روستای چناقچی علیا از توابع بخش خرقان شهرستان زرندیه (شهر مامونیه) با مختصات جغرافیایی ۴۹ درجه و ۳۹ دقیقه طول شرقی و ۳ درجه و ۲۲ دقیقه عرض شمالی، در ۴۰ کیلومتری شهرستان زرندیه و ۲۷۲ کیلومتری شهر اراک مرکز استان مرکزی قرار دارد.قدمت روستای چناقچی علیا قدمت تاریخی طولانی دارد اما در کل قدمت روستای چناقچی علیا به دوره صفوی می رسد .

توپوگرافی منطقه کوهستانی و دارای اقلیم گرم و خشک در تابستان و زمستان‌ های سرد است .پوشش گیاهی منطقه دارای گونه‌ های مرتعی می باشد.

این روستا در ناحیه ای کوهستانی استقرار یافته و بافت مسکونی متراکمی دارد.خانه های این روستا به تبعیت از شیب زمین در کنار یکدیگر و چسبیده به هم و در یک طبقه با دیوارهای ضخیم و سقف مسطح ساخته شده اند. مصالح عمده به کار رفته در خانه های قدیمی روستا چوب، گل، کاهگل و خـشت است. امـا در ساخت خانه های جدید از مصالح سیمان، آجر، چوب، تیـر آهـن و گـچ اسـتفـاده می شود. اکثر خانه های روستا دارای حیاط درهای چوبی و آهنی و پنجره های کوچک می باشند. فضای خانه های روستا تحت تاثیر نوع معیشت و فعالیت ساکنان شکل گرفته است.

روستای چناقچی علیا در زرندیه یکی از مظاهر زندگی مسالمت آمیز اقوام و ادیان مختلف در کنار یکدیگر است. ساکنان این روستا از ارمنی ها، فارس ها و ترک ها هستند.مردم روستا به زبان ترکی، فارسی و ارمنی صحبت می‌ کنند ومردم آن غالبا مسلمان و پیرو مذهب شیعه می باشند اما اقلیتی هم مسیحی ارتودکس هستند.
جمعیت این روستا براساس سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۸۵، جمعیت آن ۲۶۲ نفر (۷۴ خانوار) است.

به گفته دهیار روستای چناقچی علیا جمعیت این روستا در فصول سرد سال به کمتر از ۲۰۰ نفر می رسد اما در فصل بهار و تابستان به دلیل حضور کوچ نشینان و عشایر به حدود ۲۵۰ نفر افزایش می یابد و در ایام تعطیلات این میزان با حضور گردشگران و مسافران به بیش از ۵۰۰ نفر هم می رسد.

شغل اصلی ساکنان کشاورزی و دامپروری است و محصولاتی چون غلات، سیب‌زمینی، گندم، گردو، بادام، انگور تولید می‌شود و صنایع دستی چون قالی بافی، گلیم بافی نیز به چشم می‌خورد.

جاهای دیدنی روستای چناقچی علیا

عمده‌ترین جاذبه‌های طبیعی روستا طبیعت کوهستانی، تفرجگاه‌های کوهپایه‌ای است، منظره ی صلیب سبز از زیباترین جاذبه‌های طبیعی روستا است، این منظره بدیع را درختان گردو در دامنه کوه پدیدآورده‌اند.
تفرجگاه های کوهپایه‌ ای منطقه قابلیت انجام ورزش های کوهستانی را داراست و در صورت ایجاد تاسیسات مرتیط در این بخش زمینه خوبی جهت جذب بیشتر گردشگر به این منطقه فراهم می شود.

آبشار چناقچی علیا

آبشار چناقچی علیا بعنوان یکی از زیباترین مناظر این روستا از ارتفاع حدود ۳۰ متری ریزش دارد در ارتفاع ۲۴۰۰ متری از سطرح دریا واقع شده و از فراز بستر صخره‌ ای دره در منتهی الیه شمالی روستا و از میان سبزه زاران و جلبک‌ ها به پایین سرازیر شده و راهی نسبتا طولانی را برای ریزش از این ارتفاع طی می‌ کند.
منظره زیبای آبشار چناقچی در فصل بهار و تابستان دینی و جذاب است. زیبایی و شکوه و عظمت خاص آن در فصول سرد سال با یخ زدن آبشار، دیدنی‌ تر است و وجود یخ فراوان و قندیل‌ ها و آویزه‌ های یخی به شکل و شمایل این آبشار جذابیت خاص بخشیده است.

کلیسای چناقچی علیا

این کلیسا با بیش از سه قرن قدمت، به عنوان خاستگاه و محل برگزاری آیین مذهبی مسیحیان ارتودکس در این روستا بنا شده است که موجب شده این روستا به یک روستای هدف گردشگری تبدیل شود.سازه فعلی کلیسای سرکیس مقدس بر روی بقایای سازه اولیه و در سال ۱۳۴۱ توسط معماری به نام سرکیس دهباشیان و بر روی بقایای کلیسای اولیه ساخته شده است. مصالح بکار رفته در ساخت بنا عبارت از چوب، خشت و آجر است. پوشش سقف بنا به صورت مسطح و به صورت تیرپوش اجرا شده و وزن طاق بوسیله ستون‌ های چوبی به فونداسیون منتقل می شود.

از ویژگی‌ های این کلیسا بالا بودن سطح محراب نسبت به فضای داخلی و کف کلیساست. بر روی دیوارهای آن نماد و مظاهر اعتقادات پیروان حضرت عیسی (ع) در قالب تابلوهای نقاشی موجود است که بسیار دیدنی و برای گردشگران بسیار جذاب است.
با توجه به گفته های دهیار روستا ، بیشتر گردشگران این روستا را با آبشار زیبای آن می‌ شناسند و بعضا از وجود کلیسا در این روستا بی خبرند گرچه در ورودی روستا آرامستان اقلیت های مذهبی به صورت مجزا با علامت صلیب ذهنیت هر گردشگری را نسبت به وجود پیروان حضرت مسیح در این روستا هدایت می کند اما با این وجود هنوز هم آشنایی بازدیدکنندگان با آبشار به مراتب بیشتر از کلیساست.

آنچه موجب زیبایی دو چندان این روستا شده و طبیعت جذاب و دلنوازی را در این روستا بوجود آورده عبور رودخانه‌ ای پر آب از داخل روستاست که فضای سبز چشم نوازی را با پوشش مطلوب گیاهی و نیز درختان بوجود آورده و منظره کوهستانی آن را به یک طبیعت بکر و زیبا مبدل کرده است. در ادامه مسیر این رودخانه آبشار زیبای چناقچی علیا، زیبایی این روستا را دوچندان کرده و روستا و کوهپایه های منطقه به محدوده هایی تفرجگاهی تبدیل شده اند.

بهترین زمان بازدید

بهترین فصول گردشگری منطقه، فصول بهار، تابستان و پاییز است و از مهمترین جاذبه‌ های گردشگری منطقه می توان به جاذبه‌ های طبیعی، مراسم و آئین‌ های سنتی و استراحت عشایر کوچرو اشاره کرد.

مردم این روستا بیشتر در مراسم عروسی سازهای محلی می نوازند.از جمله مراسم و آئین‌ های سنتی در روستای چناقچی، مراسم برداشت انگور است که در ماه آگوست هر سال توسط ارامنه روستا برگزار می‌ شود که هر سال در شهریور ماه هر سال مراسم انگورچینی مسیحیان (ارامنه) در این روستا همراه با اجرای موسیقی و خواندن دعای دسته جمعی برگزار می‌ شود.
دید وبازدید فامیلی در ایام عید، شب یلدا و … نیز از دیگر رسموات مردم این روستا می باشد.

غذاهای محلی چناقچی علیا
غذاهای محلی چناقچی علیا عبارتند از: کپمه، کله جوش، خورشت اسفناج، خورشت کنگر و خورشت کرفس. آش‌های محلی این روستا نیز معروف است از آن جمله می‌توان به آش انار، شیله، آش ترش، آش رشته و آش بی بی سه شنبه اشاره کرد.
صنایع دستی
صنایع دستی این روستا شامل انواع جوراب‌های دستباف پشمی رنگارنگ و قالی و قالیچه با طرح‌های محلی اراک است.
سوغات
مهم‌ترین سوغات این روستا شامل انواع خشکبار، نان فطیر و صنایع دستی روستاست.