مرغ به عنوان یکی از کالاهای پرمصرف در سبد غذایی ایرانیان در سال های اخیر با نوسانات جدید در حوزه عرضه و قیمت مواجه شده است تا جائی که رشد شتابان قیمت گوشت مرغ و از طرفی کمبود آن در ماه های اخیر ابعاد نگران کنندهای پیدا کرده و مصرف کنندگان و تولیدکنندگان این کالا در کشور را در وضعیت دشواری قرار داده است، با توجه به دیرینه بودن این شرایط در بازار مرغ، این پرسش مطرح می شود که چرا مشکلات صنعت مرغداری برطرف نمی شود تا عرضه و تقاضای این کالای پرمصرف در وضعیت ثبات قرار گیرد.
در همین رابطه یک کارشناس علوم دامی و فعال در صنعت مرغ در ساوه با اشاره به برطرف شدن نسبی مشکل تامین نهاده‌های دامی به ایسنا گفت: در حال حاضر عمده‌ترین مشکل صنعت مرغداری در ایران دستوری کردن قیمت مرغ است. از آنجاکه صنعت مرغداری یک صنعتی است که در آن ارزش افزوده وجود ندارد و سرمایه‌گذاری در این حوزه از ریسک بالایی برخوردار است، لذا باید حاشیه سود امنی داشته باشد، اما با دستوری کردن قیمت مرغ حاشیه سود امن آن از بین می رود.
"سیدعلی کاظمی" در خصوص دستوری کردن قیمت مرغ گفت: متاسفانه دولت به بهانه جلوگیری از افزایش قیمت، وقتی قیمت مرغ به دلایل متعددی افزایش پیدا می‌کند، مانع از افزایش قیمت می شود ولی موقعی که قیمت آن رو به کاهش می رود کسی نیست که مانع از کاهش قیمت این کالای پرمصرف شود. این رویه دستوری کردن قیمت به صنعت مرغداری آسیب وارد می‌کند.
وی با تاکید بر اینکه تولید مرغ در شرایطی که همواره ابزار نظارتی بر جلوگیری از افزایش قیمت مرغ وجود داشته و هیچ واکنشی نسبت به کاهش قیمت آن صورت نمی‌گیرد، کار عاقلانه ای نبوده و توجیه اقتصادی ندارد، اظهار کرد: کاهش میزان تولید مرغ در کشور به دلیل دستوری کردن قیمت و نیز سیاست دوگانه‌ای است که دولت در خصوص افزایش یا کاهش قیمت مرغ اتخاذ می‌کند.
وی خواستار خرید تضمینی مرغ توسط دولت برای رونق در تولید این کالا شد و افزود: اگر دولت تضمین دهد که مرغ با یک قیمت ثابت در بازار عرضه می‌شود و نوسانات قیمتی آن جزئی باشد، لذا تولیدکننده به دلیل حاشیه امنی که در تولید برای او ایجاد شده اقدام به جوجه‌ریزی خواهد کرد و یقین دارد که اگر قیمت مرغ حتی کاهش هم یابد دولت مابه‌التفاوت آن را در قالب خرید تضمینی پرداخت خواهد کرد. مثلا یک نرخ تضمینی از سوی دولت به مرغدار اعلام شود و با تامین نهاده‌های دامی اعلام کند که قیمت مرغ با هر نوسانی که مواجه شود این دولت است که با نرخ اعلامی تضمینی، اقدام به خرید از تولیدکننده خواهد کرد.
کاظمی با تاکید مجدد بر اینکه دستوری بودن قیمت مرغ باید فراگیر و نسبت به افزایش یا کاهش همزمان صورت گیرد، گفت: تامین جوجه هم باید تابع عرضه و تقاضا در بازار باشد و اگر قیمت جوجه نیز دستوری باشد برای تولیدکننده توجیه ندارد.
افزایش سه هزار تومانی قیمت جوجه!
وی در خصوص میزان رضایت تولیدکنندگان مرغ از اعلام نرخ ۲۴۹۰۰ تومان برای مصرف کننده گفت: این قیمت مصوب زمانی برای تولیدکننده سودآور است که قیمت جوجه چهار هزار تومان باشد نه هفت هزار تومان. مرغی که این روزها به بازار عرضه می شود با جوجه چهار هزارتومانی تولید و روانه بازار مصرف شده است در حالی که امروز قیمت جوجه به هفت هزار تومان افزایش پیدا کرده است و اگر مرغدار بخواهد با جوجه هفت هزار تومانی جوجه‌ریزی کند قطعا تولید مرغ با قیمت ۲۴۹۰۰ تومان مقرون به صرفه نیست. از طرفی حقوق کارگر قبل از عید، ماهانه سه میلیون تومان بوده است و در سال جدید به بیش از پنج میلیون تومان افزایش پیدا کرده است. بنابراین قیمت تمام شده برای تولیدکننده در سال جدید افزایش پیدا کرده است.
این کارشناس علوم دامی در ادامه به افزایش قیمت زیرساخت‌های مرغداری نظیر هزینه‌های نگهداری، تعمیر، نیروی انسانی و ... اشاره کرد و افزود: به عنوان مثال قیمت دستگاه تصفیه آب مرغداری از ۱۱ میلیون تومان به ۶۰ میلیون تومان افزایش پیدا کرده است. در شرایطی که اینگونه افزایش قیمت‌ها را شاهد هستیم، دستوری کردن نرغ مرغ کار منطقی نیست.
او با اشاره به اینکه قیمت مصوب خرید مرغ زنده از سوی کشتارگاه ها ۱۷۱۰۰ تومان، درب کشتارگاه ۲۳ هزار و ۳۰۰ تومان و قیمت مرغ گرم برای مصرف کننده ۲۴ هزار و ۹۰۰ تومان اعلام شده است، افزود: زمانی این قیمت برای تولیدکننده مقرون به صرفه است که قیمت جوجه و هزینه تمام شده نظیر نیروی انسانی و کرایه حمل و نقل با نرخ سال قبل یکی باشد، در غیر این صورت اگر افزایش قیمت حتی در قیمت جوجه هم صورت بگیرد به هیچ وجه توجیه اقتصادی ندارد.
وقتی وجود دلال بهتر از نبودنش است!
وی در ادامه با اشاره به اینکه دلالی در صنعت مرغ به عنوان یکی از اجزای شکل گیری تولید این کالا محسوب می شود، افزود: به دلیل شرایط مالی برخی از مرغداران که در نتیجه نوسانات قیمت مرغ صورت می‌گیرد، برخی از آنها توان پرداخت نقدی خرید نهاده‌های دامی یا جوجه را ندارند. براین اساس برای تامین نقدینگی متوسل به دلالان می‌شوند و با پرداخت سود به دلال نهاده دامی را تامین می‌کرد.
این تولیدکننده مرغ تصریح کرد: حذف دلال از صنعت مرغ کار بسیار خوبی است البته به شرط آنکه نقدینگی به اندازه کافی در بین مرغداران وجود داشته باشند یا با تسهیل در امور، نیازی به حضور دلال نباشد.
وی در خصوص همکاری جهادکشاورزی و دامپزشکی در خصوص تولید مرغ گفت: بسیاری از مشکلاتی که گریبانگیر صنعت مرغ است ارتباطی به جهادکشاورزی یا دامپزشکی ندارد و باید حوزه اقتصادی دولت سازوکاری را فراهم کند که عرضه و تقاضا متناسب باشد و با قیمت توافقی نیاز مصرف کننده را تامین کند.
مشکل کرونا در بین دیگر مشکلات مرغداران گم است
کاظمی در خصوص آسیب‌هایی که صنعت مرغداری متاثر از شیوع کروناویروس متحمل شده است، گفت: به قدری مشکلات بزرگتری پیش روی تولیدکنندگان مرغ وجود دارد که شیوع بیماری کرونا در این صنعت گم است و خیلی دیده نمی‌شود.
او بیان کرد: اگر قرار است از تولید کننده حمایت شود باید زمانی که قیمت مرغ کاهش پیدا می‌کند دولت مداخله کرده و مانع از آسیب رسیدن تولیدکنندگان شود یا قیمت مرغ مانند بسیاری از کالاهای دیگر آزاد شود و متناسب با تقاضای بازار مرغ مورد نیاز مردم عرضه شود.
معضل قیمت های پشت بارنامه
وی خواستار جلوگیری از سوء استفاده عده‌ای در خصوص کرایه حمل و نقل شد و افزود: باید سازوکاری فراهم شود تا قیمت‌هایی که در اصطلاح پشت بارنامه از آن یاد می‌شود برچیده شده و دست دلالان از گرفتن کرایه مازاد بر بارنامه قطع شود، چرا که افزایش قیمت کرایه حمل و نقل منجر به افزایش قیمت تمام شده خواهد شد.
نوسان قیمتی نهادها
رئیس هیات مدیره تعاونی مرغداران نمونه ساوه نیز به کافی بوده نهاده‌های دامی در کشور برای تامین نیاز مرغداران اشاره کرد و گفت: نوسانات قیمتی در خرید نهاده‌های دامی و زمان بر بودن تحویل آن از مهمترین مشکلات پیش روی صنعت مرغداری است.
"جواد مقدم" افزود: یکی از دلایل طولانی بودن زمان دریافت نهاده‌های دامی، خرید از بندر و ذخیره سازی آن در مرکز استان و سپس توزیع در شهرهای تابعه استان است در حالی که نهاده می‌تواند حتی با کرایه کمتر و مستقیما از بندر به شهرستان‌ها منتقل شود.
گردانی دارو و کمبود جوجه
وی به نایاب بودن برخی داروها و گرانی آنها اشاره کرد و افزود: خوشبختانه مشکل جدی برای تامین واکسن وجود ندارد اما قیمت دارو و واکسن گران شده و این افزایش قیمت هزینه تمام شده تولید را افزایش می‌دهد.
او به کمبود جوجه نیز اشاره کرد و افزود: هم اکنون برخی از تولیدکنندگان با مشکل تامین جوجه مواجه هستند و کمبود جوجه موجب شده است که با قیمتی فراتر از قیمت مصوب دولتی که ۴۸۰۰ تومان اعلام شده و به قیمت ۶ الی هفت هزار تومان به تولیدکننده عرضه شود.
مقدم به تامین نیاز مردم به مرغ اشاره کرد و افزود: در اسفندماه سال گذشته و فروردین ماه سال جاری دو برابر تولید ماه های بهمن و دیماه در شهرستان ساوه مرغ عرضه شده است.
وی بیان کرد: قیمت مصوب فعلی که ۲۴۹۰۰ هزار تومان اعلام شده است با قیمت جوجه و نهاده‌های دامی سال گذشته همخوانی دارد و چنانچه هزینه تمام شده افزایش یابد، قطعا مقرون به صرفه نیست.
ضرورت یکسان‌سازی قیمت عرضه مرغ/دولت دست از دخالت در پروسه تولید مرغ بردارد
او با اشاره به اینکه یکسان‌سازی قیمت عرضه مرغ ضروری است تا نه مصرف‌کنندگان زیان ببینند و نه مرغداران متضرر شوند، گفت: باید برنامه صحیح و دقیقی در خصوص تولید مرغ اندیشیده شود تا قیمت مرغ مرتبا در حال نوسان نبوده و تولیدکننده و مصرف کننده متضرر نشوند.
این تولیدکننده مرغ در ساوه وابستگی صنعت مرغ در ایران به نژاد مرغ اجداد را از دیگر مشکلات پیش روی تولیدکنندگان برشمرد و افزود: باید سازوکاری فراهم شود که به سمت بی نیازی از واردات مرغ اجداد حرکت کنیم.
وی بیان کرد: شرایط کرونایی موجب تعطیلی رستوران‌ها و مراکز عرضه موادغذایی شده و بر همین اساس میزان مصرف مرغ کاهش یافته است، اما با این وجود به دلیل متعادل بودن قیمت مرغ، میزان عرضه با تقاضا همخوانی دارد.
مقدم در ادامه خواست تا دولت دست از دخالت در پروسه تولید مرغ بردارد و یقین بداند تولیدکننده به نسبت تقاضای بازار تولید کرده و با قیمت مناسب و آنالیز شده عرضه خواهد کرد.
کاهش جوجه ریزی در ساوه/نگرانی هایی برای صنعت مرغداری
مدیر جهادکشاورزی شهرستان ساوه نیز تعداد واحدهای مرغ گوشتی در شهرستان ساوه را ۷۵ واحد با ظرفیت جوجه ریزی در هر دوره به میزان دو میلیون قطعه بیان کرد و گفت: در فروردین ماه سال جاری بالغ بر ۲۰۰ هزار قطعه جوجه‌ریزی صورت گرفته است در حالیکه این میزان در مدت مشابه سال قبل و در نخستین ماه از سال گذشته ۵۴۰ هزار قطعه بوده است.
"حسن شریفی" در ادامه به مهمترین مشکلات پیش روی تولیدکنندگان مرغ در ساوه اشاره کرد و افزود: بالا رفتن قیمت جوجه، افزایش هزینه حمل و نقل نهاده‌های دامی، عدم تامین به موقع نهاده های دامی، بالا رفتن هزینه نیروی انسانی و دستمزد کارگری، گرانی داروها، مکمل‌ها و افزودنی‌هایی که در مرغداری‌ها بکار می‌رود و موجب افت محسوس در میزان جوجه ریزی شده، جای نگرانی دارد.
وی بیان کرد: در صورت برطرف نشدن مشکلات تولیدکنندگان مرغ میزان جوجه ریزی روند نزولی به خود می گیرد و طبیعی است که از نیمه دوم اردیبهشت ماه و خردادماه قطعا با کمبود در عرضه مرغ در بازار مواجه شده و در تامین نیاز مردم به این کالا با چالش روبرو خواهیم شد.
مدیر جهادکشاورزی ساوه با اشاره به مصرف مرغ ماهانه این شهرستان گفت: براساس برآوردهای صورت گرفته در صورتی که روزانه ۱۵ هزار یا ماهانه ۴۵۰ هزار قطعه مرغ در بازار این شهرستان عرضه شود نیاز مردم به مصرف این کالا بطور کامل تامین خواهد شد.
وی تصریح کرد: با ادامه این روند می‌بایست به میزان دو برابر مرغ تولیدی شهرستان را از سایر نقاط کشور تامین کرد تا با بحران کمبود مرغ در آینده مواجه نشویم.
شریفی تاکید کرد: در صورت تامین نهاده‌های دامی و عرضه جوجه با قیمت حدود چهار هزار تومان قطعا تولیدکنندگان با اطمینان خاطر نسبت به جوجه ریزی اقدام به تولید می کنند و مصرف کنندگان نیز با آرامشی که در بازار به لحاظ تامین نیاز آنها حاکم خواهد شد و البته با قیمت مصوب دولتی اقدام به خرید و تهیه این کالا خواهند کرد.
خبرگزاری ایسنا در سلسله گزارشات و میزگردهای اقتصادی خود که با محوریت الزامات تحقق شعار سال انتشار و یا تشکیل می شود همواره بر حمایت از واقعی تولید نه در حرف بلکه در عمل در گفتگو با کارآفرینان و تولیدکنندگان تاکید کرده است.
در میزگردی که در سال ۱۳۹۹ با حضور تولیدکنندگان صنعتی در ایسنا برگزار و گزارش آن در چهارم تیرماه همان سال با عنوان" تولیدکننده را به حال خود رها کنیم" بر روی خروجی این خبرگزاری منتشر شد، به خوبی به این موضوع پرداخته شد تا جائی که رئیس انجمن مدیران صنایع ساوه در این میزگرد به اعمال قوانین دست و پاگیر برای کاهش ظرفیت تولید از سوی حاکمیت اشاره کرد و گفت: اگر دولت بنای حمایت واقعی را ندارد لطفا دست از سرمان بردارد و به حال خودمان رهایمان کند چرا که حمایت‌های غیرواقعی منجر به بدتر شدن شرایط تولید می‌شود.
سعید رضوانی معتقد است که قوانین کشور ما بازدارنده است نه حمایت کننده، این قوانین بازدارنده جای خود را به قوانین حمایت کننده داده و صنعت را نابود کرده است.
وی گفته بود: تمامی مسئولان به مشکلات صنعت و تولید واقفند و در تمامی جلسات حق را به تولیدکننده می‌دهند، اما اقدام عملی برای برون رفت از مشکلات صورت نمی‌گیرد و تنها با تصمیمات شتابزده فاقد کارشناسی دست و پای تولید را می‌بندند.
به نظر می‌رسد که در حوزه تولیدات کشاورزی و دامی نیز باید بدین گونه عمل کرد و دست از سرد تولید برداشت تا دست و پای تولید بسته نشود و یا به گفته این تولیدکننده مرغ، دولت نباید این کالای پرمصرف از عرضه تا تقاضا را دستوری کند.
اصلاح قیمت عرفی و مصوب جوجه مرغ، دستوری شدن قیمت مرغ، مشکلات خرید نهاده‌های دامی، حضور دلالان و واسطه ها، مشکلات تهیه به موقع واکسن و دارو از جمله مشکلاتی است که مرغداران بدان اشاره دارند و این مشکلات مختص یک بازه زمانی خاصی نبوده و در طول سال با فرازونشیب های متعددی مواجه است، مثلا در یک دوره جوجه ریزی، جوجه با قیمت مصوب موجود است، اما کمبود نهاده وجود دارد یا هزینه نیروی انسانی افزایش یافته و بسیاری مشکلات دیگر بر سر راه تولیدکنندگان بوجود می آید.
هم افزایی بین دولت و بخش خصوصی، متشکل از فعالان صنعت مرغداری و تشکل های صنفی برای اینکه برای همیشه مشکلات موجود در این حوزه برطرف شود ضرورت دو چندان دارد تا برای دفعات مکرر شاهد پر کشیدن مرغ از مغازه‌های عرضه این کالا نباشیم.
