نوسانات ارزی از جمله متغیرهای اقتصادی است و همواره به عنوان یکی از ابزارهای سیاستگذاری در بخش اقتصاد مورد توجه بوده است، اما گاهی این نوسانات از کنترل خارج شده و برای فعالان اقتصادی و در نتیجه آن برای عموم، دردسرساز می شوند.
با افزایش نرخ ارز، انتظار می‌رود که قیمت تمام شده تولید نیز افزایش یابد و در نتیجه مردم کالای مورد نیاز خود را گران بخرند، اما برخی تولیدکنندگان معتقدند که افزایش نرخ ارز به دلیل رکود بازار، تاثیری بر قیمت کالاهای تولیدی آنها بویژه محصولات و لوازم خانگی نداشته است و احتمال دارد که تبعات ناشی از این موضوع در ماه‌های آینده نمایان شود.
در گفت‌وگو با تنی چند از تولیدکنندگان و فعالان صنعتی بیشتر به این موضوع خواهیم پرداخت.
یک تولیدکننده لوازم خانگی در شهرک صنعتی مامونیه، مرکز شهرستان زرندیه در گفت‌وگو با ایسنا، معتقد است که نخستین تاثیر افزایش نرخ ارز، ایجاد شوک و در نتیجه به کما رفتن بازار است و چون چشم انداز روشن اقتصادی در عرضه کالا به بازار وجود ندارد تولیدکننده درگیر مشکلات و چالش‌های متعددی خواهد شد.
"کوروش مهاجرانی" افزود: نبود تصویر روشنی از آینده اقتصادی که متاثر از نوسانات ارزی است، فضای کار و تولید را تحت تاثیرات منفی قرار می‌دهد و تولیدکننده یا مجبور است میزان تولید را به دلیل رکود بازار کاهش دهد یا اینکه قیمت تمام شده تولید را افزایش ندهد تا بتواند محصول را با قیمت گذشته عرضه کند که در هر دو صورت متضرر خواهد شد.
گرانی ارز و بلاتکلیفی تولید
وی با بیان اینکه تجربه سالیان گذشته نشان داده است که کوچکترین جهش در نرخ ارز، بر بازار عرضه تاثیر مستقیم می‌گذارد، افزود: در شرایط کنونی تاثیر گرانی ارز بر روی کالاها بیشترین نگرانی را در میان تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان ایجاد می‌کند و مصرف کننده را برای خرید کالا با تردید مواجه می‌کند چرا که نمی‌داند که آیا نرخ ارز همچنان صعودی خواهد شد یا اینکه کاهش خواهد یافت. تردید مصرف‌کننده در خرید کالا متاثر از نوسانات ارزی موجب رکود در بازار و کاهش میزان دادوستد خواهد شد.
وی نوسانات ارزی را چالش مهمی پیش روی اقتصاد کشور دانست و با بیان اینکه اقتصاد ایران در حوزه کالاهای سرمایه‌ای و مصرفی واردات‌محور است، افزود: وقتی اقتصاد کشوری واردات محور باشد افزایش نرخ ارز موجب خواهد شد که بر نرخ کالا و وضعیت بازار تاثیر مستقیم گذارد و به تولید و اقتصاد ضربه می‌زند.
تغییر نرخ ارز بهانه‌ای برای افزایش قیمت کالاها در بازار است
مدیرعامل شرکت پارس قفل، تولید کننده انواع قفل ایرانی با اشاره به تاثیرات نوسانات ارزی بر روند تولید و قیمت تمام شده محصول گفت: تغییر نرخ ارز بهانه‌ای برای افزایش قیمت کالاها در بازار است و از نظر روانی تبعات منفی بر جای می گذارد، بویژه وقتی صحبت از افزایش جهانی قیمت ارز و طلا می‌شود، بازار ملتهب‌تر می‌شود ولی در صورت کاهش قیمت جهانی ارز و طلا، قیمت محصولات گران شده کاهش نمی یابد و اگر کاهش می‌یابد بسیار جزئی است.
"احمد بشارت" افزود: افزایش نرخ ارز در صنعت قفل که از مواد اولیه‌ای نظیر شمش برنجی و آلومینیومی در تولید آن استفاده می‌شود موجب افزایش قیمت تمام شده تولید خواهد شد، اما با وجود افزایش قیمت تمام شده محصول تولیدی، به دلیل کاهش توان اقتصادی مردم، تولیدکننده ناگزیر به عرضه محصول با همان قیمت قبل از افزایش نرخ ارز می شود که تبعات منفی بسیاری را بر جای می‌گذارد.
وی تصریح کرد: بدیهی است که نوسانات ارزی در چرخه تولید تاثیرگذار است، اما چون تولیدکننده شاهد رکود عرضه محصول در بازار است کالای تولیدی را با قیمتی که متضرر می‌شود عرضه می‌کند، چرا که چاره‌ای جز حفظ تولید، نیروی کار و گردش مالی ندارد و قطعا تبعات این روند در آینده نمایان خواهد شد.
بشارت افزود: یک تولیدکننده برای جلوگیری از آسیب‌هایی که متوجه تولید می‌شود و برای پرداخت مطالبات بانکی، تامین چک، انجام تعهدات مربوط به سفارش کالا و حضور در بازار نمی تواند فرآیند تولید را در جریان التهابات ارزی متوقف کند و مجبور به عرضه کالا با قیمت متناسب با توان اقتصادی جامعه است، اما اگر پشتوانه مالی لازم برای انجام تعهدات داشته باشد در چنین شرایطی می تواند با متوقف کردن روند تولید از زیان دهی کارخانه جلوگیری کند.
تبعات منفی افزایش نرخ ارز و عدم افزایش قیمت کالا
وی به تبعات منفی که در آینده در نتیجه افزایش نرخ ارز و عدم افزایش قیمت کالا می‌تواند گریبانگیر تولیدکنندگان شود اشاره و تصریح کرد: تعدیل نیرو و تولید با حداقل نیروی انسانی از مهمترین تبعات افزایش نرخ ارز و عدم افزایش قیمت کالا در بازار است چرا که تولیدکننده وقتی ببیند نمی تواند محصول خود را با قیمت تمام شده واقعی در بازار عرضه کند ناگزیر به کاهش هزینه‌های تولید است که یکی از اقدامات در این رابطه تعدیل نیرو بوده و منجر به افزایش نرخ بیکاری در جامعه خواهد شد.
بشارت افزود: اگر شرایط به همین صورت باقی بماند و دولت سازوکاری برای جلوگیری از نوسانات اتخاذ نکند طبیعی است که تبعات اقتصادی و اجتماعی زیادی متوجه تولید و نیروی کار خواهد شد. وقتی قیمت ارز افزایش پیدا می‌کند افرادی که نقدینگی کافی دارند اقدام به خرید کالا با قیمت گذشته می کنند و باز این تولیدکننده است که متضرر می‌شود.
باتلاقی که تولیدکننده را می بلعد
وی تصریح کرد: اگر تولیدکننده بتواند در کنار تولید، کار تجارت و بازی با نرخ ارز و قیمت کالا را یاد بگیرد قطعا می تواند مانع از متضرر شدن خود حتی در صورت بروز نوسانات ارزی شود، اما تولیدکنندگانی که دانش و مهارت تجارت در حوزه تولید را ندارند روزبروز متضرر می شوند و وقتی مجبور به عرضه کالا بدون افزایش قیمت حتی با وجود افزایش نرخ ارز هستند، همواره در یک باتلاق فرو می‌روند.
کاهش تولید و تعدیل نیرو از خطرناک‌ترین تبعات ضرردهی تولید
عضو هیات مدیره انجمن صنایع لوازم خانگی ایران نیز گفت: با وجود افزایش قیمت ارز در "نیما" و "بازار آزاد" که هرکدام به نوعی در قیمت و هزینه تمام شده تولید تاثیر دارد، اما رکود حاکم در بازار و کاهش توان خرید مصرف کننده که اجازه افزایش قیمت کالا به تولیدکننده نمی‌دهد باعث می شود که در شرایط کنونی واحدهای تولیدی به منظور همراهی با مصرف‌کنندگان از افزایش قیمت کالا جلوگیری کنند.
"سید سعید رضوانی" با تاکید بر اینکه افزایش نیافتن قیمت کالای تولیدی با وجود افزایش نرخ ارز در بازار بسیار نگران‌کننده است، افزود: یک واحد تولیدی تنها برای مدت زمان محدود چنین رفتاری را از خود بروز می‌دهد و اگر این شرایط ادامه پیدا کند و همچنان در مسیر ضرردهی حرکت کند مجبور است یا حجم تولید را کاهش دهد یا تن به تعدیل نیرو بدهد که افزایش بیکاری را در جامعه رقم می‌زند. طبیعی است اگر شرایط موجود تشدید شود تعطیلی واحدهای تولیدی دور از انتظار نیست.
وی با بیان اینکه تولیدکنندگان نمی توانند با وجود ضرردهی، به حیات فعالیت اقتصادی خود ادامه دهند، افزود: ترسیم چنین وضعیتی برای تولیدکننده و شرایط اقتصادی کشور بسیار نگران کننده بوده و نیازمند چاره‌اندیشی و اتخاذ سازوکار مناسب است.
او با تاکید بر اینکه تولیدکننده واقعی حتی حاضر نیست با قرار گرفتن در چنین شرایطی اقدام به کاهش کیفیت کالای تولیدی کند، افزود: تولیدکننده واقعی خواستار حضور پایدار در بازار و عرضه محصول است و دوام و بقای تولیدکننده بویژه در حوزه لوازم خانگی به کیفیت محصول و کالای تولیدی وابسته است.
رئیس انجمن مدیران صنایع و اتاق بازرگانی ساوه در ادامه، کاهش میزان تولید و تعدیل نیرو را از خطرناک ترین تبعات تولید در چنین شرایط اقتصادی دانست و افزود: با وجود اعمال تحریم‌های ظالمانه، تولیدکنندگان با تبدیل تحریم به فرصت و با رونق تولید و جذب نیروی کار توانستند نرخ بیکاری را به طور قابل ملاحظه‌ای در کشور کاهش داده و در برخی نقاط نظیر ساوه و زرندیه به صفر برسانند.
عقب نشینی در حوزه تولید کام تولیدکننده و نیروی کار را تلخ می کند
وی افزود: عقب نشینی در حوزه تولید متاثر از شرایط اقتصادی موجود و نوسانات ارزی که منجر به کاهش تولید و افزایش نرخ بیکاری خواهد شد، شیرینی دستاورد تبدیل تحریم به فرصت را به کام تولیدکنندگان و نیروی کار تلخ خواهد کرد.
این تولیدکننده یخچال و فریزر ایرانی با تاکید بر عدم حمایت واقعی دولت و نظام بانکی از بخش خصوصی، افزود: اعطای تسهیلات با نرخ ۱۸ درصد در حوزه تولید به معنای حمایت واقعی نیست و باید در چنین شرایطی که تولیدکننده نیاز به نقدینگی برای رونق تولید دارد، نرخ تسهیلات کاهش یافته و از تولیدکننده حمایت شود.
وی افزود: جراحی اقتصادی که در کشور صورت گرفت منجر به افزایش تعرفه‌ها شد و شرایط دشواری را پیش روی تولیدکنندگان ایجاد کرد ولی حتی در شرایط بحران اقتصادی، تولیدکنندگان دوشادوش دولت و مردم با سازگاری در چنین شرایطی دست به اقداماتی نظیر انبار کالا یا عرضه گران محصول نزده و با حفظ نجابت و اصالت، خود را با شرایط اقتصادی کشور و توان اقتصادی مردم تطبیق دادند.
رضوانی افزود: هرگونه ناملایمات و التهابات بازار به اقتصاد کشور و مردم آسیب خواهد زد و دولت باید در تعامل با بخش خصوصی و بهره‌گیری از نظرات نخبگان اقتصادی به فکر چاره اندیشی و حل مشکل باشد. قطعا بهترین راهکارها توسط بخش خصوصی به دولت ارائه خواهد شد.
ارز واردات کالا در اختیار تولید قرار گیرد
وی در پاسخ به این پرسش که آیا دولت در چنین شرایطی برای عدم افزایش قیمت کالا دست به از سرگیری واردات لوازم خانگی خواهد زد یا نه، افزود: دولت به جای خروج ارز از کشور برای واردات لوازم خانگی و با جلوگیری از سایر هزینه های واردات کالا، آن را در اختیار تولیدکننده ایرانی قرار دهد تا از این طریق، از تولیدکنندگان برای عرضه محصول با قیمت مناسب و جلوگیری از افزایش قیمت حمایت شده و اشتغال پایدار ایجاد شود.
عضو هیات مدیره انجمن صنایع لوازم خانگی ایران تصریح کرد: بعید است دولت که طی این سالها مانع از واردات لوازم خانگی شده بخواهد مجددا تن به تجربه تلخ واردات دهد، چرا که واردات هیچ دستاوردی جز بیکاری و عقب‌نشینی واحدهای تولیدی و برگشت به یک جامعه مصرفی ندارد مگر اینکه مافیایی بخواهد این روند را تکرار کند.
وی تصریح کرد: وقتی تولیدکننده ایرانی در صنعت لوازم خانگی و سایر صنایع اقدام به تولید کالایی با قیمت مناسب و کیفیتی به مراتب بهتر در رقابت با کالای مشابه خارجی می‌کند، پس نیازی به واردات کالا نیست که بخواهد ارز را از کشور خارج کرده و تبعات اقتصادی و اجتماعی فراوانی را به کشور تحمیل کند.
به گزارش ایسنا، حمایت واقعی از تولید در شرایطی که کشور با نوسانات ارزی متاثر از دلایل مختلف مواجه است، مطالبه جدی صنعتگران و تولیدکنندگان است، موضوعی که در گفت‌وگو با تولیدکنندگان در این گزارش بدان تاکید شد.
تقویت توانایی بانک مرکزی برای مدیریت نرخ ارز در کشور موضوع مهم دیگری است که باید با بهره‌گیری از تجربیات گذشته در دستور کار تیم اقتصادی دولت قرار گیرد، چرا که نوسانات ارزی به اقتصاد کشور آسیب وارد کرده و آن را بی‌ثبات می‌کند.
به نظر می‌رسد احیای سامانه‌ای که براساس آن تخصیص ارز بر مبنای اولویت‌های کشور صورت بگیرد ضروری است تا بتوان تصویر روشنی از آینده را برای تولیدکنندگان ترسیم کرد و صنعتگران از تبعاتی که در پی عدم افزایش قیمت تولید، علیرغم صعودی شدن نرخ ارز از آن سخن گفتند، در امان بمانند.
انتهای پیام
