ماه مبارک رمضان امسال مانند چند سال اخیر در روزهای گرم و طولانی تابستان قرار گرفته است و لازم است با یک برنامه تغذیه‌ای درست هنگام افطار و سحر بتوانیم بدون هیچ گونه مشکلی از فیوضات معنوی و جسمی آن بهره ببریم و به مشکلاتی مانند ضعف بدنی، افت فشار، تشنگی و گرسنگی مفرط نیز دچار نشویم .
در همین رابطه دکتر عبدالله سعیدی درمانگر طب ایرانی و دانش آموخته دانشگاه تهران در گفت‌و‌گو با خبرنگار ایسنا، منطقه مرکزی، با طرح این سوالات که چرا روزهای اول روزه‌داری سخت‌تر از روزهای آخر ماه رمضان است، با توجه به اینکه در طب سنتی برای همه افعال و رفتار یک مزاج قائل هستند، مزاج روزه‌داری چیست و اینکه چه كنیم تا روزه‌داری برايمان قابل تحمل باشد و ضعف و گرسنگي غلبه نكند، به نکات مهمی در اینباره اشاره کرد .
وی با بیان اینکه همیشه با شروع ماه رمضان سوالاتی همچون "در وعده سحر چه بخوریم ؟ چای بخوریم یا نه؟ آب بیشتر بخوریم؟ مفیدترین غذا در وعده سحری و افطار چیست؟ برای جلوگیری از تشنگی در طول روزه داری چه کارهایی باید انجام دهیم و با توجه به اینکه شب‌ها کوتاه است و باید سحر بیدار شویم آیا لازم است که شب‌ها بخوابیم" مطرح می‌شود، اظهار کرد: یکی از مهمترین تغییرات روزه‌داری، توقف خوردن و آشامیدن انسان طی روز در 30 روز متوالی است. البته بدن انسان طی روزهای اول این ماه به تدریج به این شرایط عادت پیدا می‌کند و اندام بدن مجبور به کنار آمدن با محیط پیرامونی است. در نتیجه تحمل گرسنگی و تشنگی آسانتر می شود .
وی بیان کرد: از دیدگاه طب سنتی بخشی از وظایف طبیعت تدبیر بدن انسان است. البته در ساعات بین افطار و سحر باید زمان و نوع غذاهای مصرفی طوری تنظیم شود که بدن را در راستای حفظ شرایط پایدار خود کمک کند و این موضوع با کسب تجربه در انتخاب نوع مواد غذایی نیز کسب می‌شود .
مزاج روزه‌داری چیست
این دکترای طب سنتی در ادامه گفت: روزه‌داری باعث غلبه گرمی و خشکی در بدن می‌شود و در واقع خلط صفرا را افزون می‌کند. این حرارت ایجاد شده به تدریج در تمام عروق و منافذ بدن رسوب کرده اخلاط غلیظ و فاسد را سوزانده و دفع می‌کند. روزه‌داری اگر با شرایط ویژه آن همراه باشد، بدن را پاکیزه و سبک می‌کند. بنابراین، روزه‌داری می‌تواند پیشگیری‌کننده و درمان‌کننده طیف زیادی از بیماری‌ها باشد .
سحری چه بخوریم
وی گفت: وعده سحری همواره در بین روزه‌داران از اهمیت ویژه‌ای بویژه در روزهای طولانی روزه‌داری برخوردار بوده است. چون علاوه بر اثرات معنوی، مصرف یک وعده غذای کامل قبل از شروع روزه‌داری موجب فراهم شدن انرژی بدن برای طول روز می‌شود .
وی با تاکید بر در نظر گرفتن مدت زمان بیشتری در وعده سحری برای پرهیز از عجله در غذا خوردن و فرصت کافی برای درک فیوضات معنوی سحرهای ماه میهمانی الهی اظهار کرد: از خوردن غذاهایی مثل انواع کوکو، بادمجان، سوسیس و کالباس، سس مایونز و سیر و پیاز و همچنین غذاهای پرچرب و پرنمک که سبب تشنگی زیاد در طول روز می‌شود، پرهیز کنید .
دکتر سعیدی بیان کرد: در وعده غذایی سحر توصیه می‌شود از غذاهای پخته و خورش‌های آبدار و کم نمک استفاده کنید. در روایات توصیه به استفاده از شیرینی‌های طبیعی شده است. برای یک بار هم که شده از مخلوط ارده، عسل یا ارده شیره یا ارده خرما به همراه نان گندم سبوس‌دار میل کنید و بجای هر نوشیدنی، سکنجبین ساده‌ای که با آب و عسل و آب لیموی ترش سالم ساخته شده میل کنید و بلافاصله بعد سحری نخوابید، در صورت رعایت این موارد شادابی در طول روز را احساس خواهید کرد .
چه كنیم که ضعف و گرسنگي غلبه نكند
وی اظهار کرد: يكي از فلسفه‌هاي روزه‌داري همدردي با فقرا و گرسنگان و نيز ياد کردن از گرسنگي و تشنگي روز قيامت است.. بنابراين بهتر است حد ميانه‌اي از تشنگي و گرسنگي را تحمل کرده در پي آن نباشيد كه اصلا گرسنه يا تشنه نشويد ولی مهمترين دليل احساس گرسنگي بيش از حد در طول روز، یا نخوردن سحری یا نقطه مقابل آن، پرخوري در سحر است. گاهی اوقات ما از ترس گرسنگي پرخوري مي‌كنيم و اين مسئله باعث ترشح بيش از حد هورمون‌هاي كاهش دهنده قند خون و به دنبال آن احساس ضعف و گرسنگي مي‌شود، بنابراين به هنگام صرف سحري، رعايت اعتدال ضروری است .
پرخوری در افطار ممنوع
این درمانگر طب ایرانی سنتی در ادامه بهترین گوشت برای مصرف در ماه رمضان را گوشت گوسفند دانست و اظهار کرد: اگر تشنگی ماه رمضان آزاردهنده نیست، خوردن گوشت با کمی چربی مخصوصا به صورت سوپ گوشت‌دار چرب در افطار به کاهش ضعف کمک قابل توجهی خواهد کرد. از خوردن گوشت های سرد مزاج مانند مرغ‌های پرورشی و ماهی که عملا موجب تقویت ضعف روزه‌داری است پرهیز کنید. مصرف برنج زیاد هم یکی از شایع‌ترین دلایل ایجاد ضعف در روزه داران است .
وی، استفاده از نمک‌های کامل مثل نمک معدنی و در درجه بعد، نمک دریا و خوردن میوه‌های آبدار را موجب جلوگیری از ضعف در طول روز دانست و گفت: مصرف دوغ و ماست ضعف طول روز را افزایش می‌دهند. مصرف آنها را به حداقل رسانده و از خوردن دوغ یا ماست همراه غذاهای گوشت‌دار یا برنج پرهیز کنید .
سعیدی با توصیه به پرهیز از استفاده روغن نباتی جامد و مایع که هر دو می‌توانند ضعف روزه‌دار را افزایش دهند، گفت: استفاده از روغن زیتون در اولویت اول است و در ادامه روغن کنجد، روغن حیوانی و روغن دنبه و کره گاوی مناسب‌تر است .
راهکار کاهش عطش
وی گفت: نخستین گام در کاهش عطش در روزه‌داری پرهیز از مصرف ادویه و غذاهای گرمازا مثل غذاهای خشک و پرادویه و تند و غذاهای سرخ شده و بسیار چرب و غذاهای غلیظ و نوشیدنی‌های مضر بخصوص در وعده سحر است .
وی ادامه داد: نوشیدن چای پررنگ، قهوه، کاکائو موجب دفع بیشتر ادرار شده و بالتبع باعث تشنگی بیشتر شده و نوشیدن نوشابه‌ها به دلیل دارا بودن سطح بالایی از کافئین و شکر، باعث از دست رفتن سریع‌تر آب بدن می‌شود. از آشامیدن آب در وسط غذا خودداری کنید، آب در وسط غذا سبب رقیق شدن شیره گوارشی و اختلال در هضم می‌شود .
به گفته سعیدی، پرهیز از خوردن حلیم و کله پاچه وماهی بخصوص در وعده سحر توصیه می شود چرا که معده برای هضم این نوع غذاهای حرارت بیشتری را به خود جذب خواهد کرد که نتیجه آن تامین نیاز آبی بدن است و در طول روز تشنگی بیشتری احساس می‌شود. همچنین خوردن غذاهای شور، تن ماهی، سوسیس و کالباس، غذاهایی که در آنها مقدار زیادی سیر به کار رفته، تشنگی و عطش روزانه را تشدید می کند .
وی بیان کرد: هر کاری که موجب تعریق شود باعث بروز کم‌آبی بدن و موجب تشنگی می‌شود پس ورزش‌های سخت و معرق، حمام‌های بسیار داغ و سونا در طول روز نداشته باشید. در صورت ضرورت از منزل خارج شوید و از مکان‌هایی که سایه است تردد کنید .
سعیدی در ادامه گفت: نوشیدن آب زیاد در هنگام سحر تاثیری در پیشگیری از تشنگی در طول روز ندارد، زیرا در صورت نوشیدن آب بیش از حد نیاز، بدن آب اضافی را دفع می‌کند. پس آب مورد نیاز بدن باید در فاصله میان افطار تا سحر به تدریج و از طریق مصرف میوه‌های آبدار و شربت‌های مناسب مانند سکنجبین و ماء الشعیر طبی تامین شود .
وی با تاکید بر اینکه تشنگی حتما با نوشیدن آب بر طرف نمی‌شود، افزود: مصرف رطوبت بخش‌هایی چون کاهو، خیاربوته‌ای بدون نمک، آلو، آلبالو، گیلاس، توت سیاه، خاکشیر و دانه‌های لعابدار مثل اسفرزه، به‌دانه، تخم شربتی و تخم خرفه، روغن بادام شیرین، روغن بنفشه و غذاهایی مانند سوپ جو و آش‌هایی که با کدو و اسفناج و سبزی و آلو بخارا، غوره، رب انار یا دانه انار و دیگر چاشنی‌های کمی ترش پخته می‌شوند، در رفع عطش موثرترند .
وی گفت: شربت‌هایی چون شربت سکنجبین ترش، شربت لیمو، شربت غوره، شربت ریباس، شربت انار، شربت نارنج، شربت تمر هندی، فالوده هندوانه با سکنجبین، فالوده خیار با سکنجبین به همراهی کمی گلاب یا بیدمشک چنان رطوبت‌بخش و تشنگی‌زدا هستند که تجربه آنها فراموش‌نشدنی خواهد بود .
سحر چای بخوریم یا نه
این متخصص طب سنتی در ادامه گفت: اینکه گفته می‌شود نوشیدن چای پس از سحری برطرف کننده تشنگی است، درست نیست زیرا چای با افزایش ادرار و تعریق موجب کاهش آب بدن می‌شود .
وی بیان کرد: کسانی که در طول روز بدن‌شان داغ شده و دچار عطش شدید می‌شوند می‌توانند هر شب یک قاشق مرباخوری پودر تخم گشنیز را در یک استکان آبغوره بی نمک ریخته( اصطلاحا آن را خیس بدهید) و سحر آن را صاف کرده و آبغوره را کم‌کم میل کنند
