به قلم:مهندس محرم معصومی استاد دانشگاه
(کارشناس ارشد علوم سیاسی و پژوهشگر مطالعات حقوقی)

جامعه ایران، جامعه جوانی به شما می رود که اکثر جوانان آن تحصیل‌کرده دانشگاهی و آماده ورود به عرصه های مختلفی اجرایی در کشور هستند، اما بر خلاف این ویژگی، ساختار بروکراتیک کشور همچنان در دست نسل اول انقلاب قرار دارد و جابجایی نخبگان در ساختار با کندی صورت می گیرد. امری که منجر به ناامیدی و عدم تعهد نسل جوان به آرمان ها و اهدافی می شود که برای بهبود زندگی مردم تحقق آنها ضروری است.

از این رو با توجه به ضرورت نقش آفرینی جوانان، رهبر انقلاب اسلامی اواخر بهمن سال گذشته که بیانیه گام دوم را صادر کردند مخاطب اصلی آن را جوانان قرار دادند. در این بیانیه رهبری به ترسیم راه طی شده در چهل سال گذشته و افق‌هایی که در گام دوم انقلاب باید مدنظر باشد، پرداختند.

با توجه به اهمیت بیانیه رهبری و مخاطب قرار دادن جوانان و طرح نکات کلیدی در آن از جمله توجه به پیشرفت‌های کشور در چهل سال گذشته که مانع از ناامید شدن جامعه و جوانان است در حالی که دشمن به دنبال تزریق این مسئله به جامعه است و همچنین بیان اهدافی مثل لزوم تحقق عدالت اجتماعی، توجه به سبک زندگی ایرانی - اسلامی، رفع فقر و… که رهبری از جوانان دعوت کرده شانه‌های خود را زیر بار فشار تحقق این اهداف قرار بدهند. پرداختن به نقشی که جوانان نخبه تحصیلکرده در تحقق اهداف بیانیه گام دوم رهبری می‌توانند ایفا کنند، ضروری است.

بیانیه گام دوم خطاب به جوانان نوشته شده است و بیشتر تکیه به این قشر دارد. به نظر شما چرا رهبری این بیانیه را خطاب به جوانان نوشته است؟ مسئله دوم هم بحث امیدواری است. رهبری در بیانیه مطرح می‌کنند که «من امیدوار هستم و این امیدواری هم کاذب نیست» به نظر شما چرا باید در شرایط فعلی کشور امیدوار بود و امیدواری رهبری مبتنی بر چه مولفه‌هایی است؟

در نگاه انقلاب اسلامی یک پیوند جدی بین دولت و ملت وجود دارد. از این رو وقتی تحولات را رصد کنیم می بینیم که تحولات مثبت و حتی منفی ناشی از زمان‌هایی بوده که فرکانس دولت و ملت با هم هماهنگ بوده است. لذا خطاب بیانیه عام است و خطاب به آحاد ملت نوشته شده است. اما در خطاب خاص، بیانیه گام دوم خطاب به کسانی است که نسل آینده انقلاب را در بستر مردم و در ساختار حکمرانی تشکیل می‌دهند.

از سوی دیگر در مورد خطاب قرار دادن جوانان مسئله این است که رهبری در گام دوم در مورد چهل سال آینده صحبت می‌کنند؛ چهل سالی که به طور واضح کسانی که در زمان حاضر در سن جوانی نیستند در آن بازه زمانی نقش چندانی نخواهند داشت و دیگر منشأ تحول نمی‌توانند باشند البته به عنوان مشاور می‌توانند کمک کنند اما اینکه به عنوان یک مدیر اجرایی قوی ظاهر شوند چنین توانی را قطعاً ندارند.مولفه ای که موتور تحول آینده نظام است جوان ها هستند.

در بُعد داخلی هم که عده‌ای می گویند ما ناامید شدیم و فکر می‌کنند سیستم کارآمد نیست، خب افق پیش روی راه حل آنها چیست؟ آیا تغییرات بنیادین و رفتن به سمت انقلاب راه حل است؟ اگر انقلاب هم انجام بدهند که باید همین ارزش ها را دنبال کنند. بنابراین ما در بعد داخلی نیازمند یک تغییر نگاه به مسئله امید هستیم، امید ما باید به اصلاح باشد و این راه را پیگیری کنیم نه اینکه به دنبال یک اتفاق بزرگی باشیم و یا منتظر منجی برای حل مشکلات باشیم. اگر نظام جمهوری اسلامی تضعیف شود امکان تحقق آرمان ها و ارزش ها از بین می رود.

به نظر من کسانی که حرف از ناامیدی می‌زنند آدم های تنزه طلب بی هنر هستند و هنری برای اصلاح ندارند بنابراین این حرف‌ها را می‌زنند. اگر کسی به صورت گمنام کار کرد و جایی مشکلی را حل کرد آن موقع می تواند در صورت بسته بودن مسیر کار سخن از ناامیدی بزند. در زمان حاضر احساس من این است که امکان کار کردن و اصلاح کژی ها وجود دارد در نهادهای مختلف مسئولانی هستند که با ارزش ها همراه باشند و به دنبال اصلاح گری و رفع مشکلات باشند بنابراین کسانی که می خواهند کار کنند بستر لازم را دارند.
 در پاسخ به این سوال که چرا باید امیدوار باشیم باید اشاره کنم که در زمان حاضر ابر چالش‌ها و مسائل کلیدی که ما داریم محدود هستند این یکی از دلایل امیدواری است. من قبول دارم که اکنون دچار مشکلات زیادی هستیم اما ابر چالش‌های ما محدود هستند و تمام فشارهای نظام سلطه هم در حوزه ضعف های اداره حکومت است اگر حکمرانی را کارآمد کنیم دشمن امکان فشار آوردن را از دست می دهد. مسائل محدود ما که مهم هم هستند قابل حل هستند و راه حل هایی برای آنها وجود دارد. از جمله ریشه‌های اصلی این مشکلات، تعارض منافع، محدود بودن نقش آفرینی مردم، ضعف در دانش اداره جامعه و… است که می توان این مسائل را حل کرد هر چند سخت و دشوار است.
یکی دیگر از نقاط امید این مسئله است که من جوان ۳۶ ساله تحلیل و نگاهی به حکمرانی دارم که نسل انقلاب آن فهم و تحلیل را نداشت و اینکه رهبری مطرح می‌کنند جوان ها وارد میدان کار شوند و جوانگرایی صورت بگیرد بخاطر این بلوغی است که در جوان ها ایجاد شده است. ببینید جوان ها دارای ویژگی هایی هستند که باعث شده است رهبری در بیانیه گام دوم آنها را خطاب قرار دهد. یکی از این ویژگی ها نظام باور ها و آرمان خواهی جوان ها است، عمدتاً جوان ها نسبت به مسن‌ترها آرمان‌گراتر هستند و تلاش بیشتری برای خط شکنی و نوآروی از خود بروز می دهند.

 رهبری در گام دوم مدام جوان‌ها را به مبارزه در عرصه های مختلف و خط شکنی دعوت می‌کنند. به نظر در همین دعوت دلیل خطاب قرار دادن جوان ها مشخص است. جوانان اهل مبارزه و خط شکنی هستند و برای رفع مشکلات و تحقق آرمان ها جوان ها اصلی ترین نقش را بر عهده دارند.