میرزا محمود وزیر فرزند میرزا نصرالله گركانى، حاکم ساوه
وزیر تهران مشغول به کار
۱۲۹۱ ه.ق. – ۱۲۹۷ ه.ق.پادشاه ناصرالدین شاه قاجارپس از؟پیش ازابراهیم خان وزیرنظام
زندگی‌نامه[ویرایش]
میرزا محمود در جوانی در دستگاه میرزا یوسف آشتیانی (مستوفی‌الممالک) مشغول به کار شد. مدتی از جانب او حاکم ساوه بود. در سال ۱۲۸۸ قمری وزیر مراد میرزا حسام‌السلطنه، حاکم تازه‌ی خراسان شد. در سال ۱۲۹۱ قمری، پیشکار و وزیر حاکم تهران شد و به مدت هفت سال در این سمت باقی ماند. او به سبب آنکه مدتی طولانی در منصب وزارت قرار داشت به "وزیر" معروف شده بود.[۱]
میرزا محمود وزیر فرزند میرزا نصرالله گركانى، متولد ۱۲۴۵ قمری، درگذشته ۱۳۱۱ قمری در جوانی در دستگاه میرزا یوسف آشتیانی (مستوفی‌الممالک) مشغول به کار شد. مدتی از جانب او حاکم ساوه بود. در سال ۱۲۸۸ قمری وزیر مراد میرزا حسام‌السلطنه، حاکم تازه‌ی خراسان شد. در سال ۱۲۹۱ قمری، پیشکار و وزیر حاکم تهران شد و به مدت هفت سال در این سمت باقی ماند. او به سبب آنکه مدتی طولانی در منصب وزارت قرار داشت به "وزیر" معروف شده بود.
میرزا محمود وزیر فردی بود زیرک و تجمل‌طلب، موسیقیدان بود و تار و سه‌تار را خوب می‌نواخت. منشی و خطاط بود و در حساب هم دستی داشت.
میرزا محمود وزیر برادر عبدالله مستوفی بود و وزیر ابنیه و علوم. او در اواخر دوره ناصرالدین شاه به وزارت منصوب شد و در دوره مظفرالدین شاه و محمد شاه قاجار هم، هم‌چنان وزیر بود. او در زمانی که وزارت تهران را داشت با حرمت‌الدوله، دختر فرهاد میرزا (عموی ناصرالدین شاه) ازدواج کرد. میرزا محمود وزیر در سن ۹۰ سالگی از دنیا رفت.
ارسال مطلب : دکتر داود حبیبی ساوه ای
باغ‌ها و کوی میرزا محمود وزیر[ویرایش]
در محله امامزاده یحیی تهران بخشی از محدوده عودلاجان پایین‌تر از خیابان امیرکبیر کوچه‌ای با نام فعلی علیرضا جاویدی وجود دارد که اکثر مردم آن را با نام میرزا محمود وزیر می‌شناسند. تاریخ‌شناس سجاد عسگری، می‌گوید «گذر میرزا محمود وزیر در واقع باغ بزرگی بود. باغ و املاک این محدوده متعلق به میرزا محمود وزیر بود. بعد از مرگ او خانه‌ای را که اکنون به نام خانه فخرالملوک می‌شناسیم به دخترش رسید.» و اضافه می‌کند که خانه‌های اطراف این کوچه اکثراً خانه‌های اعیان هستند و معماری ویژه‌ای از دوره قاجار دارند «اغلب خانه‌هایی که در گذر میرزا محمود به چشم می‌خورند سردرهای آجرکاری و پرنقش دارند».[۲] علاوه بر خانه فخرالملوک، در بن‌بست مدرس از این کوچه خانه وزیر مختار فرانسه که سید حسن مدرس نیز در آن سکونت داشته نیز در این کوی واقع شده‌است. خانه تاریخی قوام‌الدوله نیز در ابتدای این کوچه قرار دارد.
خانواده[ویرایش]
میرزا محمود برادر بزرگ عبدالله مستوفی بود.[۱] میرزا محمود از همسر اول خویش که دختر یکی از زمین‌داران ناحیه خلجستان بود، دو دختر و پنج پسر داشت. دختر بزرگ او با میرزا علی‌محمدخان مستوفی، پسر میرزا علی قائم‌مقام (پسر قائم‌مقام فراهانی) ازدواج کرد.[۳]
او در زمانی که وزارت تهران را داشت با حرمت‌الدوله، دختر فرهاد میرزا معتمدالدوله ازدواج کرد. حرمت‌الدوله بیوه جلال‌الدین میرزا احتشام‌الدوله پسر خانلر میرزا احتشام‌الدوله بود.[۱]
منابع[ویرایش]
- ↑ پرش به بالا به:۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ بامداد، مهدی. شرح حال رجال ایران در قرن ۱۲ و ۱۳ و ۱۴ هجری. چاپ دوم. تهران: زوار، ۱۳۵۷. جلد ۴، ص۴۲-۴۳
- ↑ «محله من - دلیل نامگذاری گذر میرزا محمود وزیر چه بود؟ گذر باغ‌های فراموش شده». وبگاه محله من. بایگانی‌شده از اصلی در ۷ نوامبر ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۶ اوت ۲۰۱۸.
- ↑ مستوفی، عبدالله. شرح زندگانی من. چاپ پنجم. تهران: زوار، ۱۳۸۴. جلد ۱، ص۱۹۴---------------------------------------------------
عبدالله مستوفی - راسخون
فرزند حاج میرزا نصرالله گركانى، در 1255 در تهران تولد یافت. تحصیلات مقدماتى را مطابق عرف زمان انجام داد، سپس ادبیات فارسى و عربى و فقه و اصول و معانى بیان تحصیل كرد. در 1310 ه.ق طبق سنت فامیلى منصب استیفا گرفت و لى عملا كارى انجام نمىداد و به تعلیم حسن خط و رسائل مىپرداخت. در 1317 ه.ق كه میرزا نصرالله خان مشیرالدوله وزیر امور خارجه وقت براى تأمین كادر وزارت خارجه به تأسیس مدرسه علوم سیاسى مبادرت نمود وى در كنكور ورودى شاگرد اول شد و دوره چهار ساله مدرسه را با اخذ دیپلم نمره یك پایان داد و به استخدام در وزارت امور خارجه درآمد. اولین مأموریت وى اتاشگى سفارت ایران در پطرزبورگ بود و پس از چندى نایب سوم سفارت شد. در 1325 ه.ق جزو هیئتى بود كه سلطنت محمد على شاه را به دربار فرانسه و انگلیس اعلام كرد. پس از آن به تهران انتقال یافت و به معاونت اداره روس در وزارتخارجه منصوب گردید. پس از استبداد صغیر به وزارت مالیه رفت و رئیس دفتر آن وزارتخانه شد. وقتى مورگان شوستر امریكایى به ایران آمد و خزانهدار كل شد میرزا عبدالله خان مترجم و رئیس دفتر او بود. چندى هم ریاست اداره مالیات مستقیم را در خزانهدارى عهدهدار بود. در جنگ بینالمللى اول كه ایران در قحطى قرار داشت در چند نوبت به ریاست ارزاق تهران برگزیده شد. در كابینه دوم وثوقالدوله كه قرارداد 1919 منعقد و منتشر شد وى از مخالفین قرارداد بود و لایحهاى تحت عنوان ابطالالباطل نوشت و آن را انتشار داد. در این لایحه به شدت وثوقالدوله مورد حمله و ایراد قرار گرفته نسبتهاى سوءاستفاده به او داده بود كه البته این اتهامات مربوط به اختلافات خانوادگى بود. وثوقالدوله در دوران وزارت مالیه خود دست این خانواده را از كارهاى مالى كوتاه كرد، و مشاغل مهم و پرمداخل را به خانواده خود سپرده بود. پس از كودتا رئیس اداره تشخیص عایدات شد و بعد به ریاست دیوان محاكمات مالیه منصوب گردید. چند سالى هم در مدرسه علوم سیاسى تدریس مىكرد. در 1306 ش داور او را به عدلیه برد و ریاست محكمه تجارت را به او داد. بعد به ترتیب ریاست عدلیه فارس، خوزستان، كرمان، اصفهان و آذربایجان را به او سپردند. در 1313 ش از طرف صدرالاشراف وزیر عدلیه، مدیر كل ثبت اسناد و املاك شد. در 1316 به استاندارى آذربایجان غربى و در 1318 به استاندارى آذربایجان شرقى منصوب گردید و در 1319 به تهران احضار و پس از چندى متقاعد گردید. وفات او در 1329 در تهران اتفاق افتاد. وى در دوران بازنشستگى به تدوین خاطرات خود پرداخت و كتابى در سه مجلد تحت عنوان شرح زندگانى من یا تاریخ اجتماعى و ادارى دوره قاجاریه نوشت كه بدون تردید یكى از منابع مهم تاریخ ایران در دوره قاجاریه است. از وى آثار دیگرى نیز باقیمانده است. عبدالله مستوفى در جوانى با دختر ابوالحسن خان فخرالملك ازدواج كرد. یكى از فرزندان او در رشته نفت تحصیل كرد و سرانجام مدیر عامل شركت پتروشیمى شد.
