با توجه به آمارها دومین علت مرگ و میر بعد از بیماری های قلبی و عروق در بین تمام سنین و نخستین علت مرگ و میر در بین گروه سنی زیر ۴۰سال، سوانح ترافیکی است. همچنین آمارها نشان می دهد تعداد کلی مصدومیت ­های ترافیکی در جهان رو به افزایش است، اما روند کلی مرگ ناشی از آسیب­ های ترافیکی در کشورهای با درآمد بالا از دهه ۱۹۷۰ رو به کاهش و در کشورهایی با در آمد کم و متوسط رو به ازدیاد بوده است.

 

طبق برآورد صورت گرفته، جایگاه مصدومیت ­های ترافیکی به ­عنوان یک عامل سهیم در بار جهانی بیماری ­ها، از رتبه دهم در سال ۲۰۰۲ میلادی به رتبه هشتم در سال ۲۰۳۰ ارتقا می یابد.

۴ عامل بروز سوانح ترافیکی

در دنیا مهمترین علت حوادث و مصدومیت ها، حوادث ترافیکی است؛ به طور کلی هر تصادفی که صورت می گیرد بر اثر چهار عامل انسان، جاده، وسیله نقلیه و محیط است. بر مبنای آمار سازمان بهداشت جهانی در خصوص تصادفات جاده ای در سال ۲۰۱۸ میلادی، هر ۲۴ ثانیه یک نفر در جاده های جهان جان خود را از دست می دهد. بر اساس همین آمار، حوادث جاده ای، هشتمین علت اصلی مرگ و میر مردم در تمامی سنین و نخستین علت اصلی مرگ و میر برای گروه سنی ۵-۲۹  سال است.

مهم ترین گروه های در معرض خطر سوانح جاده ای

بیش از نیمی از مرگ و میرهای جاده ای در میان عابران پیاده، دوچرخه سواران و موتور سیکلت سواران است که در بسیاری از کشورها در طراحی سیستم های ترافیکی جاده ای اغلب نادیده گرفته می شود.

آسیب های ناشی از تصادفات جاده ای یکی از پنج علت مهم مرگ و میر در ایران به شمار می رود. وجود نقاط حادثه خیز در جاده، رعایت نکردن مقررات از سوی رانندگان، نقص فنی خودروها، فقدان آگاهی، نگرش، عملکرد صحیح و در یک جمله «ضعف فرهنگ ترافیکی» عواملی است که باعث شده روز به روز شاهد افزایش حوادث دلخراش و عوارض ناشی از آن از جمله مرگ و میر، معلولیت ها، بیکاری، خسارت مالی و اشغال هزاران تخت بیمارستانی باشیم.

نکات کلیدی برای پیشگیری از حوادث ترافیکی

۱.      سیاستگذاری درست

۲.      برنامه ریزی هدفمند

۳.      آموزش و فرهنگ سازی

۴.       صبور بودن و تصمیم‌گیری مناسب پس از رفع عصبانیت و خستگی؛ برای تقویت این رفتار لازم است فرهنگ‌سازی شود؛ چرا که بسیاری از رفتارهای خشونت ‌آمیز در شرایط عصبانیت و خستگی رانندگان اتفاق می‌افتد و باید با آموزش مهارت ‌های زندگی، میزان ارتکاب رفتار خشونت ‌آمیز را کاهش داد.

۵.       رعایت سرعت مجاز و رعایت فاصله مطمئن؛ سرعت غیرمجاز به عنوان یک عامل خطر جدی در آسیب‌های تصادفات جاده‌ای است که هم بر خطر تصادف و هم بر شدت آسیب‌های ناشی از آن تأثیر می‌گذارد. احتمال مرگ سرنشینان خودرو با سرعت ۸۰کیلومتر در ساعت، ۲۰ برابر زمانی است که سرعت خودرو ۳۰کیلومتر در ساعت است.

۶.       استفاده از کمربند ایمنی؛ استفاده از کمربند ایمنی خطر صدمات جدی و کشنده را از ۶۵ به ۴۳درصد کاهش می‌دهد و استفاده از کمربند ایمنی بیشتر از هر وسیله دیگر از خطر تصادفات روبرو با یکدیگر می ‌کاهد. از سن ۱۲ سالگی به بعد، نوجوانان هم می‌توانند مانند بزرگترها روی صندلی جلو بنشینند و از کمربند ایمنی خودرو استفاده کنند. اما کودکان کمتر از ۱۲سال یا نوجوانان با قد کوتاهتر از ۱۳۰سانتی‌متر باید روی صندلی عقب ماشین بنشینند.

۷.      ارتقای کیفیت خودروها

۸.       دید مناسب در رانندگی؛ خطر تصادفات ناشی از خستگی در شب، در حدود ساعت ۲ تا ۵ صبح یا غروب آفتاب یا در شب به علت دید ناکافی، حدود ۵ برابر بیشتر از زمان‌های دیگر شبانه‌ روز است. (۲۱درصد مرگ و میرها ناشی از دید ناکافی است) یکی از راه‌های افزایش دید، حرکت با چراغ‌های روشن حتی در مدت روز است، چرا که باعث کاهش ۱۰ تا ۱۵درصدی تصادفات می‌شود.

۹.       استفاده از صندلی ویژه کودک؛ گفته شده است در ایران سوانح و حوادث جزو مهم ترین علت ‌های مرگ و میر کودکان زیر پنج سال به شمار می ‌رود. بر روی زانو نشاندن اطفال در حین سفر در تصادفات رو در رویی که دو اتومبیل از دو جهت مخالف با یکدیگر برخورد می‌کنند، بسیار خطرساز است. در صورتی که سرعت ۵۰کیلومتر در ساعت باشد، نمی‌توان او را کنترل کرد و کودک صد در صد با داشبورد و شیشه جلو برخورد می‌کند. با استفاده از صندلی کودک می‌ توان مرگ ناشی از سوانح ترافیکی کودکان را تا ۵۱ درصد کاهش داد.

۱۰.   استفاده از کلاه ایمنی؛ کلاه ایمنی سفید رنگ و لباس‌ های روشن موجب کاهش ۴۵درصدی تصادفات می‌شود؛ ۲۵درصد از موارد مرگ و میر حوادث ترافیکی مربوط به راکبان موتورسیکلت است که نیمی از مرگ‌ های مربوط به این گروه به علت جراحت ناحیه سر است. استفاده از رنگ‌های روشن در چرخ ‌ها و عقب موتورسیکلت ‌ها و استفاده از چراغ‌ های شفاف برای ترمزها در قسمت عقب موتور باعث افزایش دید و کاهش ۱۵ تا ۵۰درصدی تصادفات می‌ شود.

دکتر «میلاد احمدی مرزاله»، عضو هیات علمی گروه سلامت در بلایا و فوریت ها، دانشکده مدیریت و اطلاع رسانی پزشکی