از هنر تئاتر به عنوان یک مولفه فرهنگی یاد می شود که به لحاظ برخورداری از جایگاه ویژه ای در دنیا با سایر مولفه های فرهنگی و هنری متفاوت است. این هنر به دلیل برخورداری از ظرفیت های بالا ابزاری کارآمد و موثر برای به تصویر کشیدن غم و شادی جامعه به شمار می رود و دلیل آن گستردگی تنوع افکار و ذهنیات در جامعه بشری است.
به گزارش ایسنا، منطقه مرکزی، از هنر تئاتر به دلیل انتقال موثر مفاهیم در جامعه به عنوان یک رسانه نیز تعبیر می شود. این هنر نمایشی به دلیل خلق لحظات زنده و تاثیرگذاری لحظه ای بر مخاطب می تواند کارکرد خود را به خوبی در قالب پیامی از جنس خود به مخاطب مخابره کند.
به لحاظ تاثیرگذاری مستقیم و سریع تئاتر به عنوان یک هنر نمایشی از این ظرفیت هنری به عنوان ابزاری کارآمد در اصلاح سبک زندگی اسلامی می توان بهره برداری کرد. چه بسا یک نمایش توانمند و برخوردار از جذابیت بالا بتواند در حوزه های گوناگون نظیر تغذیه سالم، حفاظت از محیط زیست، مدیریت در مصرف انرژی بویژه آب در دورانی که با بحران خشکسالی مواجه هستیم، تقویت فرهنگ ترافیک، کاهش آسیب های اجتماعی نظیر طلاق و اعتیاد و ... تاثیرگذار بوده و راهکاری موثر برای انتقال پیام به مخاطب و فرهنگ سازی مناسب باشد.
هنر تئاتر علیرغم این توانمندی بالا این روزها حال و روز خوبی ندارد و هنرمندان مستعد ساوجی از این مسئله هم نگرانند و هم گلایه دارند. از این رو در گفت وگو با دو تن از این هنرمندان به بررسی ابعاد گوناگون این مسئله پرداختیم.
مهدی ملکیبیگدلی 30 سال است که در رشته تئاتر فعالیت می کند. این هنرمند پیشکسوت ساوجی از جذابیت ها و ابزارهای جدیدی همچون گوشی های هوشمند تلفن همراه که اینروزها فراگیر شده اند و فضاهای تلگرامی، اینستاگرامی و امثال آنها به عنوان آسیب جدی برای هنر نمایش یاد کرد و گفت: مردم با سرگرم شدن به گوشی تلفن همراه رغبت زیادی برای تماشای تئاتر یا فیلم در سینما ندارند و این روزها سالن های اکران سینما و نمایش تئاتر شاهد صندلی های خالی بیشتری نسبت به گذشته است که نشان از تاثیر فضای مجازی دارد.
وی در ادامه با تاکید بر اینکه کار تئاتر هزینه بردار است، اظهار کرد: هزینه های تبلیغات محیطی و انتشار بلیط و بنر برای جذب مخاطب از ضروریات توسعه این هنر نمایشی است اما متاسفانه هیچکدام از این ابزارها و رسانه ها در اختیار تئاتر نیست.
وی حلقه مفقوده مغفول ماندن تئاتر را مباحث مالی و نیز نبود سرمایه گذار در این رشته پرمخاطب دانست و گفت: نبود پول و سرمایه گذار موجب عدم معرفی صحیح برنامه های تئاتری در شهر می شود و همین عامل کافی است تا هنر بومی شهری مانند ساوه رو به نابودی برود. در حالی که فضای تبلیغاتی و رسانه ای شهر برای دعوت و حضور هنرمندان غیربومی غیر تئاتری مانند استندآپ و کنسرت های موسیقی کاملا مهیاست و این ظلم بزرگی در حق هنرمندان بومی است.
این هنرمند ساوجی با بیان اینکه هنرمندان شهر پولی برای تبلیغ هنر خود ندارند، گفت: به همین دلیل هیچ مجموعه دولتی و خصوصی آماده تبلیغ تئاتر در شهر نیست چرا که پول، حرف اول را در تبلیغ می زند. به عنوان مثال یک گروه 7 نفره تئاتر در این شهر پس از گذشت پنج ماه از تمرین، وقتی آماده اجرا شد، به دلیل نبود اسپانسر مالی و عدم تبلیغ محیطی مناسب تنها 6 میلیون تومان درآمد کسب کرد که بیش از سه میلیون تومان آن را صرف هزینه تبلیغات شد و تنها درآمد این گروه هفت نفره در طول پنج ماه تمرین و 10 روز اجرا نزدیک به سه میلیون تومان بود، از این رو تصمیم قاطع گرفتیم که به دنبال اجرای تئاتر نباشیم.
وی گفت: من از طرف خودم به طرح مباحث و مشکلات موجود در تئاتر شهر می پردازم و شاید سایر هنرمندان نظرات دیگری داشته باشند و حتی در کارشان خود از من هم موفق تر باشند اما بنده به عنوان یک فرد متاهل که شغل دیگری ندارم با استفاده از هنر خود در صدد تامین نیازهای معیشتی و اقتصادی خود برآمدم اما وقتی فضای حمایتی در شهر وجود ندارد، مسیر دیگری را برای درآمدزایی انتخاب کردم.
وی بیان کرد: البته به دنبال کناره گیری کامل از این هنر خود نیستم و هیچگاه با این هنر که با جان و دل بدان علاقه دارم خداحافظی نخواهم کرد. از این رو به همراه یکی از هنرمندان خوش ذوق و توانای شهرمان ترجیح دادیم با ساخت کلیپ های کوتاه طنز و به نمایش گذاشتن آنها در فضای مجازی نظیر تلگرام، اینستاگرام، ضمن خنداندن مردم، هم به رسالت واقعی خود در هنر تئاتر با طرح مشکلات مردم بپردازیم و هم بدون هزینه پیام هنر نمایشی را به مخاطب منتقل کنیم که بازتاب خوبی هم در جامعه و در بین مردم داشته است.
وی ادامه داد: برای ساخت این کلیپ های کوتاه و بعضا یک دقیقه ای هیچ سناریو و دیالوگی نوشته نمی شود و فی البداهه و براساس خلاقیت ذهنی و یا با رصد محیط پیرامونی ساخته و اجرا می شوند.
سرپرست گروه هنری سایه روشن ساوه که حدود هفت سال است در مرکز هنرهای نمایشی کشور به ثبت ملی رسیده و سابقه حضور در جشنواره های متعدد ملی، منطقه ای و استانی را در کارنامه هنری خود دارد، در ادامه به چنددستگی در بین گروه های هنری و نمایشی ساوه به عنوان یک معضل بزرگ اشاره کرد و گفت: برای احیای این هنر نمایشی دلسوزی وجود ندارد. وقتی یک هنرمند از نظر معیشتی تامین نباشد، ناچار است از هنر خداحافظی کند.
وی گفت: تا سال 88 از طریق شرکتی که در آن اشتغال داشتم بیمه بودم لذا امکان بیمه از مسیر بیمه هنرمندان برایم وجود ندارد و مجبورم که به صورت آزاد ماهانه 310 هزار تومان حق بیمه پرداخت کنم. آیا این موضوع برای یک هنرمند باسابقه بالای هنری اما بیکار و فاقد اشتغال، رنج آور نیست.
وی در ادامه از عدم تخصیص بودجه به بخش هنر شهرستان انتقاد کرد و گفت: چرا نباید از بودجه فرهنگی شهرداری برای تئاتر هم مبلغی در نظر گرفته شود و تمامی بودجه فرهنگی شهرداری صرف فوتسال و سایر رشته های ورزشی شود.
ملکی بیگدلی تصریح کرد: ورزش اعتبار خاص خود را دارد و کسی هم منکر عدم تخصیص اعتبار برای آن نیست. سوال هنرمندان این است چرا نباید تئاتر از بودجه فرهنگی شهرداری و سایر ارگان های متولی فرهنگ شهر سهم داشته باشد. کدام مصوبه دستگاه های فرهنگی شهر بر حمایت مالی از تئاتر شهر اجرایی شده است. بهتر بگویم اصلا مصوبه ای در کار نبوده است که بخواهد اجرایی شود. تنها با 100 میلیون تومان می توان بزرگترین جشنواره تئاتر را در این شهر با توجه به پتانسیل بالایی که دارد برگزار کرد اما صدها میلیون تومان بودجه شهر فقط صرف فوتسال می شود.
وی به توانمند کردن جوانان مستعد این شهر در حوزه تئاتر نیز اشاره کرد و با تاکید بر تقویت دوره های آموزشی گفت: بازیگری، ویژگی های خاصی را می طلبد و اگر جوانان این توانایی را در خود دیدند، آمادگی لازم از سوی بازیگران پیشکسوت برای توانمندتر کردن آنها وجود دارد.
این هنرمند ساوجی در عین حال گفت: البته در حال حاضر در دو نمایش برای حضور در جشنواره تئاتر استانی مشغول تمرین هستیم که امکان اجرای عمومی آن را نداریم و فقط در جشنواره تئاتر شرکت خواهیم کرد.
به گزارش ایسنا، مجتبی صالح رعیتی دیگر هنرمند شرکت کننده در این گفتگو نیز به کاهش تولید تئاتر اشاره کرد و گفت: اولا کمبود مخاطب به دلیل افزایش جاذبه ها از طریق فضای مجازی و ثانیا نبود اسپانسر مالی و حامی تبلیغاتی موجب کاهش تولید این هنر نمایشی در جامعه شده است.
وی ادامه داد: در سالهای اخیر نگاه به تئاتر بیشتر نگاه تجاری شده است که اولا وجهه فاخر تئاتر را مخدوش می کند و ثانیا از این هنر به عنوان ابزاری برای درآمد عده ای استفاده می شود که هیچ ارتباطی با هنر نداشته و صرفا به دنبال درآمدزایی هستند ولی اگر این سرمایه گذاری برای تئاتر بومی شود قطعا موجب احیای این هنر و بهره برداری بیشتر و مناسب تر توسط مخاطبان خواهد شد.
وی در ادامه به وجود چند دستگی بین هنرمندان بومی تئاتر در ساوه اشاره کرد و گفت: برای بنده که حدود 6 سال است کار تئاتر انجام می دهم خیلی سخت است که ببینم هنرمندان شهرم از یکدیگر فاصله دارند و چقدر زیباست که هنرمندان با همدلی و صمیمیت بین هنرمندان پیام خود را به مخاطب منتقل کنند.
صالح رعیتی تصریح کرد: متاسفانه حرمت بین هنرمندان کمرنگ شده است و همین نقیصه موجب شده که تئاتر کم کم به سمت زوال پیش برود. به نظرم این بی حرمتی از رقابت ناسالم نشات می گیرد در حالیکه باید با انتقال تجربیات به ارتقای توانمندی یکدیگر کمک کنیم.
وی بیان کرد: در هالیوود که دنیا را فراگرفته افراد مستعد و توانمند پرورش یافته و در واقع ستاره سازی انجام می شود اما متاسفانه در فرهنگ ما ستاره کشی مرسوم است. در اروپا و آمریکا مسابقات استعدادیابی برگزار می کنند تا با ستاره سازی خلق ثروت کنند اما در کشور ما عده ای دست به دست هم می دهند تا ستاره کشی کنند.
صالح رعیتی ادامه داد: من با سابقه کمتری نسبت به سایر هنرمندان تئاتر طنز، این توان را در خود می دیدم که در برخی از مجموعه ها ایفای نقش کنم و هیچگونه ادعای ستاره بودن هم نداشتم اما به محض ورود به کار با واکنش های منفی مواجه شدم به گونه ای که عده ای عنوان می کردند که مگر صالح رعیتی این کاره است؟ این برخوردها زیبنده جامعه هنری نیست.
وی گفت: به نظرم باید یک تیم کارشناسی به ریشه یابی علل مغفول ماندن تئاتر در ساوه بپردازد و به صورت نموداری وضعیت تئاتر را در این شهر روی کاغذ بیاورد تا آسیب شناسی برای حل معضلات به طور صحیح انجام و راهکار لازم ارائه شود تا همچنان هنر نمایش در ساوه با قوت بیشتر به مسیر خود ادامه دهد.
صالح رعیتی افزود: علاقه بسیار زیادی به تئاتر دارم اما برخی محدودیت های مالی و متاسفانه کم لطفی هایی که صورت می گیرد در ادامه مسیر، دلسردی به همراه دارد که امیدوارم این رویه تغییر یابد.