بنایی افسانه‌ای در جنوب شهر ساوه، استوار ایستاده که روایتگر بیش از هزار سال تاریخ، هنر و ایمان است؛ مسجد جامع ساوه، با شبستانی ستبر و گنبدی خشتی که هزار راز از تاریخ ایران‌زمین را در دل خود نهفته دارد و اکنون در مسیر جهانی شدن است.
به گزارش ایرنا، در قلب شهر ساوه، بنایی آرام و استوار، چونان سفیری از اعماق تاریخ هزارساله ایران اسلامی، جا خوش کرده است؛ مسجد جامع ساوه، که هر آجر و هر نقش آن حکایتی از ایمان، هنر و تمدن ایرانیان را روایت می‌کند.
این مسجد باشکوه، با شبستان‌های ستون‌دار و گنبد خشتی‌اش، الگویی برگرفته از مسجد پیامبر اکرم (ص) است که همچون مرواریدی درخشان، تاریخ را در دل خود نهان کرده است.
قدمت مسجد جامع ساوه به بیش از هزار سال می‌رسد و در هر گوشه از این بنای تاریخی می‌توان ردپای دوره‌های مختلف تاریخ ایران را جست‌وجو کرد. از آل‌بویه و سلجوقیان گرفته تا ایلخانیان و صفویان، هر دوره‌ای چیزی به زیبایی این بنا افزوده است.
۱۷ لایه تاریخی کشف‌شده در بخش‌های مختلف مسجد، گواهی روشن بر این مدعاست و برخی پژوهشگران بر این باورند که این مسجد، بر بقایای بنایی کهن‌تر، شاید یک آتشکده ساسانی، ساخته شده باشد؛ گویی تاریخ این مکان فراتر از آن چیزی است که در نگاه نخست به چشم می‌آید.
به گفته محمود مرادی نراقی، مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان مرکزی، پرونده ثبت جهانی این مسجد در حال آماده‌سازی است و قرار است به‌عنوان بخشی از مساجد تاریخی ایران در فهرست یونسکو به ثبت برسد.
معماری؛ ترکیبی از شکوه و ظرافت
مسجد جامع ساوه، با گنبد خشتی و ایوان‌های بلندش، شاهکاری از معماری اسلامی به شمار می‌رود و درون شبستان‌های این مسجد، ستون‌هایی ایستاده‌اند که هر یک چونان راویانی بی‌صدا، قصه‌ای از قرون گذشته را در دل دارند.
خطوط کوفی و ثلثی حکاکی‌شده بر محراب‌های این مسجد، نشان از ذوق و خلاقیت هنرمندان ایرانی دارد که ایمان و هنر را درهم‌آمیخته‌اند، گنبدخانه این مسجد، با طراحی منحصربه‌فردش، گویی سقفی است که تاریخ بر فراز آن ایستاده است.
رضا ایاز، رییس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ساوه هم درباره این شاهکار تاریخی گفت: مسجد جامع ساوه، روایتگر تحولات معماری ایران در طول سده‌هاست و اهمیت آن، تنها در جنبه تاریخی نیست؛ بلکه این بنا بخشی از هویت فرهنگی و دینی ایران است.
وی افزود: در طول سال‌های گذشته، مرمت این مسجد تاریخی به‌عنوان یکی از اولویت‌های میراث فرهنگی کشور مطرح بوده است و از تخصیص 10 میلیارد ریال اعتبارات استانی تا تصویربرداری‌های دقیق با اسکن لیزری، همگی نشان‌دهنده تلاشی بی‌وقفه برای حفظ و احیای این اثر گران‌بهاست.
رییس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ساوه ادامه داد: عملیات کاوش‌های باستان‌شناسی در محوطه ۵.۵ هکتاری این مسجد نیز در دستور کار قرار دارد و نیم هکتار باقی‌مانده از این محوطه که تحت مالکیت اشخاص حقوقی است، قرار است به‌زودی با همکاری مدیریت شهری تملک شود.
ایاز یادآور شد: با نهایی‌شدن مطالعات و ثبت جهانی این اثر، مسجد جامع ساوه پس از قنات ابراهیم‌آباد و کاروانسرای باغ شیخ به سومین اثر جهانی استان مرکزی در فهرست یونسکو تبدیل خواهد شد.
پلی به گذشته، پنجره‌ای به آینده
مسجد جامع ساوه، با شکوه و زیبایی بی‌مانندش، فراتر از یک بنای تاریخی است و این مسجد، چونان پلی است که گذشته را به آینده پیوند می‌دهد.
یادگاری از نیاکان ایرانی که با خشت و گل، ایمان و هنر را جاودانه کردند و ثبت این اثر در فهرست یونسکو، گامی مهم برای معرفی تمدن ایرانی-اسلامی به جهان و تقویت جایگاه فرهنگی و تاریخی آن خواهد بود.
مسجد جامع ساوه، با گنبد خشتی و ایوان‌های استوار، همچون نگینی درخشان در قلب تاریخ می‌درخشد. این اثر جاودانه، نه تنها یادگاری از نیاکان ماست، بلکه فرصتی است برای معرفی شکوه معماری و هنر ایرانی به جهان. ثبت جهانی این بنا، گامی برای ماندگاری آن در حافظه تاریخ است.
