تابستان 1385 , دوره  38 , شماره  56 ; از صفحه 17 تا صفحه 32 .

جغرافياي تاريخي ساوه

رضواني علي اصغر*

* مرکز آموزش عالی، سازمان میراث فرهنگی و گردشگری

آثار و شواهد بدست آمده از تپه هاي باستاني پيش از تاريخ نشان مي دهد كه شهر ساوه از قدمت تاريخي زيادي برخوردار است. وجود قلعه بسيار بزرگ آسيا آباد ساساني در جوار شهر، قدمت آن را به دوره ساساني مي رساند. جغرافي نويسان اسلامي نيز شهر ساوه را از آثار دوره اسلامي ناميده اند. ساوه در قرون اوليه اسلامي توسط حكام عرب و در اوايل قرن چهارم هجري قمري به دست حكام ايران اداره مي شد. مطالعات انجام شده توسط مورخان نشان مي دهد كه اين شهر در دوران اسلامي تا اوايل قرن هفتم و بعد از حمله مغول تا اوايل قرن دهم دوران درخشان خود را گذرانده است. در شهر ساوه كتابخانه بزرگي وجود داشت كه به دست مغولان به آتش كشيده شد. وجود بيمارستان ها، مدارس و رباط ها در اين شهر نشان از اهميت و اعتبار آن است. در اين شهر ميوه هاي انجير، سيب و انار به فراواني يافت مي شد؛ همان گونه كه اكنون نيز انار ساوه از شهرت خاصي برخوردار است. قبر امام زاده اسحق برادر امام رضا (ع) نيز در ساوه قرار دارد. مسجد جامع اين شهر با كتيبه هاي متعدد مربوط به دوره هاي مختلف معماري خود از زيبايي خاصي برخوردار بوده كه در حال حاضر نيز شاهد آن هستيم. در چهار فرسخي شهر ساوه مقبره شموئيل پيغمبر قرار دارد. حمداله مستوفي نيز از شاهراه هاي ارتباطي اين شهر نام برده است. شهر ساوه تا دوره صفويه از نظر صنعت سفالگري رقيب بزرگي براي شهرهاي ري و كاشان محسوب مي شد. خزف هايي كه قديمي ترين انواع آن مربوط به قرن چهارم هجري قمري است در اين شهر كشف شده كه نشان دهنده رونق صنعت سفالگ