دانشمند حکیم ابن سهلان ساوجی در زمین شناسی (در قرن ششم قمری)

کتابشناسی ساوه : پایگاه حکیم ابن سهلان ساوجی در زمین شناسی

د- کتابشناسی ساوه

پایگاه حکیم ابن سهلان ساوجی در زمین شناسی (1)

زین پیش شاعران ثنا خوان که چشمشان

در سعد و نحس طالع و سر ستاره بود

بس نکته های نغز و سخن های پرنگار

گفتند در ستایش این گنبد کبود

اما زمین که بیشتر از هر چه در جهان

شایسته ستایش وتکریم آدمی است

گمنام و ناشناخته و بی سپاس ماند

((ه. الف . سایه ))

حکیم زین الدین عمربن سهلان ساوی

- که در ادامه شرح احوال وآثار او را نگاشت - کتابی ساخته ((در بیان عجایب صنع الهی در چیز هایی که در هوا تولد کند از مبغ وباران وبرف وتگرگ و رعد وبرق وصاعقه وباد وستاره {ه} ها که ریخته شوند وعلامت های روشن وسرخ وسیاه که درهوا پدید آیند ونیز بیان بعضی چیزها که در زیز زمین وروی زمین تولد کنند از چشمه های آب وکاریز ها وکوه ها وزلرله وچیز های که در معدن ها خیرزند چون زر وسیم ومس وغیر آن از چشمه های آب وکاریز ها و کوه ها ومانند آن وبه لفظ پارسی این معانی بیان کرده )) 1واین کتاب خود را الرساله السنجریه فی الکائنات العنصریه نامیده است . در این کتاب آرا ونظریات وی بررسی خواهد شد الرساله السنجریه فی الکائنات العنصریه خواهد پرداخت 3

قاضی زین الدین عمربن سهلان ساوی (ساوجی) از دانشمندان بزرگ ایران در قرن ششم هجری است

که ظهیر الدین بیعقی با عنوان ((القاضی الام الاجل السید زین الدین برهان (لسان) الحق عمر بن سهلان الساوی تغمده الله برحمته )) از اویاد کرده است .4

ولادت اودر ساوه بوده اما هیچ یک از منابعی که از اوسخن راندهاند تاریخ دقیق تولد اورا نگفته اند لیکن حسب برخی قرائن بایستتی حوالی سال 470 - 465 ه ق بوده باشد.

ابن سهلان از اوان کودکی به طلب علم مشغول شد وی زمانی شاگرد امیر سید شرف الزمان محمد بن یوسف ایلاقی پزشک وفیلسوف ( متوفی 536 ق .) از شاگردان حکیم عمر خیام نیشابوری بوده است 5 ابن سهلان سال ها در زادگاهش ساوه ساکن بوده ودر آن شهر به قضاون پرداخته است

ظهیر الدین بیهقی نخستین کسی که از وی سخن رانده ودر باره اومی گوید :

حکیم فرزانه ساوجی که آوازه علم وی همه جا رسیده بود . پس از سال ها قضاوت در ساوه یکباره شغل وزادگاه خود را ترک کرده ودر نیشابور رحل اقامت افکند ودر آنجا گوشه عزلت اختیار کرد . چنانکه اشکوری دیلمی - از شاعری گری - آورده است :

(( دفع سم صحبت از تریاق عزلت کن دوا

هرکه دور از خلق شد در عهد راحت جا گرفت))

{ دانش پژوه محمد تقی تبصره ودو رساله در منطق 43}

حکیمی که خود شارح آثار وافکار بوعلی سینا با استنساخ از کتاب شفای بوعلی وروزگار می گذراند ونسخه ای از آن به صد دینار می فروخت وبدین سان از دسترنج خود زندگی می کرد .... از صفحه 450 تا 470

نامه ساوه: مجموعه مقاله های ساوه پژوهی

دکتر مرتضی ذکایی ساوجیؤ

----------------------------

1- فصلنامه راه دانش ( استان مرکزی) شماره 22- 21 - بهار وتابستان 1379

حکیم ابن سهلان ساوی دانشمند گمنامی است که درشهر کوچک ساوه می زیسته و(( بشتز عمر در کتاب های تاریخ علم ونیز ازوی نیامده است. گویی همچنان که در زمان حیاتش زمانه به اوجفا کرده ومردمش اورا از شهر ودیار خود رانده اند ودر تنگدستی غربت در کنج انووای نیشابور روزکار می گزرانده بعد از مرگ نیز دست جفا کار زمانه از اینکه سخنش را اهل دانش بشنوند مانع شده است.

باری این گفتار ابتدا به آثار واحوال وسپس به کتاب

-----------------------------------------------------------

پایگاه حکیم ابن سهلان ساوجی در زمین شناسی در قرن ششم ه-ق

http://savehje.blogfa.com/post/1093

-----------------------------------------------