ساوه، دومین شهر بزرگ و پرجمعیت استان مرکزی بعد از اراک محسوب می شود و در قاموس اقتصادی، صنعتی و ترانزیتی کشور نقشی مهم و تعیین کننده دارد زیرا بخش بزرگی از کالاهای غیرنفتی کشور را این قطب صنعتی با کارخانه های پرشمار در بزرگترین زون صنعتی ایران تولید و روانه بازارهای خارجی و داخلی می کند.

فعالیت افزون بر ۶۰۰ کارخانه صنعتی با اشتغال دست کم ۴۵ هزار کارگر در قالب شهر صنعتی و منطقه ویژه اقتصادی در ۱۰ کیلومتری ساوه سبب شده است که این شهر در یک دهه اخیر با رشد فزاینده جمعیت مواجه شود و اکنون خانواده هزاران کارگر، مهندس، تکنسین و متخصص که برای کسب و کار و امرار معاش در صنایع این شهرستان فعالیت دارند را پذیرا باشد.

ماهیت شهرهای صنعتی و مهاجرپذیر در کشور اغلب در میان جمعیت و جامعه شناسان با عبارت «شهر خوابگاهی» تعبیر و تفسیر می شود و ساوه هم از این قاعده مستثنی نیست و ترکیب ناهمگن جمعیتی و فراوانی اقوام ایرانی در کنار بومیان باعث شده است که خصلت مذکور تا حد زیادی در روابط و مناسبات اجتماعی متاثر از فقر زیرساخت های رفاهی به چشم بیاید.

از نظر سیما و منظر شهری هم باید ساوه را در زمره شهرهای متوسط کشور قرار داد زیرا توسعه نامتوازن این شهر به خصوص با الحاق دست کم ۲۰ نقطه حاشیه ای یا سکونتگاه غیررسمی برنامه ساخت و توسعه شهری را مطابق الگوهای مدرن و نقشه ای بر هم زد و بیش از ۵۰ هزار نفر از جمعیت ۲۴۰ هزار نفری آن را مردمانی تشکیل می دهند که در این مناطق سکونت دارند.

هسته مرکزی شهر ساوه هم همچنان دارای بافت و ساختاری قدیمی است و اگر از بازار سرپوشیده، مساجد سرخ و جامع، گنبد چارسوق و چندین خانه تاریخی به عنوان ظرفیت های ارزشمند و غیرقابل تغییر یاد کنیم باید گفت که سیما و منظر خیابان های مرکز شهر مانند انقلاب، شریعتی، فردوسی و هلالی چندان به روز و مدرن نیست و نبود مراکز خرید و مال های پیشرفته سبب می شود بسیاری از شهروندان ساوجی هم برای تفریح و هم برای خرید به شهرهای مجاور مانند قم و تهران سفر کنند.

خیابان امام خمینی (ره) یکی از شریان های اصلی ساوه است که می توان گفت نقطه اتصال شرق به مرکز شهر محسوب می شود اما همین خیابان چند صد متری در پنج سال اخیر بارها دستخوش تغییرات شد و ابتدا آن را به پیاده راه تبدیل کردند که با استقرار برخی مبلمان شهری، خودروها از تردد در آن منع شدند اما بعد از انتقادات گسترده به این طرح، بار دیگر شهرداری این خیابان را با طرحی دیگر مورد تغییر قرار داد و این بار با زیرزمینی کردن تاسیسات شریانی در صدد بهسازی آن هستند هرچند هنوز هم بسیاری از شهروندان و کارشناسان معتقدند که به طرح جدید هم ایراداتی وارد است.

در مجموع شهر ساوه ظرفیت های بالایی برای توسعه دارد و می تواند در بسیاری از حوزه های خدماتی، اداری و اقتصادی به عنوان شهر معین پهنه مرکزی کشور معرفی شود اما ابتدا برای تحقق این مهم نیاز است که زیرساخت ها و سیمایی مدرن داشته باشد.

شهردار آینده ساوه با چه مشکلاتی مواجه خواهد شد؟

ساماندهی ۲۲ منطقه حاشیه ای مانند شهرک های فانوس آباد، هدایت، عباس آبادهای شمالی و جنوبی و عبدل آباد هم هرچند در برنامه بازآفرینی شهری در دولت قبل تا حدی مورد توجه قرار گرفت اما واقعیت آن است که این مناطق تا شهر شدن راهی طولانی در پیش دارند و از طرفی ساخت و سازهای غیرمجاز، شبانه و بی رویه در چنین مناطقی که عمدتا یا از سوی برخی افراد ذی نفوذ انجام می شود یا از سوی اقشار کم درآمد و ضعیف جامعه نیز به معضلی برای شهرداری ساوه تبدیل شده است که نمونه بارز آن را در ساخت دست کم ۷۰۰ خانه فقط در ایام تبلیغات انتخابات اخیر شاهد بودیم.

کمبود مسکن و گرانی آن چه برای خرید و چه برای اجاره هم یکی از مشکلات عمده ساکنان شهر ساوه به خصوص خانواده های کم درآمد و اقشار کارگری است و نیاز است که شهرداری با همراهی ارگان های ذیربط مانند اداره راه و شهرسازی و تامین زمین مورد نیاز به این نیاز اصلی در شهر پاسخی درخور بدهد؛ بنابراین موضوع تامین مسکن یکی از چالش های شهردار آینده ساوه خواهد بود.

یکی از مشکلات بازدارنده در توسعه ساخت و سازهای قانونی شهر ساوه، مصوبه صدور پروانه برای زمین های با متراژ ۱۷۰ متر مربع و بالاتر است که سبب شده بسیاری از اقشار ضعیف که با وام و فروش طلا و دارایی های خود قطعه زمینی در مقیاسی کوچکتر خریداری کنند، اکنون در سد صدور پروانه متوقف شوند و به همین دلیل این افراد اغلب به ساخت غیرمجاز روی می آورند که لازم است با درایت شورای شهر و شهرداری این مساله رفع و رجوع شود تا همه شهروندان از مزیت سرپناه بهره مند شوند.

بهره برداری از کمربندی های شمالی، شرقی و جنوبی شهر برای منع تردد کامیون های سنگین از داخل ساوه، کاهش آلایندگی و بار ترافیکی و بهینه سازی سیمای شهر نیز یک نیاز جدی است زیرا این پروژه ها اکنون در دست احداث هستند و هرچند در روزهای آخر حیات دولت قبل از کنارگذر شمالی - غربی ساوه بهره برداری شد اما اکنون این مسیر از سوی رانندگان خودروهای سنگین مورد استقبال قرار نمی گیرد بنابراین لازم است شهرداری با برنامه ای جامع و قاطعانه اولا نسبت به تکمیل و زیر بار ترافیک رفتن این مسیرها اقدام و در گام دوم نیز با همراهی پلیس راهور رانندگان ماشین آلات سنگین را وادار به تردد از این مسیرها نماید تا شهر نفسی بکشد ضمن اینکه احداث پارکینگ کامیون ها در مکانی خارج از شهر نیز یک نیاز جدی است زیرا اکنون کوچه به کوچه شهر محلی برای توقف تریلی، اتوبوس های فرسوده، مینی بوس و سایر کامیون های سنگین شده است که نارضایتی شهروندان را در پی دارد.

شهردار آینده ساوه همچنین با چالش پروژه های کلنگ خورده و زخمی شده از قبیل طرح احداث پردیس سینمایی در محله قاسم آباد، اجرای کامل طرح فرهنگی و گردشکری مسجد تا مسجد، تجهیز ناوگان حمل و نقل درون شهری به خصوص اتوبوسرانی، تکمیل طرح شهربازی، ساخت شهرک مشاغل مزاحم و بسیاری دیگر از طرح های بازآفرینی شهری در محلات حاشیه ای مواجه است و باید روی این پروژه ها تمرکز کند.

موضوع احداث شهرک مشاغل مزاحم با توجه به فراوانی و گستردگی ضایعات فروشان در ساوه یک ضرورت جدی است و این طرح در کارگروه امور زیربنایی و شهرسازی استان مرکزی در ۱۷ آذر سال ۹۸ مورد تایید قرار گرفت و از آن زمان تاکنون هرچند ۵۰ هکتار زمین از سوی اداره راه و شهرسازی برای این منظور در اختیار شهرداری ساوه قرار گرفت اما آنگونه که مورد انتظار است این طرح پیشرفت چندانی نداشته است بنابراین یکی از راهکارهای جلب رضایت شهروندان و توسعه ساوه اجرای همین طرح است که لازم است از سوی شهردار آینده مورد توجه واقع شود.

کاهش درآمدهای حاصل از ارزش افزوده و افزایش نرخ تورم هم عوامل دیگری هستند که با بودجه مصوب ۴۶۱ میلیارد تومانی برای سال جاری شهرداری ساوه نوعی پوست خربزه زیر پای شهرداری آتی محسوب می شود زیرا باید ۷۰ درصد این رقم در حوزه عمرانی و ۳۰ درصد هم در بخش هزینه های جاری از جمله پرداخت حقوق کارگران و کارکنان هزینه شود اما واقعیت آن است که برای شهری با جمعیتی حدود ۲۴۰ هزار نفر و ۲ منطقه شهرداری با ۲۲ سکونتگاه غیررسمی و بسیاری از پروژه های راکد یا ناتمام این مبلغ هرگز راهگشا نخواهد بود و نخستین هدف شهردار منتخب بعدی باید بر مدیریت منابع و ایجاد منابع جدید درآمدی متمرکز شود.

ساوه همچنین کاستی های زیادی در زمینه زیرساخت های تفریحی و رفاهی مانند شهربازی، سینمای مدرن و سایر ملزومات از قبیل مراکز خرید پیشرفته دارد که سبب شده است خانوارهای ساکن برای خرید و تفریح رنج سفر به قم و تهران را متحمل شوند و شاید اگر عبارت شهر خوابگاهی را برای آن به کار می برند نخستین و مهمترین دلیلش همین ضعف بزرگ است؛  بنابراین توسعه زیرساخت های مورد اشاره باید در دستور کار شهردار آینده قرار گیرد هرچند معلوم نیست با منابع بودجه ای موجود و میزان درآمدهای کنونی آیا این رخداد میسر است یا خیر؟

با همه مواردی که بیان شد حال این سئوال پیش می آید که گزینه ایده آل برای تصدی شهرداری ساوه کیست؟

کارآمدی، تعهد و دیانت، تجربه، رزومه قوی و اجرائی، پاکدستی، صداقت و دانش معمولا از مهمترین شاخص هایی است که برای انتخاب هر مسئول و مدیر در کشور به آن استناد می شود اما در مورد شهرداری ها ۲ شاخص مهم دیگر هم اغلب از سوی اعضای شورای شهر و مردم مطرح می شود.

اینکه شهردار باید فردی بومی یا غیربومی باشد نخستین نکته مورد توجه است و در مرحله بعد هم این پرسش مطرح می شود که آیا انتخاب گزینه ای پرورش یافته در سیستم شهرداری بهتر است یا فردی خارج از نهاد شهرداری ها؟

اگر سابقه مدیریت شهری در ساوه را مدنظر قرار دهیم پی می بریم که این شهر از سال ۱۳۳۶ خورشیدی دارای نهاد شهرداری بوده است و یکی از قدیمی ترین کانون های جمعیتی کشور به شمار می آید.

قطعا شهرداری ساوه در کنار همه آزمون و خطاهایی که در این دهه ها داشته است، افرادی توانمند و با دانش را در بطن خود پرورش داده که می توانند برای روزهای سخت، مرد میدان باشند.

واقعیت آن است که تجربه و سوابق نشان می دهد که ۱۰۰ درصد شهرداران برگزیده از بدنه شهرداری ساوه در ادوار مختلف توانسته اند دوران کامل مدیریت خود را به دور از هرگونه استیضاح، برکناری یا استعفا به پایان برسانند و این خود یک مزیت محسوب می شود از این حیث که با اشراف و شناختی که چنین نیروهایی از شهر دارند،  ماندگاری بیشتری در سکانداری و رتق و فتق امور هم خواهند داشت بنابراین اگر شاخص انتخاب شهردار از میان نیروهای کارآمد، مجرب و با دانش این نهاد ملاک قرار دهیم، تجربه گذشته به ما می گوید که یافتن یک شهردار ذاتی را باید در میان کارکنان این ارگان جُست.

در مقابل تجربه نشان می دهد که ۱۰۰ درصد شهرداران انتخاب شده برای سکانداری مدیریت شهری ساوه که خارج از بدنه نیروهای شهرداری برگزیده شده اند، موفق به اتمام دوره خود نشده اند و در میانه راه به دلایلی از این کرسی دور شدند.

از این رو پیشنهاد می شود اعضای شورای اسلامی شهر ساوه با شناختی که از مجموعه نیروهای کارآزموده و با تجربه شهرداری دارد، حتما روی آنها نیز فکر کنند زیرا چنین افرادی با شهر بزرگ شده اند و دلسوزانه فعالیت خواهند کرد.

اما بومی یا غیربومی بودن شهردار هم یک بحث دیگریست که این روزها میان شهروندان، نخبگان و اعضای شورای اسلامی شهر ساوه محل مناقشه است.

به نظر می رسد آنچه مهم و خطیر است، توان مدیریتی، برنامه محور بودن، قدرت تلفیق منابع و ایجاد ارزش افزوده برای شهر در کنار شاخص های دیگری که قبلا به آنها اشاره شد، می باشد حال این فرد چه بومی باشد و چه غیربومی، لازم است آن شرط اصلی یعنی پرورش یافتن از بدنه شهرداری را داشته باشد چه بسا مدیرانی در شهرداری سایر مناطق کشور استعدادهای خود را به فعلیت رسانده اند و بتوانند شهر ساوه را هم متحول کنند اما باز هم طبق خواست مردم و نخبگان شهر اینگونه استنباط می شود که انتخاب یک شهردار ساوجی برآمده از بطن نیروهای خدوم شهرداری می تواند بر سایر گزینه ها رجحان داشته باشد.