مروری بر کتاب «گلستان هنر»
میرزا ابوالفضل ساوجی
حمیدرضا قلیچ‌خانی
حمیدرضا قلیچ‌خانی درباره سلسله کتاب‌های «گلستان هنر» و کتابی که درباره میرزا ابوالفضل ساوجی نوشته است، توضیح داد.
https://www.mehrnews.com/news/4204857
میرزا ابوالفضل ساوجی
اراک - ایرنا -«گلستان هنر » عنوان کتابی است که به قلم «حمیدرضا قلیچ‌خانی» در خصوص یکی از هنرمندان بنام ساوجی به نام « ابوالفضل ساوجی» به رشته تحریر درآمده و از سوی نشر پیکره روانه بازار نشر شده است.
این کتاب ۶۸ صفحه‌ای با شمارگان یک‌هزار نسخه منتشر و قیمت هر جلد از این کتاب که به صورت تمام رنگی و با صفحات گلاسه چاپ شده برای علاقه‌مندان به مطالعه ۲۰ هزار تومان است.
در این کتاب توضیح داده شده است : مجموعه گلستان هنر در راستای شناخت و معرفی گذشته فرهنگی و هنری دیار ساوه است که با تکیه بر مستندات و تازه‌ترین پژوهش‌های علمی و اطلاعات بدیهی و تحلیل آثار هنرمندان گمنام و کمتر شناخته شده هنرهای تجسمی خلق شده است.
این اثر به شرح زندگی نیاکان ابوالفضل ساوجی، خود این هنرمند، چگونگی زیست و هنرش، آثار ایجاد شده از سوی وی و مقایسه آن با دیگران و ارزیابی آثار خوشنویسی این او پرداخته است.
در بخشی از این کتاب عنوان شده است: ابوالفضل ساوجی در سال‌های ۱۲۴۸ تا ۱۳۱۲ هجری قمری می‌زیسته و شخصیتی است که که هرکس با او آشنا شود و دستاوردهای ادبی و هنری او را بشناسد زبان تحسین خواهد گشود.
وی از فرهنگ‌مدارانی است که حضورش سبب غنای ادب و هنر دوره قاجاریه شده و بسیاری از آثار هنری وی زینت بخش بناها و شهرها، موزه‌ها و کتابخانه‌های گوناگون است.
در این کتاب به نقل از رضاقلی‌خان هدایت در خصوص ابوالفضل‌ساوجی عنوان شده است: اصل ایشان از سلسله علیه شاملو و موطنش ساوه است و در اخلاق، محاسن اوصاف و فضل درجات کمال دارد.
نگاه و نظر بسیاری دیگر از بزرگان قاجار در خصوص این هنرمند بنام دوره قاجاریه در این کتاب به مشروح آورده شده است.
ابوالفضل ساوجی از خوشنویسان «هفت قلمی» بود که از وی مرقعی در کتابخانه ملی فرانسه وجود دارد که به سفارش جعفرقلی خان رییس مدرسه دارلفنون نوشته شده است.
آخرین نسل خوشنویسان هفت قلمی افرادی چون جعفر و اظهر تبریزی بودند که در سده نهم هجری می‌زیستند و از نخستین افراد نستعلیق نویس به شمار می‌آیند و بعد آن تا دوره قاجار خبری از هفت قلمی‌ها نبود تا افرادی چون ابوافضل ساوجی آن را دوباره احیا کردند.
در بخش مرقومه‌های ابوالفضل ساوجی و قیاس آن با دیگران آمده است: همانندی نام و رقم در آثار خوشنویسی ابوالفضل ساوجی با شمار دیگری خوشنویس سبب دشواری در شناسایی و پژوهش آثارش شده چرا که همزمان با این هنرمند ابوالفضل مجدالدین محمد ساوجی و چند محمد ساوجی دیگر نیز می‌زیسته‌اند اما خوشبختانه خوشنویسی که رقم مشابه با ابوالفضل ساوجی داشته باشد، وجود ندارد.
در ادامه این مباحث نمونه‌های شاهد تصویری و نوشتاری از آثاری به صورت دیباچه و خاتمه‌نامه دانشواران، قطعات، نسخه‌ها و مرقعات، تصدیق‌ها، کتیبه‌ها، سروده‌ها، نسخ خطی این هنرمند خوشنویس که در هنر و ادب قاجاریه به جای مانده به صورت مشروح برای علاقه‌مندان ارایه شده است.
در خصوص این خوشنویس در کتاب توضیح داده شده است که خوشنویسی را نزد پدرش« فضل‌الله ساوجی» آموخت و نسب ابوالفضل به«مرتضی حسن‌خان» و «قلیخان شاملو» واضع شکسته نستعلیق می‌رسد و خوشنویسی در این خاندان موروثی بوده است.
در پیشگفتار این کتاب عنوان شده است: در میان خوشنویسان قاجار خاندانی است که از دوران صفویه تا دوره معاصر نسل اندر نسل هنرمند و سخنور و دانشمند بودند و خاندان ساوجی با اصالت بالا توانسته‌اند آثار فاخری از خود به جای بگذارند که در این کتاب تنها به یکی از مشاهیر خوشنویسی و سخنوری و طبابت دوره ناصرالدین شاه قاجار به نام ابوالفضل ساوجی پرداخته شده است.
در این کتاب شرحی از چهره‌های خبرساز ساوه منتشر شده که دوست محمدخان، ناظم‌المهام، موچول‌خان، اعتمادالسلطنه، مجتهد شوشتری، وثوق‌الدوله، نظم‌الدوله، عزت‌الدوله خواهر ناصرالدین شاه و قوام‌الملک از جمله آنان است.
---------------------------------
میرزا ابوالفضل ساوجی ملقب ومتخلص به (مکتبی) فرزند میرزا علی اکبر فرزند نصرالله روستای اندیس ساوه
http://savehje.blogfa.com/post/1652
----------------------------
ستارگان جوشقان ساوه
http://setaregan.joshghan.ir/
