خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا) - یادداشت روز
علی فرقانی – خبرنگار
یکی از موضوعاتی که از دیرباز در جامعه ایرانی پدیدار و فراگیر شده اظهار نظرهای کارشناسی در حوزه های گوناگون سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، پزشکی و ... توسط کسانی است که مطلقا کارشناس نیستند!
این اظهار نظرها را در بین قاطبه مردم می توان دید و کمتر فضای عمومی است که از اینگونه بحث های کارشناسی خالی باشد و در این میان نسخه هایی که این قشر از پزشکان سرپایی! برای بیماران در تاکسی، پارک ، صف نانوائی، نوبت آرایشگاه و ... می پیچند، داستان دیگری است ، داستانی که با جان مردم سروکار دارد و مردمی که در تاکسی، صف نانوایی و دورهمی های خانوادگی نقش پزشک! را بازی می‌کنند، شوربختانه با سلامت خود و دیگران بازی می کنند و امنیت سلامت و بهداشت عمومی را به مخاطره می‌اندازند.
اگر گذرتان به چنین اماکنی بیفتد به خوبی خواهید دید که از کارمند، کارگر و کاسب گرفته تا مدیر و استاد دانشگاه و مهندس همه و همه بخشی از اوقات روزانه و رفتار اجتماعی خود را صرف پرداختن به موضوعاتی می‌کنند که یا اصلا اطلاع کافی در آن حوزه ندارند یا به دلیل سواد ناکافی نمی‌توانند مخاطب یا مخاطبین خود را متقاعد کنند و براین اساس است که بعضا منجر به بروز تنش هایی نیز می شود.
اظهار نظر در حوزه پزشکی به دلیل اینکه با سلامت انسان سروکار دارد به مراتب حساس تر و خطرناک تر از اظهار نظر در سایر حوزه هاست و چه بسا عمل به یک توصیه فاقد بار علمی در این ورطه امنیت سلامت یک فرد را مخاطره بیندازد.
"خود درمانی" و ایفای نقش پزشک! به عامه مردم محدود نمی شود، در واقع خواص جامعه همچون سلبریتی ها و کسانی که در کانون توجهات افکار عمومی قرار دارند نیز خود را مجاز به طبابت می دانند و با استفاده از صفحات اجتماعی خود در فضای مجازی مبادرت به تجویز دارو می کنند، بدون آنکه از نسبت خود با سلامت و بهداشت عمومی سوال کنند و از خود بپرسند که آیا مجاز به بازی با سلامت مردم هستند؟
در نگاه اول اگر بخواهیم به واکاوی این گونه رفتارهای غیر مجاز بپردازیم خواهیم دید که عدم حساسیت افکار عمومی و یا آسیب دیدن فرهنگ عمومی باعث شده است که چنین دخالت هایی در حوزه پزشکی بدون هزینه باشد و طبیعی است که وقتی توده های مردم مشتری "طبیب نماها" می شوند بازار "خود درمانی" و "طبیب نمایی" هیچگاه از رونق نخواهد افتاد .
رسول مکرم اسلام (ص) در روایتی (ص) می فرمایند: اگر کسی طبابت کند در حالیکه آشنایی با طب ندارد، ضامن است. به لحاظ اهمیت موضوع پزشکی ماده 3 اصلاحی قانون مربوط به مقررات امور پزشكی، دارويی، مواد خوردنی و آشاميدنی مصوب سال 79 نیز به مداخلات در سلامت مردم اشاره و مجازات هایی را در این زمینه پیش بینی کرده است.
به نظر می رسد خود شيفتگی و دانشمند پنداری دلیل اصلی دخالت برخی از مردم در امور مختلف است. آنها به خود اجازه می دهند که برای بخشی از افراد جامعه تعیین تکلیف کنند. گرچه عده ای به دلیل آگاهی بالا و سواد کافی فریب اظهارات بدون پشتوانه علمی این افراد را نمی خورند و به عبارتی به خود اجازه نمی دهند که مصرف کننده هرگونه اطلاعات باشند، اما در جامعه امروز ما این افراد در اقلیت قرار دارند و مصرف کنندگان اینگونه اطلاعات بدون توجه به صحت و سقم مباحث مطرح شده اقدام به ترویج آن می‌کنند و در مواردی کار به جایی می‌رسد که فرد از یک مصرف کننده اطلاعات به تولید کننده آن تبدیل می شود .
بر اساس تحقیقات انجام شده، هر ایرانی بطور متوسط سالانه افزون بر 300 عدد دارو مصرف می کند که بیش از استاندارد جهانی است. همچنین بر اساس این تحقیقات، ایرانی ها 10 تا 15 درصد مجموع داروهای کشور را بدون مشورت با پزشک مصرف می‌کنند. مُسکن ها، قطره های چشمی و آنتی بیوتیک ها بیشترین میزان مصرف خودسرانه را به خود اختصاص می دهند.
بر اساس گزارش مرکز ثبت و بررسی عوارض جانبی دارویی وزارت بهداشت و درمان طی 10 سال اخیر حدود 10 هزار عارضه دارویی در مرکز ADR ایران به ثبت رسیده که از این میزان 30 درصد عوارض دارویی ناشی از داروهای تزریقی بوده که خودسرانه و با تجویز دیگران صورت گرفته است.
روز پزشک که آنرا پشت سر گذاشتیم بهانه‌ای برای پرداختن به این گونه معضلات است و البته فرصتی برای هشدار به کسانی که خود را در حوزه سلامت و البته تجویز دارو مجتهد می‌پندارند، مشکلی که متاسفانه در فضای اجتماعی ما شایع است.
اینکه نباید به هرگونه اظهار نظری در حوزه مصرف دارو تن داد نکته مهمی است، اما قطعا از جمله عوامل اقدام خودسرانه افراد در مصرف دارو فروش بدون نسخه داروها در داروخانه ها و دست و دلبازی پزشکان در تجویز داروست، از طرفی افزایش قابل توجه و عجیب مغازه های فروش گیاهان دارویی یا به قولی داروهای گیاهی در شهرها که امکان تجویز گیاهان دارویی از سوی افراد فاقد تخصص و البته مردم عادی را افزایش داده در بسط خوددرمانی ها بی تاثیر نبوده است.
از طرفی سرچ های گوگل که اینروزها رفتاری همه گیر برای شناخت بیماری ها و نحوه درمان آنها شده را نیز نمی توان در خوددرمانی ها نادیده گرفت و کار از وقتی به جاهای باریک تر کشیده شده که انتقال تجربیات درمانی از صفحات اینستاگرام و تلگرام و امثال آن سر درآورده و شرایط در حدی حاد و بغرنج شده که شما پس از مدتی مطالعه نظرات متعدد کارشناسی! در خصوص مزایا و معایب خوراکی ها، داروها و رفتارهای مرتبط با سلامتی باید سرگیجه مفرط را نیز به لیست مشکلات جسمانی تان اضافه کنید.
