی از فعالیت‌های هوازی دانست و افزود: فعالیت‌های ‌غیر هوازی، فعالیت‌هایی ‌هستند که مصرف انرژی بدون دخالت اکسیژن انجام می‌شود و پس از انجام آنها، به علت واکنش‌های بدون حضور اکسیژن، اسیدلاکتیک در داخل سلول و عضلات بدن تشکیل می‌شود که موجب خستگی عضله و حتی درد خواهد شد.
آنچه سازمان بهداشت جهانی توصیه می کند
وی گفت: این نوع فعالیت‌ها در مواردی که نیاز به سرعت عمل و واکنش سریع و قدرت بالا داریم و هدف کارایی لحظه‌ای دو تا سه دقیقه‌ای است، انجام می شود. تاکید بخش سلامت بر انجام فعالیت بدنی هوازی است و توصیه سازمان بهداشت جهانی به بزرگسالان، انجام فعالیت بدنی با شدت متوسط به مدت ۳۰ دقیقه و حداقل پنج بار در هفته (مجموعا ۱۵۰ دقیقه در هفته) یا فعالیت بدنی شدید به مدت ۲۵ دقیقه حداقل سه بار در هفته (مجموعا ۷۵ دقیقه در هفته) است.
خرم به اثرات مفید فعالیت بدنی بر سلامت اشاره کرد و با تشریح اثرات جسمی آن گفت: نخستین اثر جسمی بر روی دستگاه قلب و عروق است. فعالیت بدنی منظم و کافی باعث تقویت عضله قلب و ایجاد ضربان‌های قویتر و منظم‌تر می‌شود و در نتیجه مقدار خونی که با هر ضربان از قلب خارج می‌شود، بیشتر خواهد شد. نقش دیگر فعالیت بدنی بر سلامت قلب و عروق، گشاد کردن رگ‌های بدن است که همزمان با افزایش جریان خون و تعداد ضربان قلب، مانع تنگی عروق در اثر رسوب مواد چربی می‌شود و از بروز سکته‌های قلبی جلوگیری می‌کند.
وی به تاثیر فعالیت بدنی بر روی دستگاه گوارش اشاره کرد و افزود: فعالیت بدنی باعث افزایش حرکات روده و جلوگیری از یبوست می‌شود که همین موضوع مانع از بروز چاقی، بواسیر، شقاق و سرطان روده بزرگ خواهد شد. با آسانتر شدن حرکات دستگاه گوارش و عبور سریعتر محتویات روده‌ها، روده بزرگ برای مدت زمان کمتری در تماس با مواد باقیمانده هضم خواهد بود و کمتر توسط آنها تحریک می‌شود. همین مسئله مانع از سرطانی شدن سلول‌های دستگاه گوارش خواهد شد.
وی به تاثیرات فعالیت بدنی بر روی دستگاه اسکلتی عضلانی اشاره کرد و گفت: فعالیت بدنی با افزایش مصرف انرژی، افزایش توده عضلانی و افزایش سوخت‌وساز بدن، مانع از افزایش وزن می‌شوند. با کاهش وزن، فشار اضافی از روی مفاصل ملتهب برداشته می‌شود و روند آرتروز مفاصل و علائم آنها مانند درد هنگام حرکت، خشکی صبحگاهی مفاصل وضعف عضلانی برطرف می‌شود.
سالمندی از شما دور می شود
این کارشناس علوم پزشکی ساوه به تاثیر فعالیت بدنی در سایر بخش‌های بدن اشاره کرد و گفت: با افزایش سن، مصرف انرژی پایه‌ای بدن کاهش‌ می‌یابد، در حالی که فعالیت بدنی توده عضلانی بدن را حفظ می‌کند و مصرف انرژی پایه را افزایش می‌دهد و به این ترتیب پدیده سالمندی را به تأخیر می‌اندازد. فعالیت بدنی منظم و کافی باعث افزایش قدرت سیستم ایمنی و کاهش بیماری و عوارض ناشی از آنها می‌شود. فعالیت بدنی منظم و کافی باعث استحکام استخوان شده و از پوکی استخوان بویژه در زنان جلوگیری می‌کند.
وی ادامه داد: فعالیت بدنی سلول‌های بدن را به انسولین حساس‌تر می‌کند و با پیشگیری از ابتلا به بیماری دیابت نوع ۲، در مبتلایان به دیابت باعث کنترل قند خون می‌شود و در نتیجه، نیاز به انسولین و داروهای دیابت را کم می‌کند. فعالیت بدنی منظم و کافی موجب کاهش چربی‌های خون مضر و افزایش چربی خون مفید می‌شود. در نهایت، فعالیت بدنی منظم و کافی از ابتلا به سرطان سینه و رحم در زنان پیشگیری می‌کند.
مدیر گروه سلامت جمعیت، خانواده و مدارس دانشکده علوم پزشکی ساوه به اثرات روانی فعالیت بدنی اشاره کرد و گفت: فعالیت بدنی منظم تاثیرات عمیق مثبتی بر روی افسردگی، اضطراب و استرس دارد و این تاثیرات حتی زودتر از اثرات جسمی که در بالا ذکر شد، رخ می‌دهد.
احساس خوب بودن
وی پیشگیری از افسردگی را نخستین تاثیر بیان کرد و افزود: تحقیقات نشان می‌دهد که فعالیت بدنی منظم به صورت ۱۵ دقیقه دویدن یا یک ساعت راه رفتن در طی روز، می‌تواند شانس مبتلا شدن به  افسردگی شدید را تا ۲۶ درصد کاهش دهد. داشتن برنامه ورزشی منظم می‌تواند از برگشت علایم افسردگی در بیماران نیز جلوگیری کند. فعالیت بدنی منظم با افزایش رشد سلول‌های عصبی در مغز، کم کردن التهاب مغز، ترشح بیشتر اندورفین‌ها در مغز باعث می‌شود، سطح انرژی روانی بالا رود و شخص احساس "خوب بودن" کند. به علاوه، فعالیت بدنی باعث حواس‌پرتی در فرد افسرده می‌شود که باعث می‌شود، شخص زمانی را به دور از افکار منفی که افسردگی را تشدید می‌کنند بگذراند.
خرم پیشگیری از اضطراب را از دیگر تاثیرات روانی فعالیت بدنی دانست و افزود: با فعالیت بدنی انرژی بدنی و روانی در فرد افزایش می‌یابد، و از طریق آزاد شدن اندورفین ها باعث ایجاد آرامش در فرد می‌شود. تمرکز بر روی عضلات بدن در حین فعالیت بدنی، جریان افکار نگران کننده را قطع خواهد کرد و از این طریق اضطراب را از بین می‌برد.
وی کاهش استرس را از دیگر اثرات بیان کرد و گفت: وقتی شخص تحت استرس (فشار روانی) است، عضلات او بویژه در ناحیه گردن و صورت و شانه دچار گرفتگی می‌شود، دردهای کمری و سردردهای شدید بروز می‌کند و گاهی در قفسه سینه احساس سنگینی و گرفتگی ایجاد می‌شود. احساس بی‌خوابی، سوزش سردل، درد قلبی، اسهال و تکرر ادرار نیز از دیگر علائمی است که ممکن است در اثر استرس رخ دهد. در هنگام فعالیت بدنی، با ترشح اندورفین‌ها در مغز، گرفتگی عضلانی در ناحیه صورت، گردن و شانه رفع می‌شود و سایر علایم اضطرابی از بین می‌رود.
وی به سایر تاثیرات روانی فعالیت بدنی اشاره کرد و گفت: افرادی که فعالیت بدنی منظم دارند معمولا در تمام طول روز پرانرژی هستند، خواب بهتری دارند، حافظه آنها قویتر است و نسبت به زندگی مثبت‌تر می‌اندیشند. آنان اعتماد به نفس بالاتری دارند و توان مقابله با چالش‌های زندگی در آنها بالاتر است.