از ابتدای سال تاکنون حدود ۷۵۰ مورد آتش‌سوزی در جنگل‌ها و مراتع کشور به وقوع پیوسته است، این آماری است که رییس‌سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری اعلام کرده است، آماری که اگر کمی دغدغه طبیعت داشته باشی باید دود از سرت بلند کند، دودی مهیب تر از آنچه این روزها از سر زاگرس به هوا رفته است.
جعفر خوشروزاده متخصص علوم ارتباطات با گرایش تکنولوژی های ارتباطی است، دغدغه محیط زیست دارد و برای حفاظت از آن فعالیت می کند و به قولی فعال محیط زیست است. حالا که جنگل ها و مراتع سر به سوختن داده اند و دود آتش بی توجهی انسان ها از سر طبیعت بلند شده با او از جنگل و راهکارهای حفاظت از آن سخن گفتیم.
سئوال اول‌مان درخصوص اهمیت جنگل و نقش جنگل‌ها در حفظ سلامت انسان و کره زمین بود، اما پاسخ او چیزی نبود که ما انتظارداشتیم. او در پاسخ به این سئوال با تاکید بر اینکه مایل نیست درباره جنگل وارد بحث کلیشه‌ای، تکراری و بی مصرف اهمیت جنگل در حفظ سلامت محیط زیست، آب و هوا و زمین شود، گفت: بگذارید تنها به دو حرف اول کلمه "جنگل" بسنده کنم و بگویم که "جیم" جنگل "جان" است و "نون" آن نفس و "جان" بی "نفس" وجود ندارد، آنگونه که زمین بی‌جنگل قابل تصور نیست.
به عقیده او، وامصیبتا سر دادن در زمینه تخریب جنگل‌ها دیگر کارساز نیست. او تکرار این سوال که اگر جنگل‌ها نابود شوند چه بر سر بشر می‌آید را امری کودکانه می‌داند و می‌گوید: اگر قول بدهید بدون نفس کشیدن جان در کالبد انسان بماند من هم قول می‌دهم زمین هم بدون بی‌جنگل زنده بماند.
او افزود: همین الان هم محیط زیست و زمین در ICU به سر می برند و اگر اندک امیدی به زنده ماندن کره زیبای زمین وجود دارد، ناشی از وجود دستگاه تنفس مصنوعی و ضعیف شده ای به نام جنگل است که به این بیمار در حال احتضار وصل است تا او را نجات دهد و چاره ای هم نیست جز اینکه ریه‌های کره زمین با دستگاه تنفس طبیعی اش یعنی جنگل کار کند.
از او چه باید کرد را پرسیدیم و او ۱۴ راهکار اساسی را برای حفاظت از عامل تنفس زمین و دستگاه تصفیه خون آن یعنی جنگل‌ها مطرح کرد که در ادامه می‌خوانید.
چشم طمع به جنگل موقوف!
خوشروزاده قبل از هرچیز قطع زنجیره تامین چوب، کاغذ و جنگل که در حقیقت همان گره زدن سرنوشت جنگل به پول است را گامی اولیه و حیاتی در زمینه حفاظت از جنگل‌ها دانست و گفت: اعتقادی به وابستگی به واردات ندارم، اما به مزیت نسبی معتقدم و در این مورد خاص یعنی واردات کاغذ و چوب، باور دارم که باید به جنگل‌های محدود باقی مانده در کشور فرصت تنفس داده شود و برای مدتی از خیر تهیه چوب و کاغذ از این جنگل‌ها گذشت و این اقلام را وارد کرد.
وی در توضیح این دیدگاه خود گفت: هزینه شگرفی که از ناحیه تخریب همیشگی جنگل‌ها به محیط زیست به کشور تحمیل می‌شود با پولی که قرار است صرف واردات و تامین چوب و کاغذ شود تناسبی ندارد و به مراتب بیشتر از آن است، لذا تا زمانی که جنگل‌ها به موقعیتی برسند که ورود و خروجی آنها متعادل شود نباید چشم به تامین کاغذ و چوب از این جنگل‌ها داشت و باید از واردات به عنوان مکمل تامین این اقلام استفاده کرد.
صیانت از جنگل به محیط زیستی ها سپرده شود!
به اعتقاد این فعال محیط زیست، سازمان جنگل‌ها و مراتع به لحاظ ساختاری باید به جای اینکه بخشی از جهاد کشاورزی باشد به محیط زیست سپرده شود و نگاه محیط زیستی جایگزین نگاه کشاورزی به جنگل شود.
وی با بیان اینکه جنگل بیش از آنکه به زنجیره تامین غذایی کشور و جهاد کشاورزی مربوط باشد عنصری محیط زیستی و زیرمجموعه سازمان محیط زیست است، افزود: بر این اساس پیشنهاد می‌شود برای برخورد محیط زیستی با جنگل فکری کرد و در این راستا سپردن کار جنگل به محیط زیست می‌تواند جنگل را از کشاورزی و اقتصاد منفک کند و حفاظت از آن را به دغدغه‌ای محیط زیستی تبدیل کند.
توریسم جنگلی و فرهنگ آن ساماندهی شود!
خوشروزاده با تاکید بر اینکه باور موجود درباره اینکه صنعت توریسم دشمن طبیعت و جنگل است را قبول ندارم، گفت: آنچه توریسم را برای طبیعت مضر و زیانبار کرده، خلاء فرهنگ تعامل با محیط زیست است، طبیعت آفریده شده که بشر از آن منتفع شود، اما مرز این انتفاع با ویرانگری را فرهنگ تعیین می‌کند. از این رو ساماندهی توریسم جنگل می‌تواند ضمن بهره‌مند کردن انسان های خسته از آهن و دود از فضای دلچسب جنگل و ایجاد زمینه تمدد اعصاب برای آنها، شرایطی را فراهم کند که توریست جنگل و منابع طبیعی نه تنها این فضاها را آلوده نکند بلکه آلودگی‌ها و زباله بی‌فرهنگی را هم از دامن طبیعت و جنگل بزداید.
جنگل‌بانی جهاد تلقی شود
وی با تاکید بر اینکه جنگلبانان باید حکم رزمنده پیدا کنند، گفت : جنگل‌بان در خط مقدم محافظت از جنگل است، جنگل‌بان در حقیقت رزمنده‌ای است که در برابر دشمن جنگل ایستاده است. بدون تردید یک جنگل‌بان انگیزه‌ای فراتر از انجام تکلیف و ایفای وظیفه شغلی دارد. در حقیقت برای حفظ جنگل که حقی عمومی و حق‌الناس است جهاد می‌کند، لذا شایسته است با جنگل‌بان مانند یک جهادگر و مجاهد که در برابر تجاوز به طبیعت ایستادگی می‌کند برخورد شود و حقوق مادی و معنوی او محفوظ باشد. در این زمینه حتی می توان در هنرستان‌ها رشته هنر جنگل‌بانی را گنجاند و برگزاری دوره‌های آموزشی جنگل‌بانی با بهره‌گیری از تجربیات جهانی از سوی نهادهای آموزشی در دستور کار قرار گیرد.
آتش در جان جنگل‌ها و نفس‌هایی که تنگ می شود!
خوشروزاده، آتش سوزی در جنگل‌ها را یکی از عمده ترین عوامل نابودی آنها دانست و گفت: این کبریت‌ها نیستند که اجداد خود را به آتش می‌کشند بلکه این تقصیر بر گردن کبریت به دستانی است که عمدتا ناخودآگاه و از روی بی‌احتیاطی آتش به جان جنگل می‌اندازند و روزی نیست که خبری از وقوع آتش‌سوزی جنگل‌های هیرکانی و غیر هیرکانی در گوشه‌ای از طبیعت به گوش نرسد.
وی با بیان اینکه در برخی موارد هم این آتش سوزی‌ها عمدی و با نیت تغییر کاربری صورت می‌گیرد، افزود: با وجود اینگونه آتش‌سوزی‌های عمدی، عمده آتش سوزی‌ها در جنگل ها و مراتع حاصل بی احتیاطی به خصوص در روزهای پایانی بهار و آغازین تابستان است، از این رو لازم است دسترسی عمومی به جنگل و طبیعت در این اوقات با محدودیت و احتیاط همراه باشد تا کمتر شاهد بروز آتش سوزی‌های ویرانگر و ناشی از بی‌احتیاطی در جنگل‌ها باشیم.
خروج دام از جنگل و ورود جنگل خواران!
این فعال محیط زیست با تاکید بر اینکه قرار بود با خروج دام از جنگل تعادل بین دام و جنگل برقرار شود، گفت : دام‌ها برگ و شاخه جنگل‌ها را می‌خوردند و سال های سال دام و جنگل با هم همزیستی داشتند و فاجعه‌ای رخ نداد، اما با خروج دام‌های بی زبان از جنگل، جنگل خوارانی وارد جنگل شدند که به ریشه جنگل یورش برده و از دل جنگل گونه‌های جدیدی به نام ویلا و ساختمان رویاندند. به نظر من به جای مقابله با ورود حیوانات اهلی مانند گاو، بز و گوسفند به جنگل، باید این جانوران وحشی را از جنگل بیرون ریخت که دست بر گلوی تنفس زمین و ساکنان آن گذاشته‌اند.
در کتب درسی سبزی جنگل نمایان تر باشد!
خوشروزاده وظیفه حفظ محیط زیست و کره زمین را برعهده نسل حاضر و نسل‌های آینده دانست و با تاکید بر اهمیت تببین اهمیت منابع طبیعی و جنگل گفت: صرفا آموزش از طریق متن و کتاب و دفتر برای فرهنگ‌سازی و دوست ایجاد کردن بین محیط زیست و دانش آموزان کافی نیست و باید آنها را به دامن پر مهر طبیعت، منابع طبیعی و جنگل برد و در آغوش طبیعت به دانش آموزان محبت به محیط زیست را آموزش داد، قطعا چنین آموزشی ماندگارتر و موثرتر از هر گفتاری خواهد بود.
دستگاه قضا با جنگل ستیزان مماشات نکند!
وی با تاکید بر اینکه جنگل و محیط زیست حق شهروندی است و متجاوزان به طبیعت و جنگل در حقیقت ناقضان حقوق شهروندی هستند، گفت: وقتی پای پول به میان می‌آید نابودی طبیعت و جنگل هم توجیه می‌شود و طمع ورزی چشم بینا را از انسان می‌گیرد و جنگل و طبیعت بی‌مهابا تاراج می‌شوند.
وی اضافه کرد: با بریدن درختان و قاچاق چوب در حقیقت یک حق عمومی در پای منفعت افراد سودجو و ضد اجتماع قاچاقچی چوب و جنگل خوار قربانی می‌شود. در اینجاست که چوب قانون می‌تواند کارساز باشد. از این رو مدعی‌العموم و دستگاه قضا باید تمام قد در برابر دشمنان طبیعت، محیط زیست و جنگل بایستد و با مجازات متخلفان و متجاوزان به طبیعت، حق عمومی را استیفا کند.
علما دست به کار شوند!
این فعال اجتماعی، داشتن تریبون مساجد برای علما و متخصصان را موهبتی الهی برای آنان دانست و گفت: شایسته است علما تربیون داران جامعه، قدر این موهبت الهی را بدانند و توصیه و فرهنگ‌سازی در زمینه حمایت از جنگل و محیط زیست را در اولویت قرار دهند. در این زمینه مراجع تقلید هم قطعا تعیین کننده خواهند بود و می‌توانند با تکلیف شرعی و حق‌الناس دانستن محیط زیست، حفاظت از جنگل و طبیعت را بر اساس مبانی دینی به باور عمیق عمومی تبدیل کنند.
هنر، سینما، رسانه ها و تلویزیون قفل از دهان بردارند!
خوشروزاده که بیش از دو دهه است در رسانه ملی قلم می‌زند، به اهمیت انتقال پیام از طریق هنر و ظرافت‌های هنری اشاره کرد و گفت: قطعا دیدن یک پلان تاثیرگذار از تعامل مهربانانه قهرمان فیلم با طبیعت و جنگل از ده‌ها ساعت سخنرانی در این زمینه تاثیرگذارتر و در ذهن ماندگارتر خواهد بود.
جنگل‌بانی نوین را بیاموزیم!
وی به تعامل انسانی تمدن مالایایی با جنگل اشاره کرد و گفت: مالزی که کشوری جنگلی و سرسبز و مملو از درخت است بسیار بیشتر از ما که جنگل بخش ناچیزی از طبیعت مان را تشکیل می‌دهد، به جنگل اهمیت می‌دهند و شایسته است که سازمان مراتع و جنگل‌داری سالانه تعدادی از کادر آموزشی خود را برای یادگیری و تحصیل در مقاطع فوق لیسانس به این دانشگاه سبز و دارای رنکینگ جهانی در زمینه مراقبت از جنگل بفرستد تا راه و رسم مهربانی با جنگل را بیاموزند و با راه و چاه‌های نوین جنگل‌بانی آشنا شوند و پس از برگشت آنرا در مجموعه‌های خود ترویج کنند.
سازمان های مردم نهاد چابک تر عمل کنند!
وی با تاکید بر اینکه حفاظت از جنگل و منابع طبیعی باید به امری اجتماعی تبدیل شود، به نقش سازمان‌های مردم نهاد در ایجاد زمینه مشارکت مردمی در حفظ و حراست از جنگل‌ها اشاره کرد و گفت: تشکل‌یابی طرفداران و دغدغه‌مندان محیط زیست حول محور مراقبت از طبیعت و جنگل یکی از طلایی‌ترین راه حل‌های نجات محیط زیست به طور اعم و صیانت از جنگل‌ها بطور اخص است.
احیای جنگل احیاء شود!
به اعتقاد این فعال محیط زیست، احیا تنها راه جبران سالها غفلت از جنگل‌هاست.
وی در این زمینه گفت: حجم تخریب جنگل‌ها در کشور آنقدر بالاست که سال‌های سال باید احیای جنگل در دستور کار قرار گیرد و سرمایه‌گذاری بالایی در این زمینه انجام شود تا بتوان شاهد جبران بخشی از خسارات وارد شده به جنگل، این موجود بی دفاع و پرمنفعت بود که در اثر غفلت و بی مهری نفس‌هایش به شماره افتاده است.
هر کس از خود شروع کند!
مصاحبه تمام شد و ما وسایل‌مان را جمع کردیم تا خداحافظی کنیم اما خوشروزاده قبل از خداحافظی گفت: یواشکی بگو همه این راه حل‌ها اساسی و کاربردی و خوب هستند، اما اساسی‌تر از همه این است که "هر کدام از ما احترام به طبیعت را باید از خودمان شروع کنیم. "
